بزرگ‌ترین کشفیات و دستاوردهای علمی در سال ۲۰۱۷

سال ۲۰۱۷، بسیار پرفراز و نشیب بود و جهان علم هم از این قاعده مستثنا نیست. در این سال دستاوردهای زیادی نصیب جامعه‌ی علمی شد؛ کشف هفت سیاره‌ی خواهر زمین، پایان مأموریت ۲۰ ساله‌ی کاسینی و نخستین تله‌پورت کوانتومی از بزرگ‌ترین کشفیات سال ۲۰۱۷ محسوب می‌شوند. در ادامه به ۱۵ مورد از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین کشفیات علمی سال جاری میلادی، خواهیم پرداخت؛ با زومیت همراه شوید.

دانشمندان، سال گذشته وجود قاره‌ی زیلاندیا (Zealandia) را به اثبات رساندند؛ قاره‌ای که گفته می‌شود حدود دوسوم استرالیا است و تقریبا تمام آن در اقیانوس آرام به زیر آب رفته است. در این مورد، ارتفاع و شکل قاره از سرنخ‌های اصلی دانشمندان محسوب می‌شود؛ اما عوامل دیگری هم باید مد نظر قرار گیرد. به‌عنوان مثال، پوسته‌ی این قاره به‌طور قابل توجهی نسبت به بستر اقیانوس ضخیم‌تر و ساختار زمین‌شناختی آن نسبت به نواحی دیگر متمایز است.

تمام اشکال حیات روی کره‌ی خاکی از الفبای ژنتیکی T ،A ،C، G و U به‌ وجود آمده‌‌اند. این ترکیبات نیتروژن‌دار که بخش متصل‌شونده‌ی بین دو رشته‌ی DNA یا همان بازهای نوکلئوتیدی را تشکیل می‌دهند، پروتئین‌سازی را در سلول سامان می‌بخشند. چون تقریبا تمام کارهای سلول را پروتئین‌ها انجام می‌دهند؛ پس این حروف هستند که در سلول همه‌کاره محسوب می‌شوند. برای اولین بار دانشمندان نوعی باکتری را طوری مهندسی کردند که از حروف اضافه، پروتئین بسازند. چهار حرف پایه‌ای به‌طور طبیعی در دسته‌های سه‌گانه (کدون)، یک آمینواسید را کد می‌کنند و قادرند ۲۰ آمینواسید را رمزگذاری کنند.

سال گذشته، ستاره‌های نوترونی با هم برخورد کردند و پس از برخورد، انفجاری پیش آمد و نتایج حاصل از این انفجار بسیار جالب توجه بود. این پدیده ابتدا در ماه آگوست اتفاق افتاد و دستگاه‌های بسیاری این پدیده را رصد کردند تا آن را ضبط کنند و داده‌های مرتبط با این برخورد را در اختیار ستاره‌شناسان قرار دهند. ستاره‌های نوترونی در واقع ستاره‌های مرده یا سوخته‌ و بقایای یک ابرستاره هستند و پس از جدایی از ابر ستاره، در فضا پراکنده و به هم نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوند و سرانجام به هم برخورد می‌کنند.

اهرام مصر را می‌توان یکی از اسرار آمیزترین بناها و سازه‌هایی که تا به امروز ساخته شده است، دانست. بناهایی که هنوز هم برای بسیاری مانند راز سر به مهر باقی مانده‌اند و بعد از قرن‌ها هنوز هم اسرارشان کشف نشده است. شگفتی این بناها و عظمت آن‌ها باعث می‌شود فکر ساختن آن‌ها در گذشته با ابزار محدودی که وجود داشت از بین برود و این گمان را به وجود بیاورد که احتمالا باید رد پای موجودات فرازمینی در میان باشد. هرچند نزدیک به ۴۵۰۰ سال از زمان ساخت هرم جیزه می‌گذرد، هنوز بسیاری از حقایق مربوط به آن نامعوم است.

