منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از پنجاهمین سالگرد آپولو ۱۲ تا گذر عطارد از مقابل خورشید

هر هفته، جالب‌ترین و برترین عکس‌های علمی از سراسر جهان را از نگاه زومیت تقدیم شما خوانندگان گرانقدر می‌کنیم. در دنیای پر رسانه‌ی امروز، تصاویری هستند که به دلیل اهمیت رسانه‌ای خود بارها و بارها دیده می‌شوند و به اشتراک گذاشته می‌شوند. اما از سوی دیگر، برخی از این تصاویر اگرچه با اهمیت باشند، مهجورانه به دست فراموشی سپرده می‌شوند. گاهی برخی از همین تصاویر، گفتنی‌هایی بیش‌ از گزارش‌ها و مقالات پر بازدید دنیای پر خبر امروز دارند. در ادامه به بررسی برخی از تصاویر علمی منتخب هفته به‌همراه داستان نهفته در پَس هر کدام خواهیم پرداخت. با ما همراه باشد:

خداحافظ ریوگو

فضاپیمای هایابوسا ۲ روز چهارشنبه از سیارک ریوگو جدا شد و به سوی زمین حرکت کرد. عکسی که می‌بینید، یکی از عکس‌هایی است که فضاپیمای ژاپنی اندکی پس از جدا شدن از ریوگو ثبت کرد. براساس اعلام آژانس پژوهش‌های هوافضای ژاپن، هایابوسا همچنان در راه بازگشت به رصد ریوگو ادامه خواهد داد. فضاپیمای هایابوسا ۲ اواخر سال ۲۰۱۴ به فضا فرستاده شد و اواسط سال ۲۰۱۸ پس از طی مسافتی نزدیک به ۳٫۲۱ میلیارد کیلومتر به ریوگو ۱۶۲۱۷۳ رسید. نام‌گذاری سیارک نیز از روی ریوگو جو (برگرفته از نام قصری متعلق به ریوجین خدای اژدها) در اساطیر ژاپن است. پیش‌بینی می‌شود، سفر هایابوسا ۲ حدود یک سال به طول بینجامد. کاوشگر ژاپنی نمونه‌های سیارکی ارزشمندی را با خود به زمین خواهد آورد که می‌توانند به دانشمندان در حل معمای تشکیل منظومه شمسی کمک شایانی کنند.

آزمایش موفق سامانه‌ی خروج اضطراری فضاپیمای کرو دراگون

 شرکت اسپیس ایکس اعلام کرد، با موفقیت ۸ موتور سامانه‌ی خروج اضطراری فضاپیمای کرو دراگون را با آزمایش کرده است. این آزمایش روز چهارشنبه در پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال در فلوریدا انجام گرفت. سامانه‌ی خروج اضطراری همان‌طور که از نام آن پیدا است برای خروج اضطراری فضانوردان در هنگام بروز نقص فنی در فضاپیما به کار می‌رود. آزمایش استاتیکی که روز چهارشنبه انجام گرفت، راه را برای آزمایش‌های بدون‌سرنشین کرو دراگون هموار کرد. اسپیس ‌ایکس امیدوار است بتواند تا سال آینده اولین فضانوردان را به ایستگاه فضایی بین‌المللی برساند. آزمایش استاتیک روز چهارشنبه، هفت ماه پس از انفجار کرو دراگون انجام گرفت. این انفجار باعث شد که اسپیس ایکس تغییراتی در طراحی سامانه‌ی خروج اضطراری فضاپیمای خود اعمال کند.

اسپیس ایکس یکی از دو شرکت خصوصی طرف قرارداد «برنامه‌ی خدمه تجاری» ناسا است که هدف آن حمل‌ونقل ایمن فضانوردان از خاک آمریکا به آزمایشگاه مداری و بالعکس است. بوئینگ دیگر پیمانکار برنامه‌ی خدمه تجاری ناسا، دو هفته قبل توانست با موفقیت سامانه‌ی خروج اضطراری فضاپیمای سی‌اس‌تی-۱۰۰ استارلاینر را آزمایش کند. اما بوئینگ هنوز آزمایش‌های مداری خود را شروع نکرده است. درحالی‌که اسپیس ایکس قبلا نسخه‌ای از فضاپیمای کرو دراگون را طی ماموریتی به دمو-۱ به ایستگاه فضایی فرستاده و با موفقیت به زمین بازگردانده است.

