تلاشی تازه برای تشخیص سرطان: تشخیصی به راحتی یک تست چربی خون!

این آزمایش که CancerSEEK نام دارد مقدار بسیار اندک DNA و پروتئین‌های رهاشده در جریان خون از سلول‌های سرطانی را شناسایی می‌کند. با این روش می‌توان وجود سرطان‌های تخمدان، کبد، معده، پانکراس، مری، روده، ریه یا سرطان پستان را شناسایی کرد.

این شیوه که به‌عنوان یک نمونه‌برداری مایع شناخته می‌شود، به شکل متمایزی از نمونه‌برداری معمول که در آن سوزن به‌منظور تایید تشخیص سرطان وارد یک تومور توپر می‌شود، متمایز است. از طرفی دیگر CancerSEEK به‌مراتب کمتر از نمونه‌برداری تهاجمی است. حتی بدون اطلاع از وجود سرطان نیز می‌توان این آزمایش را انجام داد، بنابراین امکان تشخیص زودرس و شانس بیشتر برای درمان به‌وجود خواهد آمد.

مشخص شده است که این آزمایش، به شکل قابل اتکایی توان شناسایی مراحل اولیه‌ی سرطان و تعدادی از سرطان‌های درمان‌پذیر را دارد. این آزمایش هم‌چنین به ندرت در افرادی که سرطان ندارند ، مثبت شده است. این موضوع از نگرانی چشمگیر و آزمایش‌های تهاجمی‌تر در افرادی که در عمل نیازی به این‌گونه آزمایش‌ها ندارند، پیش‌گیری می‌کند.

با این آزمایش امکان بررسی‌ فوری چندین سرطان فراهم شده است و می‌توان آزمایش را در همان زمانی که فرد آزمایش‌های خون روزمره، مانند بررسی کلسترول را انجام داد. اما هنوز برای استفاده بالینی از این آزمایش نوین، چند سال زمان نیاز است.

بیشتر وقت‌ها پیش از اینکه هیچ‌گونه نشانه‌ای از سرطان بارز شود، حتی تومورهای بسیار کوچک نیز شروع به رهاسازی مقادیری اندک از DNA جهش‌یافته و پروتیین‌های غیرطبیعی در خون می‌کنند. در حالی که DNA و پروتئین‌ها از سلول‌های سالم نیز رها می‌شوند، DNA و پروتیین‌های سلول‌های سرطانی با دارا بودن تفاوت‌های چندگانه نسبت به سلول‌های طبیعی، منحصر‌به‌فرد هستند.

آزمایش DNA سرطانی برپایه‌ی خون که به تازگی توسعه یافته به شدت دقیق است و میان ۱۰ هزار قطعه‌ی DNA طبیعی، به دقت یک قطعه جهش‌یافته را شناسایی می‌کند که به راستی به معنای یافتن سوزنی در انبار کاه است !

CancerSEEK در بیش از هزار نفر با انواع مختلف سرطان در مراحل اولیه استفاده شده است. نتیجه‌ این که آزمایش موفق شد تا سرطان را در ۷۰ درصد یا بیشتر، از موارد سرطان‌های پانکراس، تخمدان، کبد، معده و مری شناسایی کند. در حال حاضر برای هر کدام از این تومورها، آزمایش‌های غربال‌گری چه بر پایه آزمایش خون و چه غیر خون در دسترس نیست.

در کنار شناسایی سرطان، این آزمایش به شکل دقیقی نوع سرطان را در ۸۳ درصد از موارد پیش‌بینی کرد. این مطلب در ژورنال science به چاپ انتشار رسیده است . پژوهش فوق به رهبری گروهی در دانشگاه John Hopkins با همکاری دانشمندان استرالیایی موسسه Walter and Eliza Hall انجام شده است.

پیشرفت پیاپی در راستای درمان سرطان‌های پیشرفته، از جمله موفقیت های بزرگ در افزایش امید به زندگی، ادامه دارد. اما این موفقیت می‌تواند با هزینه‌ی مالی و فیزیکی چشمگیری همراه شود. تشخیص زودرس کلید جلوگیری از آثار مخرب احتمالی بسیاری از درمان‌های سرطان و راهی برای کاستن از مرگ و میر ناشی از این بیماری است.

آزمایش‌های غربال‌گری اثبات‌شده، مانند کولونوسکوپی برای سرطان روده، گرچه منجر به تشخیص زودتر و پیامد‌های بهتر می شوند؛ اما معمولا خوشایند نیستند. این آزمایش‌ها هم‌چنین با ریسک‌هایی مرتبط هستند، برای مثال این آزمایش‌ها تنها برای غربال‌گری یک نوع سرطان در یک زمان به‌کار می‌روند و در جذب جمعیت اغلب کارکرد ضعیفی دارند. در حال حاضر برای بسیاری از انواع عمده تومورها  هیچ‌گونه آزمایش غربال‌گری موثری وجود ندارد.

الگوهای مشخصی از جهش‌ها و پروتئین‌های تغییر‌یافته که میان انواع سرطان‌ها متفاوت هستند، وجود دارد. بنابراین CancerSEEK نه تنها می‌تواند نشان دهد که در جایی در بدن بیمار سرطان وجود دارد بلکه می‌تواند پیشنهاد دهد از کجا شروع به بررسی کنیم!

برای نمونه، اگر الگو پیشنهاد دهنده سرطان روده باشد بنابراین گام منطقی بعدی، کولونوسکوپی است. زمانی که نمونه‌های خون از 800 نفر گروه کنترلی که به ظاهر سالم بودند، گرفته شد کمتر از یک درصدشان برای این آزمایش مثبت شدند. این بدین معنا است که آزمایش به ندرت برای افراد غیرسرطانی مثبت است؛ بنابراین مشکل تشخیص اضافی (Overdiagnosis) را کاهش می‌دهد.

به‌طور کلی، به‌نظر می‌رسد این یافته‌ها با آزمایش‌های قبلی با پایه خونی برای غربال‌گری سرطان در تضاد کامل باشند. در حال حاضر تنها آزمایش خونی غربالی که به طور گسترده به کار گرفته می‌شود آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای تشخیص سرطان پروستات است که دارای محدودیت‌های مختلفی بوده و هنوز  برخی افراد درباره خوب یا بد بودن این آزمایش اختلاف نظر دارند.

آزمایش‌های بزرگی در حال حاضر در ایالات متحده در جریان است که CancerSEEK را به هزاران فرد سالم پیشنهاد می‌دهند. بروز سرطان و پیامدهای آن در این افراد با گروه کنترلی که مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند مقایسه خواهد شد. نتایج مطالعه در سه تا پنج سال آینده در دسترس قرار خواهد گرفت.