محققان می‌گویند یک فضای خالی مرموز در هرم جیزه‌ی مصر وجود دارد و هنوز از ماهیت واقعی آن اطلاعاتی در دست نیست. این کشف به‌ لطف همکاری دو جهان علمی متفاوت یعنی باستان‌شناسی و فیزیک ذرات، میسر شده است. دانشمندان با اندازه‌گیری دقیق و طاقت‌فرسای میون‌ها (ذرات بنیادی که از اعماق فضا به زمین می رسند و توانایی عبور از میان اجسام جامد نیز دارند) توانستند تراکم داخل هرم را ارزیابی و این فضای خالی را با طول حداقل ۳۰ متر در هرم خوفو کشف کنند.

سازمان دارو و غذای آمریکا برای نخستین بار به یک مدل درمانی جدید مبارزه با سرطان مجوز داد. در این روش جدید متخصصان با بازطراحی سیستم دفاعی بدن بیمار، آن را برای مبارزه با سلول‌های سرطانی تجهیز می‌کنند. متخصصان می‌گویند با مجوز گرفتن این روش درمانی، مبارزه با سرطان وارد عصر جدیدی می‌شود. شرکت نوارتیس (Novartis) هم‌اکنون این خدمات را در ازای پرداخت ۴۷۵ هزار دلار ارائه می‌دهد و مدعی است در ۸۳ درصد موارد، مبتلایان به یک نوع  سرطان خون را کاملا درمان می‌کند.

در روش درمانی Car t_cell، پس از گرفتن نمونه‌ی خون از بیماران، سلول‌های T سیستم ایمنی را جدا می‌کنند و با روش‌های مهندسی ژنتیک به کمک ویروس خاصی، آ‌ن‌ها را دستکاری می‌کنند تا به سلول‌ ایمنی T اجازه بدهند پروتئین‌ها، آنتی‌ژن‌ها یا سلول‌های توموری ویژه را تشخیص دهد و به آن‌ها متصل شود. این سلول‌های دستکاری شده که در آزمایشگاه صدها میلیون بار تکثیر می‌شوند، نهایتا به بیمار تزریق می‌شوند تا سلول‌های توموری که آنتی‌ژن‌های مربوطه را روی سطح خود دارند، از بین ببرند. گرچه هم‌اکنون روش کار-تی-سل بیشتر برای درمان سرطان خون به کار گرفته می‌شود؛ اما توانایی آن را دارد که برای انواع دیگر سرطان‌ها هم استفاده شود.

سال گذشته، بزرگ‌ترین کوه یخی جهان به‌ نام لارسن سی از قطب جنوب جدا شد. این کوه یخی تقریبا ۲۰۰ متر ضخامت و ۱۲۰۰ کیلومتر مکعب آب یخ‌زده دارد. تغییرات آب‌ و‌ هوایی و گرم شدن زمین از اصلی‌ترین دلایل جدا شدن کوه یخی لارسن سی به‌حساب می‌آید. سال پیش کارشناسان خبر از جدا شدن یک توده یخ ۳۷۰۰ کیلومتری در قطب جنوب دادند؛ اکنون این کوه یخی به‌طور‌ کامل از قطب جنوب جدا شد.

ناسا منظومه‌ای متشکل از هفت سیاره‌ی تقریبا هم‌اندازه‌ی زمین را کشف کرد؛ سیاره‌هایی با سطح سنگی که آب مایع ممکن است روی همه‌ی آن‌ها وجود داشته باشد. این سیاره‌ها دور یک ستاره‌ی کوچک و کم‌نور در مدارهایی بسیار کوتاه گردش می‌کنند. هر دور گردش این سیاره‌ها به دور ستاره‌ی خود کمتر از دو هفته طول می‌کشد. ستاره‌ی Trappist-1 در فاصله‌ی ۳۹ سال نوری از ما قرار دارد و جرم آن فقط ۸ درصد جرم خورشید است. این ستاره از همان ابتدا توجه گروه را به خود جلب کرد؛ چرا که از افت نور متعدد آن مشخص بود بیش از یک سیاره در مدار آن گردش می‌کند.