گذر عطارد از مقابل خورشید

سیاره‌ی عطارد برای آخرین طی دهه‌ی اخیر از مقابل خورشید عبور کرد. این پدیده نجومی نادر که به گذر مشهور است، روز دوشنبه به وقوع پیوست. از منظر ما بینندگان زمینی تنها گذر منظومه‌ی شمسی که به تناوب دیده می‌شود، گذر سیاره‌ی عطارد از مقابل خورشید است. عطارد هر صد سال تنها ۱۳ بار از خورشید عبور می‌کند. گذر اخیر چهارمین گذر عطارد طی یک دهه‌ی اخیر است و گذر بعدی در سال ۲۰۳۲ رخ می‌دهد.

به همین جهت و نادر بودن این پدیده نجومی، توجه بسیاری از عکاسان آماتور و همین‌طور سازمان‌های فضایی در آمریکای شمالی و جنوبی به آسمان شب دوخته شده بود. دو منطقه‌ای که امکان مشاهده این پدیده جذاب نجومی به مدت ۵ و نیم ساعت وجود داشت.

در این عکس نقطه‌ی کوچکی که همان سیاره‌ی عطارد است را در پس‌زمینه‌ی یادبود واشینگتن در مرکز خورشید می‌بینید

تغییرات اقلیمی موجب نشت مواد رادیواکتیو از یک آرامگاه اتمی شده است

پنتاگون در اوج جنگ سرد، ۶۷ بمب اتمی را در جزایر مارشال در اقیانوس آرام آزمایش کرد. دولت ایالات متحده سپس در اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰، خاک رادیواکتیو و بقایای ۶ جزیره کوچک محل آزمایش‌ها خود را در چاله‌ی عظیمی در جزیره رونیت ریخت و روی آن را با بتن پوشاند. اما با وجودی که تصور می‌شد، مشکل نشت مواد رادیواکتیو برای همیشه حل شده، اما اکنون به گزارش لس‌آنجلس تایمز، این آرامگاه اتمی به دلیل بالا رفتن سطح دریا و سایر عوامل ناشی از تغییرات اقلیمی در حال شکافته شدن است.

«گنبد رونیت» که مردم محلی به آن «آرامگاه (The Tomb)» می‌گویند، گنبد بتونی به ضخامت ۴۵ سانتی‌متر با قطر ۱۱۵ متر است که در آب‌سنگ حلقوی انوتاک در جزایر مارشال واقع شده است. تحقیقات اخیر تیمی از لس‌آنجلس تایمز و دانشگاه کلمبیا نشان می‌دهد که باید در آینده‌ای نزدیک منتظر نشت مواد رادیواکتیو از این گنبد اتمی باشیم. در همین حال، پژوهش جداگانه‌ای که چند ماه قبل انجام گرفته بود، نشان داد که برخی نواحی جزایر مارشال دارای سطح مواد رادیواکتیوی مشابه نواحی نزدیک به چرنوبیل و فوکوشیما هستند.

نشت مواد رادیواکتیو پتانسیل بدل شدن به یک مناقشه سیاسی را هم دارد. جزایر مارشال در سال ۱۹۸۶ طی پیمانی از خاک ایالات متحده جدا شده بود. این پیمان به این معنا بود که ایالات متحده دیگر مسئولیت عواقب هیچ‌کدام از آزمایش‌های اتمی خود در این کشور را برعهده نخواهد گرفت. با این حال، ایالات متحده موافقت کرده بود که هزینه‌های اسکان و درمان ساکنان نواحی که آزمایش‌های اتمی روی آن‌ها تأثیر گذاشته را پرداخت کند، اما در مورد نشت اخیر در آرامگاه اتمی تردید‌های زیادی وجود دارد. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که مقامات ایالات متحده تمایلی به همکاری با دولت مارشال برای حل این مشکل ندارند.

پنجاه سال از مأموریت آپولو ۱۲ گذشت

مأموریت آپولو ۱۲ ششمین مأموریت سرنشین‌دار از سری مأموریت‌های برنامه آپولو و دومین فرود روی ماه بود. فضاپیمای این مأموریت روز ۱۴ نوامبر ۱۹۶۹ (۲۳ آبان ۱۳۴۸) از پایگاه فضایی کندی به ماه پرتاب شد. آپولو ۱۲ تنها چهار ماه پس از مأموریت تاریخی آپولو ۱۱ انجام گرفت که توانسته بود اولین انسان را روی ماه فرود بیاورد.

