منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از آتش‌سوزی‌های استرالیا تا قصر هزار ساله مایاها

هر هفته، جالب‌ترین و برترین عکس‌های علمی از سراسر جهان را از نگاه زومیت تقدیم شما خوانندگان گرانقدر می‌کنیم. در دنیای پر رسانه‌ی امروز، تصاویری هستند که به دلیل اهمیت رسانه‌ای خود بارها و بارها دیده می‌شوند و به اشتراک گذاشته می‌شوند. اما از سوی دیگر، برخی از این تصاویر اگرچه با اهمیت باشند، مهجورانه به دست فراموشی سپرده می‌شوند. گاهی برخی از همین تصاویر، گفتنی‌هایی بیش‌ از گزارش‌ها و مقالات پر بازدید دنیای پر خبر امروز دارند. در ادامه به بررسی برخی از تصاویر علمی منتخب هفته به‌همراه داستان نهفته در پَس هر کدام خواهیم پرداخت. با ما همراه باشد:

تلسکوپ فضایی هابل این تصویر دیدنی را از کهکشان مارپیچی NGC 4455 به ثبت رسانده است. این کهکشان در «صورت فلکی گیسو» یا «گیسوی برنیس» قرار گرفته است. تصویر این کهکشان روز دوشنبه ۹ دی ماه منتشر شد. کهکشان NGC 4455 ۴۵۰ میلیون سال نوری با زمین فاصله دارد و صورت فلکی که در آن قرار گرفته، تنها صورتواره سماوی است که از روی یک چهره تاریخی و از روی برنیس دوم نام‌گذاری شده است. برنیس دوم ملکه شهر باستانی قیروانی یونانیان (در لیبی کنونی) بود که پس از ازدواج با بطلمیوس چهارم، پسر عمویش بر سرتاسر مصر باستان حکمرانی کرد. مشهور است که برنیس دوم طُره‌ای از گیسوان خود را نذر خدایان کرده تا بطلیموس سالم از نبرد بازگردد.

در این عکس دیدنی آسمانِ فراز رصدخانه پارانال متعلق به رصدخانه جنوبی اروپا در بیابان آتاکامای شیلی را مشاهده می‌کنید. این عکس دیدنی را یوری بلیتسکی، عکاس رصدخانه جنوبی اروپا به ثبت رسانده و روز یکشنبه منتشر کرده است. در جلوی عکس یکی از تلسکوپ‌های وی‌ال‌تی و در بالای آن هم منظره‌ی تماشایی کهکشان راه شیری را ملاحظه می‌کنید.

باستان‌شناسان در مکزیک موفق به کشف یک قصر بزرگ شدند. باستان‌شناسان پس از این کشف اعلام کردند که قدمت این کشف به دست‌کم به یک هزار سال قبل، یعنی به دوران اوج تمدن مایاها بازمی‌گردد. این قصر که ۵،۷ متر ارتفاع  ۵۴ متر طول و ۱۴ متر پهنا دارد، تا ۶۰۰ سال قبل و در دو دوره مجزا مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این قصر باستانی در شهر کولوبا در ایالت یوکاتان مکزیک کشف شد. تمدن مایاها که برای مدت ۶ سده بر منطقه‌ی وسیعی در آمریکای مرکزی حکمرانی می‌کرد، به دلایل نامعلومی در حدود ۱۱۰۰ سال قبل در اوج شکوفایی سقوط کرد.

طی روزهای اخیر وضعیت آتش‌سوزی‌ها در استان نیوساوت‌ولز در ساحل شرقی استرالیا رو به وخامت گذاشته تا مقامات محلی اعلام وضعیت اضطراری کنند. روز گذشته خبر از شعله‌ور شدن دست‌کم ۲۰۰ آتش‌سوزی مختلف در جنوب نیوساوت ولز منتشر شد. تاکنون مرگ دست‌کم ۳۰ نفر در پی آتش‌سوزی‌های اخیر در استرالیا تأیید شده و به‌نظر می‌رسد با ادامه وضعیت به تعداد کشته و مجروحان اضافه شود. دانشمندان آتش‌سوزی‌های اخیر را ناشی از تغییرات آب و هوایی و ورود سامانه‌های امواج گرما به منطقه دانسته‌اند.

در این عکس بچه کوآلایی را می‌بینید که به‌شدت دچار کم آبی شده و در حال درمان توسط امدادگران حاضر در بیمارستان کوآلای بندر مک‌کواری است. درحالی‌که امدادگران توانستند این کوآلا را به موقع نجات دهند، اما بسیاری از کوآلاها خوش‌شانس نبودند و گزارش شده که بیش از ۲ هزار کوآلا تاکنون در آتش‌سوزی‌های جنوب نیوساوت ولز جان خود را از دست داده‌اند.

