کشف درخت زنده‌ ۱۰۷۵ ساله در قاره‌ اروپا

به نظر می‌رسد که محققان احتمالا کهن‌سال‌ترین درخت زنده‌ی اروپا را شناسایی کرده باشند. یک کاج بوسنی با نام علمی (Pinus heldreichii) که در ارتفاعات شمال یونان از سال ۹۴۱ میلادی تا به حال در حال رشد بوده و با این تفاسیر گفته می‌شود که حداقل 1075 سال قدمت دارد.

 در حالی که پیدا کردن چنین درختی به خودی خود بسیار جالب و شگفت‌انگیز است، این تیم پژوهشی باور دارند که درخت یافت شده که با نام آدونیس از آن یاد می‌کنند، ممکن است نگاهی منحصر به فرد و اجمالی درباره‌ی تاریخ آب و هوا در این منطقه پیش روی آنها گذاشته و به آنها برای درک و شناخت بهتر محیط اطرافش طی هزاره‌ی گذشته و تغییرات آن کمک کند. پل کروسیک (Paul Krusic) سرپرست این تیم پژوهشی از دانشگاه استکهلم سوئد در این باره می‌گوید:

 سال‌ها پیش من یک پایان‌نامه در مورد این جنگل بسیار جالب در یونان مطالعه کرده بودم. ما در پژوهش خود سعی داشته‌ایم تا گا‌ه‌نگاری‌های طولانی را برای ساخت یک تاریخ آب و هوایی ایجاد کنیم. بنابراین پیدا کردن درختان زنده‌ی کهن‌سال یکی از انگیزه‌های ما در این مسیر است.

 این درخت در طول یک سفر پژوهشی با هدف بررسی اثرات تغییرات آب و هوایی در یک جنگل در نزدیکی کوه‌های پیندوس یونان کشف شد. درخت یاد شده را با استفاده از گاه‌شماری درختی یا (dendrochronology) تاریخ‌گذاری کرده‌اند. روش مذکور به روشی بر پایه‌ی شمارش حلقه‌های داخل یک نمونه از تنه درخت اطلاق می‌شود. کروسیک توضیح داده است:

برای تعیین سن درخت، ما نیاز به یک هسته‌ی چوبی از سمت خارج به مرکز داشتیم. این هسته ۱ متر است و دارای ۱۰۷۵حلقه‌ی سالانه است.

او همچنین اشاره کرد که نمونه‌ی مورد استفاده برای شمارش حلقه‌ها از تنه‌ی درخت گرفته نشده است. بنابراین ممکن است درخت یافت شده حتی قدیمی‌تر هم بوده باشد. هر چند که او نمی‌تواند با اطمینان در مورد سن درخت نظر دهد.

 نکته‌ی جالب این است که آدونیس تنها درخت با این مشخصه نیست. تیم پژوهشی گزارش داده است که حدود ۱۰ درخت دیگر نیز در آن نزدیکی وجود دارد که دارای سن زیادی هستند و آدونیس در میان آنها کهن‌ترین درخت به شمار می‌رود.

 در حالی که رسیدن به این سن به اندازه‌ی کافی قابل توجه است، تیم پژوهشی بر این باورند که نکته‌ی قابل توجه و مهم دیگری نیز وجود دارد؛ اینکه درختان مذکور در جنگلی قرار دارند که مناطق پیرامون آن برای بیش از هزاران سال توسط انسان اشغال شده و در عین حال نیز نسبتا دست نخورده باقی مانده است. کروسیک در این مورد توضیح داد:

این موضوع کاملا قابل توجه است که یک ارگانیسم بزرگ و پیچیده برای چنین مدت طولانی در محیطی نامساعد و در سرزمینی که برای بیش از ۳۰۰۰ سال متمدن بوده است، جان سالم به در برده باشد.

وی در ادامه اظهار می‌کند:

من تحت تاثیر قرار گرفته‌ام، در زمینه‌ی تمدن غرب، تمام تاریخ بشر توسط این درخت احاطه شده است. همه‌ی امپراطوری‌های بیزانس، عثمانی و همه‌ی مردمی که در این منطقه زندگی کرده‌اند می‌توانسته‌اند به نوعی این درخت را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین بسیاری از عوامل بوده است که می‌توانسته به مرگ آن درخت منجر شود. اما خوشبختانه، این جنگل اساسا برای بیش از یک هزار سال دست نخورده بوده است.

 برای اینکه بتوانیم این طول عمر را به صورت یک چشم‌انداز در نظر بگیریم، تیم پژوهشی زندگی آدونیس را با وقایع تاریخی مقایسه کرده‌اند. از این رو می‌توانیم اشاره کنیم هنگامی که آدونیس در سال ۹۴۱ بعد از میلاد یک نهال کوچک بوده، امپراتوری بیزانس در اوج دوران خود به سر می‌برده است. در زمانی که آدونیس ۱۰۰ ساله بوده، اولین شرح نوشته‌های مرتبط با باروت در سرزمین چین پیش‌نویسی و طرح‌ریزی شده است.

 کمی جلوتر می‌رویم، در سال ۱۶۹۱، هنگامی که آدونیس ۷۵۰ ساله بوده، آیزاک نیوتن قوانین حرکت خود را فرمول‌بندی کرده است. و در نهایت هنگامی که آدونیس هزارمین سال زندگی خود را پشت سر می‌گذاشته، یونان در جنگ جهانی دوم تحت اشغال نازی‌ها بوده است. پشت سر گذاشتن چنین مدت زمان تاریخی برای یک موجود زنده بسیار زیاد به شمار می‌رود.

 نکته‌ی جالب‌تر اینجاست که آدونیس نیز در مقایسه با برخی دیگر از درخت‌هایی که شناسایی شده‌اند یک درخت تازه‌متولد شده به شمار می‌رود. در سال ۲۰۰۸، محققان در سوئد مخروطی را کشف کردند که دارای یک سیستم ریشه‌ای با قدمت ۹۵۵۰ سال بود. هر چند که ساقه یا تنه‌ای که از آن رشد کرده‌ بودند، قبل از مرگ خاموش و رشد مجدد آن تنها حدود ۶۰۰ سال سن داشتند.

 در ایالات متحده، یک درخت کاج که با نام متوشالح (Methuselah) شناخته شده، در جنگل ملی اینیو در کالیفرنیا وجود دارد و تصور می‌شود عمر آن حدود ۴۶۰۰ سال باشد. این زمان در واقع به معنی آن است که  احتمالا هنگامی که متوشالح یک نهال بوده است، مصریان باستان در حال ساخت اهرام ثلاثه بوده‌اند.

 انتظار می‌رود که محققان یافته‌های خود را درباره‌ی آدونیس در ماه‌های آینده منتشر کنند. امیدواریم که پس از انتشار آن گزارش، ما نیز یک ایده‌ی بهتر درباره‌ی تاثیر چنین فرم باور نکردنی از حیات روی آب و هوای در حال تغییر امروز کره‌ی زمین به دست آوریم.