فرمانده مأموریت آپولو ۱۲، چارلز پیت کنراد و آلن بین خلبان گردونه‌ی ماه‌نشین آپولو فقط یک روز و ۷ ساعت را در سطح ماه گذراندند درحالی‌که ریچارد گوردن در گردونه‌ی فرماندهی در مدار ماه حضور داشت. فضانوردان ناسا در بخش جنوب شرقی «اقیانوس توفان‌ها» در ماه فرود آمدند. در این تصویر فضانوردان مأموریت آپولو ۱۲ (از چپ) چارلز کنراد، ریچارد اف گوردن و آلن ال بین را می‌بینید.

مأموریت آپولو ۱۲، سومین مأموریت فضایی چارلز کنراد بود، او قبلا با مأموریت‌های جمینای ۵ و جمینای ۱۱ به فضا رفته بود. گوردن هم در مأموریت جمینای ۱۱ حضور داشت و آلن بین هم جایگزین خلبان اصلی مأموریت کلیفتون ویلیامز شد که دو سال قبل از آن در جریان تمرین هوایی با هواپیمای نوثروپ تی-۳۸ جان خود را از دست داده بود.

چارلز کنراد و آلن بین روز ۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) روی ماه فرود آمدند. این دو فضانورد طی مأموریت خود در سطح ماه از کاوشگر سوروایور ۳ دیدن کردند. کاوشگر رباتیک ناسا چند ماه قبل به ماه فرستاده شده بود. بدین ترتیب، سوروایور ۳ به اولین و تا به حال تنها کاوشگری بدل شد که انسان در سیاره‌ای دیگر از آن بازدید می‌کند. فضانوردان مأموریت آپولو ۱۲ اولین دوربین رنگی تلویزیونی را هم با خود به ماه بردند، اما آلن بین در حین تصویربرداری تصادفا دوربین را به سمت نور خورشید گرفت و بر اثر آسیب‌دیدن سنسورهای دوربین مخابره تصاویر به زمین قطع شد.

یک روز بعد، چارلز کنراد و آلن بین در مدار ماه به ریچارد گوردن در گردونه‌ی فرماندهی پیوستند. فضانوردان مأموریت آپولو ۱۲ پس از تکمیل چهل‌وپنجمین گردش به دور مدار ماه به سوی‌ زمین حرکت کردند.

ریچارد گوردن در گردونه‌ی فرماندهی مأموریت آپولو ۱۲

نشان رسمی مأموریت آپولو ۱۲

فضانوردان مأموریت آپولو ۱۲ در مجموع ۱۷٫۶۱ کیلوگرم نمونه از سنگ‌ها و خاک ماه جمع‌آوری کردند.

فضانوردان آپولو ۱۲ پس از ۱۰ روز و چهار ساعت و ۳۶ دقیقه و ۲۴ ثانیه به زمین بازگشتند. در این عکس ۳ فضانورد این مأموریت را در انتظار هلیکوپتر نجات می‌بینید.

نقطه‌ی بدون حیات کره زمین

منظره‌ی فرازمینی که می‌بینید، متعلق به چشمه‌های آب‌گرم اطراف آتشفشان دالول در شمال کشور اتیوپی است. گزارشی که اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد، در چشمه‌های آب‌گرم این ناحیه‌ هیچ شکلی از حیات امکان زنده ماندن را ندارد. موجودات مختلف در سیاره‌ی ما در نواحی بسیار ناسازگار و شرایط بغرنج به زندگی خود ادامه می‌دهند، مانند نواحی بسیار گرم، بسیار اسیدی و بسیار شور. اکنون دانشمندان در این نقطه‌ در کشور اتیوپی، دست به آزمایش نمونه‌های گرفته شده از چشمه‌های آب‌گرم را گرفتند که هر سه شرایطی که گفتیم را باهم دارند. پژوهشگران پس از بررسی‌های خود دریافتند که هیچ‌ موجود زنده‌ای نمی‌تواند در این نقطه‌ از کره‌زمین زنده بماند. درواقع، دانشمندان در آزمایش‌های خود تنها ردی از DNA موجودات تک‌سلولی از خانواده‌ی باستانیان را کشف کردند. به عقیده دانشمندان این موجودات تک‌سلولی نیز ممکن است توسط بازدیدکنندگان از منطقه یا به‌وسیله‌ی باد به این نقطه‌ آورده شده باشند.