در این عکس هوایی گوشه‌ای از جاده آلپاین در سارسفیلد را ملاحظه می‌کنید. از شروع آتش‌سوزی‌ها از اواخر شهریور، حدود ۵ میلیون هکتار زمین از اراضی و جنگل‌های استرالیا طعمه حریق شده‌اند.

در این عکس ساختمان‌های شهر کوبارگو در ایالت نیوساوت ولز را مشاهده می‌کنید که با آتش‌سوزی‌های اخیر کاملا سوخته‌اند.

در‌ این عکس یک کانگوروی تنها را در میان ویرانه‌های خانه‌ای در خلیج بیتمانز در ایالت نیوساوت ولز مشاهده می‌کنید.

در این تصویر یک هواگرد سیکورسکی اس-۶۴ اسکای‌کرین را مشاهده می‌کنید که در حال خاموش کردن آتش در ایست گیپسلند، ویکتوریا است.

در هفته‌های گذشته، برترین تصاویر علمی سال ۲۰۱۹ از نگاه رویترز و نشریه ساینس را با هم مرور کردیم، این هفته سراغ لایو ساینس می‌رویم و برخی از برترین عکس‌های این نشریه علمی را با هم مرور می‌کنیم. می‌توانید فهرست کامل ۱۰۰ تصویر برتر علمی سال ۲۰۱۹ لایو ساینس را از اینجا مشاهده کنید.

دانشمندان مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا توانستند در شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای خود سازوکار فواره‌های نسبیتی سیاهچاله‌ها را بازسازی کنند. فواره‌های نسبیتی در امتداد قطب‌های سیاهچاله‌ها ساطع شده و دارای انرژی بسیار بالایی هستند.

در این عکس دیدنی خسوفِ ابر ماه خونین یا ابر ماه گرگ خونین را در شامگاه ۳۰ دی ۱۳۹۷ مشاهده می‌کنید. این تصویر دیدنی از خسوف سال گذشته را مارسل کوش در شهر دویسبورگ آلمان ثبت کرده است. در عکس دیدنی کوش، ابرماه خونین را در پس‌زمینه نیروگاه برق مشاهده می‌کنید.

در این عکس متحرک نهنگ‌های گوژپشت را در حال صیادی ملاحظه می‌کنید! این هیولاهای آبزی حباب‌هایی را در آب پدید می‌آورند که به مانند یک تور هوا عمل کرده و آبزیان کوچک را به دام می‌اندازد. در این تصویر بسیار نادر نهنگ‌های گوژپشت را در حین انجام یکی از این صیادی‌های عجیبشان مشاهده می‌کنید. این عکس هوایی در نوار جنوب شرقی آلاسکا در اقیانوس آرام به ثبت رسیده است.

این عکس تماشایی از متغیر دلتا قیفاووسی را تلسکوپ فضایی هابل به ثبت رسانده است. متغیر دلتا قیفاووسی از درخشان‌ترین ستارگان متغیر در کهکشان راه شیری است. این ستاره در فاصله‌ی ۶ هزار سال نوری از زمین در صورت فلکی کَشتی‌دُم قرار دارد.

این تصویر که روز ۳ مهر از ایستگاه فضایی بین‌المللی ثبت شده، مرحله دوم فضاپیمای سایوز را نشان می‌دهد. در درون فضاپیمای سایوز هزاع المنصوری، اولین فضانورد اماراتی به‌همراه الگ اسکریاچکی، کیهان‌نورد روسیه و جسیکا میر، فضانورد ناسا قرار داشتند. این ۳ نفر به ۶ فضانورد دیگر پیوستند تا آزمایشگاه مداری شاهد یکی از پرازدحام‌ترین دوران‌های خود باشد.

با وجودی که در نگاه اول ممکن است تصور کنید با یک شفق قطبی مواجه‌اید، اما اینطور نیست. بلکه استیو که نام آن از سرواژه اسامی «افزایش سرعت تابش حرارتی قوی (Strong Thermal Emission Velocity Enhancement)» گرفته شده با آن شفق‌هایی که در زمان توفان‌های زمین مغناطیسی رخ می‌دهد کاملا تفاوت دارد. شفق‌های قطبی در هنگام وقوع توفان‌های زمین مغناطیسی پدید می‌آیند. در زمان وقوع این دست توفان‌ها ذرات باردار پر انرژی از فضا وارد جو کره زمین می‌شوند. اما آنچه باعث می‌شود پدیده جوی نوری استیو با شفق‌های معمول متفاوت باشد، این است که استیو در نبود ذرات باردار پر انرژی شکل گرفته است. دانشمندان همچنان در حال تجزیه‌ و تحلیل این پدیده جوی متحیرکننده هستند.