فضاپیمای کاسینی سال گذشته سرانجام به مأموریت ۲ ساله‌ی خود در فضا پایان داد. این فضاپیما با متلاشی شدن بر فراز سیاره‌ی زحل، به پایان راه خود رسید. کاسینی منهدم شد تا به قمر تایتان برخورد نکند تا این قمر را که احتمال می‌رود میزبان باکتری‌های خاصی باشد، آلوده نکند. کاوشگر کاسینی اولین بار در سال ۲۰۰۴ همراه با ربات کاوشگر دیگری به نام هویگنز به مدار سیاره‌ی زحل رسید. کاسینی در مدار این سیاره باقی ماند ولی هویگنز در اوایل سال ۲۰۰۵ روی تایتان، دومین قمر بزرگ منظومه‌ی شمسی که به دور زحل می‌چرخد، فرود آمد و اطلاعاتی از سطح این قمر به زمین مخابره کرد.

نوزادان نارس تازه متولدشده، آسیب پذیرترین بیماران بیمارستان‌ها هستند که به مراقبت‌های خاص نیاز دارند و درمان آن‌ها در واحدهای NICU، چالشی جدی است. در برخی موارد تشخیص دقیق مشکل این نوزادان نارس مستلزم استفاده از دستگاه MRI است، اما آسیب پذیری بالای نوزادان باعث می‌شود نتوان به‌راحتی آن‌ها را در داخل چنین دستگاه‌هایی قرار داد. دستگاه‌های یادشده آلودگی‌های زیادی هم دارند و لذا بسیاری از پزشکان در مورد قراردادن نوزادان در درون دستگاه ام‌آر‌آی تردیدهای جدی دارند. به همین دلیل، تأیید یک دستگاه جدید ام‌آرآی توسط اداره‌ی غذا و داروی آمریکا که به‌طور اختصاصی برای نوزادان تولید شد، باعث خوشحالی جامعه پزشکی شده است.

این دستگاه با عنوان کامل «Embrace Neonatal MRI System» به‌طور اختصاصی برای اسکن کردن سر نوزادان نارس تولید شده است و پزشکان می‌توانند نوزادان را در داخل محل پرورش اطفال زودرس و در دمای کنترل‌شده‌ی آن قرار دهند و سپس این مجموعه را به‌طور مستقیم در داخل دستگاه ام‌آر‌آی قرار دهند. کل فرایندآماده‌سازی نوزاد نارس و استفاده از دستگاه یادشده، کمتر از یک ساعت طول می‌کشد و اگر برای نوزاد مشکلی پیش بیاید می‌توان او را در عرض ۳۰ ثانیه از دستگاه خارج کرد. انتظار می‌رود استفاده از این دستگاه، نرخ مرگ‌ و‌ میر نوزادان نارس را در بیمارستان‌ها کاهش دهد.

به زودی دانشمندان چینی فرآیند پیوند اعضای حیاتی خوک به بدن انسان را آغاز خواهند کرد؛ امری که می‌تواند به آن دسته از بیمارانی که در انتظار دریافت عضو پیوندی هستند، کمک فراوانی بکند و گزینه‌های تازه‌ای پیش پای آن‌ها قرار دهد. البته دانشمندان چینی قرار نیست اندام‌های حیاتی خوک‌های معمولی را به انسان پیوند بزنند، بلکه این کار به کمک خوک‌های شبیه‌سازی شده به انجام خواهد رسید.

تاکنون آزمایش رحم مصنوعی روی حیوانات موفقیت‌آمیز بوده است؛ طوری‌که بره‌های زودرس پس از گذراندن چهار هفته در این رحم مصنوعی، به‌طور کامل و معمولی رشد کردند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده‌ی آمریکا یک روش ژن‌درمانی دیگر را در زمینه‌ی درمان نوعی نادر از نابینایی، تأیید کرد. درمان جدید، لوکستورنا (Luxturna) نامیده می‌شود و یک بیماری شبکیه ارثی به‌نام لبر آموروزیس مادرزادی (LCA) را هدف قرار می‌دهد.