نام جرم کیهانی دورافتاده لبه منظومه شمسی تغییر کرد

کاوشگر نیوهورایزنز اوایل سال ۲۰۱۹ به جرم منجمد و عجیبی شبیه به آدم برفی نزدیک شد. نیوهورایزنز قبلا این جرم را که در کمربند سیارکی کویپر واقع است، رصد کرده بود، اما پس از عبور از پلوتو به سوی این جرم حرکت کرد تا بررسی‌های دقیقی را روی آن صورت دهد. این سنگ یخی در ابتدا به «آلتیما تولی» مشهور شد که به‌معنای دورترین شیء کیهانی است، اما ناسا اعلام کرد، این شی‌ء کیهانی را رسما «آروکوت (Arrokoth)» نام‌گذاری کرده است. آروکوت در زبان سرخپوستان بومی ایالت مریلند به‌معنای آسمان است. ایالات مریلند میزبان دو مأموریت تلسکوپ فضایی هابل و نیوهورایزنز است.

آلن استرن، پژوهشگر ارشد مأموریت نیوهورایزنز در رابطه‌ با نام‌گذاری آروکوت در بیانیه‌ای گفت:

نام آروکوت بیانگر کنجکاوی ما از نگریستن به آسمان و شگفتی ستاره‌ها و دنیاهای ورای (سیاره) ما است. این اشتیاق به آموختن مرکز ثقل مأموریت نیوهورایزنز است و (ما) مفتخریم که در بزرگداشت این کشف با (قبیله) پوهاتان و مردم مریلند سهیم می‌شویم. 

اگرچه ناسا در این باره اظهارنظر نکرده، اما این تغییر نام ممکن است به دلیل جنجال‌هایی باشد که برخی نئونازی‌ها به آن دامن زدند. درواقع، به عقیده نظریه‌پردازان این ایدئولوژی، آلتیما تولی که به‌معنای دورترین نقطه‌ی کیهانی است، می‌تواند اشاره‌ای به سرزمین موعود نژاد آریایی نیز باشد.

بوئینگ از طراحی پیشنهادی خود برای سطح‌نشین مأموریت ماه رونمایی کرد

آنچه می‌بینید، تصویر مفهومی است که بوئینگ از طراحی پیشنهادی خود برای سطح‌نشین مأموریت ماه منتشر کرده است. بوئینگ که یکی از مهم‌ترین پیمانکاران خصوصی ناسا است، هم‌اکنون در حال ساخت موشک‌های سامانه پرتاب فضایی (SLS) آژانس فضایی است. دولت ترامپ پس از امضای دستورالعمل سیاست فضایی، به ناسا فرمان ‌داد که طرح بازگشت فضانوردان به ماه را تا سال ۲۰۲۴ عملی کند. ناسا هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی برای مأموریت آرتمیس برای بازگشت به ماه است. طراحی پیشنهادی بوئینگ برای سطح‌نشین ماه، دومین طراحی است که به دست ناسا می‌رسد. قبلا شرکت‌های بلو ارجین، لاکهید مارتین و نورثروپ گرومن با همکاری هم طراحی سطح‌نشینی را برای ناسا ارسال کرده بودند. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که اسپیس ایکس هم در حال طراحی یک سطح‌نشین برای این مأموریت است.  

کشف گونه‌ی گمشده موش‌گوزن پس از ۳۰ سال در ویتنام

حامیان حیات‌وحش در ویتنام با استفاده از ده‌ها دوربین موفق به پیدا کردن مدارکی از موش‌گوزن پشت نقره‌ای شدند. این گونه از راسته‌ی جفت‌سم‌سانان از سال ۱۹۹۰ تاکنون در طبیعت مشاهده نشده بود. درحالی‌که برخی مردم محلی از دیدن این گونه‌ی موش‌گوزن خبر می‌دادند، اما تاکنون شواهد قطعی از آن پیدا نشده بود. اما دانشمندان در گزارش اخیرا خود اعلام کردند که توانستند پس از ماه‌ها جست‌وجو تصاویری از موش‌گوزن پشت نقره‌ای را در ۳ استان ویتنام پیدا کنند. دانشمندان به این منظور در زیستگاه‌های جنگلی ۳۰ دوربین تله‌ای را برای دوره‌ای ۶ ماهه به کار بردند. با این وجود، دانشمندان گفته‌اند که هنوز هم نمی‌توانند با قطعیت احتمال منقرض نشدن این گونه را رد کنند.