شناسایی شبکه‌ نورونی درگیر در افسردگی

افسردگی یکی از اختلالات مهمی است که بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی نزدیک به ۳۵۰ میلیون نفر در سرتاسر دنیا را به خود درگیر کرده است. علل ایجاد افسردگی در فرد هم می‌تواند متنوع باشد. در بعضی از افراد به دلیل ایجاد یک حادثه یا یک شوک مثل از دست دادن یک عضو خانواده افسردگی رخ می‌دهد. در بعضی دیگر افراد نیز به دلیل از بین رفتن تعادل شیمیایی، ناهنجاری‌های مغزی یا حتی ارتباط بین نورون‌ها در مغز اختلالات روانی اتفاق می‌افتد. محققین دانشگاه وارویک انگلستان با همکاری محققین دانشگاه فودان چین به اطلاعات جدید در مورد ارتباط بین قسمت‌های مختلف مغز و نقش آن‌ها در افسردگی دست پیدا کرده‌اند.

در این تحقیق ناحیه‌ی سر ۹۰۹ نفر در چین توسط MRI عکسبرداری شد. ۴۲۱ نفر از این افراد افسردگی شدید داشتند و ۴۸۸ نفر دچار افسردگی نبودند. تمرکز اصلی محققین در پیدا کردن روابط بین ناحیه‌های میانی و کناری قشر اوربیتوفرونتال (orbitofrontal cortexes)، مغز بود؛ این دو ناحیه در افسردگی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

بر اساس نتایج بدست آمده می‌توان فهمید که در افراد افسرده بعضی ارتباطات در این قشر تقویت و بعضی دیگر کاهش پیدا می‌کنند.

در این بین یک شبکه‌ای در مغز تشکیل می‌شود که ناحیه‌ی میانی قشر اوربیتوفرونتال را تقویت و ناحیه‌ای از مغز که به حافظه مرتبط است را تضعیف می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود که فرد افسرده نسبت به محرک‌های بیرونی در جهت مثبت واکنش نشان ندهد و همچنین دچار مشکلاتی در به یادآوری تجربیات خوشایند شود. بنابراین در بین افراد افسرده شبکه‌ی مغزی ایجاد شده در ناحیه‌ی میانی قشر اوربیتوفرونتال تجربیات مثبت در جهت رفع افسردگی را تقویت نمی‌کند. در عین حال این افراد در به یاد‌آوری تجربیات منفی مشکلی ندارند.

همچنین محققین یک شبکه‌ی نورونی دیگر در مغز کشف کردند که در بین افراد افسرده تقویت می‌شود. این شبکه بخش‌های کناری قشر اوربیتوفرونتال، پیش‌گُوِه یا پرکونئوس (مسئول بخش خود‌آگاهی)، چین زاویه‌ای (مسئول بخش زبان) و قشر حافظه‌ی دیداری موقت (مسئول پردازش اطلاعات دیداری) را دربرمی‌گیرد.

با تقویت این شبکه فرد افسرده از تجربیات روزانه‌ی خود سرزده می‌شود و نسبت به آن‌ها حس خوبی پیدا نمی‌کند. این عامل باعث تشدید افسردگی و کاهش عزت نفس فرد خواهد شد. با مصرف داروهای ضدافسردگی شدت این شبکه‌ها تضعیف می‌شود و فرد احساس بهتری پیدا می‌کند.

محققین باور دارند که با فهم مکانیزم‌های افسردگی در مغز می‌توان راه‌های درمان این بیماری را بهبود و راه‌های موثرتری پیدا کرد.

یکی از محققین همکار در این پژوهش می‌گوید:

بیشتر از یک در ده نفر از افسردگی رنج می‌برند. این بیماری به خصوص برای جامعه‌ی مدرن امروز ما  گستردگی بالاتری پیدا کرده است و پیدا کردن راه‌حل‌هایی موثر برای مقابله با آن اهمیت فراوانی دارد. نتیجه‌ی تحقیقات ما با استفاده از کلان‌ داده‌ها در کنار مدل نوآورانه‌ی ارائه شده، راهی جدید برای پیدا کردن ریشه‌های اصلی افسردگی و درمان‌های موثرتر این بیماری باز کرده است.

نتایج این تحقیق علمی در مجله‌ی معتبر Brain به چاپ رسیده است.