این عکس دیدنی پدیده جوی نادری موسوم به ابر آتشین را به تصویر کشیده است. دانشمندان ناسا و سازمان ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) در حین بررسی دود ناشی از آتش‌سوزی ویلیامز فلتس در شرق واشنگتن این عکس را ثبت کردند. به این ابرهای غیرعادی ابر آتش‌کومه‌ای یا «پیروکومولوس» نیز گفته می‌شود که در هنگام افزایش گرما و رطوبت در جو کره زمین به وجود می‌آیند.  آتش‌سوزی ویلیامز فلتس روز ۱۱ مرداد با برخورد صاعقه شروع شد و طی آن ده‌ها هزار هکتار از جنگل‌ها و مراتع منطقه طعمه حریق شدند. دانشمندان این عکس را روز ۱۷ مرداد در ارتفاع ۹ کیلومتری و درحالی‌که با هواپیمای تحقیقاتی در میان ابرها پرواز می‌کردند ثبت کردند. در این تصویر دیدنی، در مه حاصل از ذرات دود، قرص خورشید به مانند زرده‌ تخم نیمرو نارنجی رنگی به‌نظر می‌رسد که بی‌شباهت به نقاشی مشهور «تخم مرغ و نقطه» اثر سالوادور دالی، ‌نقاش سورئالیست نیست.

ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۹ نقشه سه‌بُعدی جامعی از کهکشان راه‌ شیری منتشر کردند که نشان می‌داد کهکشانی که در آن زندگی می‌کنیم، دیسکی تخت نیست، بلکه پرپیچ‌وتاب است. کهکشان راه شیری یک کهکشان مارپیچی است و برای کهکشان‌هایی مانند آن، چندان غیرعادی نیست که در اطراف لبه‌هایشان دارای پیچ‌وتاب‌هایی نیز باشند.

• منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از سحابی روح تا کشف نسخه‌ای دیگر از تابلوی داوینچی
• منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از برترین عکس‌های علمی ۲۰۱۹ تا بارش شهابی جوزایی

اما نکته غیر عادی اینکه این پیچ‌وتاب شامل ستارگان جوان کهکشان نیز می‌شود. این نقشه جدید، اولین نقشه‌ای بود که با سنجش‌های مختلف صورت گرفته از هزاران ستاره، تأیید می‌کرد، قلب کهکشان راه شیری پر پیچ‌وتاب است.

ثبت اولین عکس از یک سیاهچاله نه‌تنها یکی از مهم‌ترین رویدادهای علمی سال ۲۰۱۹ بود، بلکه به عقیده ستاره‌شناسان نقطه عطفی در تاریخ علم بود. آرایه تلسکوپی که در ثبت این عکس تاریخی به کار رفت یکی پیشرفت‌‌های بزرگ دنیای ستاره‌شناسی نیز بود. سیاهچاله‌ای که عکس آن را مشاهده می‌کنید در مرکز کهکشان مسیه ۸۷ قرار دارد. ستاره‌شناسان روز ۲۱ فرودین ماه پس از سال‌ها تلاش از اولین عکس یک سیاهچاله رونمایی کردند.

عکس دیدنی که ملاحظه می‌کنید را عکاسی به‌نام اوما گوپالاکریشنان از آسمان دو پاره‌ی در ایالت کارولینای شمالی ثبت کرده است. این عکس که در ابتدا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، حیرت بسیاری از کاربران را برانگیخت. درحالی‌که ممکن است این عکس در نگاه اول بیشتر شبیه کار یک طراح فتوشاپ ناوارد باشد، ‌اما باید بگوییم که کاملا واقعی است. آنچه در این تصویر می‌بینید، حاصل اثر «تقسیم کادر (‌Split – Screen Effect)» ناشی از ابرهایی است که در سمت چپ تصویر به چشم می‌خورند. این ابرها نور آفتاب را سد کرده و موجب می‌شوند نور به ابرهای پائین‌تر نرسد و روی این ابرها سایه‌ای شکل بگیرد. در مقابل در سمت راست ابرها از عبور نور آفتاب جلوگیری نکرده‌اند و به همین جهت، نمای روشن‌تری از آسمان را در این بخش مشاهده می‌کنید.

این عکس دیدنی را یکی از ماهواره‌های سازمان ملی اقیانوسی و جوی و در هنگام اعتدال بهاری روز اول فروردین ۱۳۹۸ به ثبت رسانده است. این عکس حیرت‌انگیز نیمی از سیاره‌ی زمین را در تاریکی و نیم دیگر آن را در روشنایی نشان می‌دهد. اعتدال در سال دو بار به وقوع می‌پیوندد. اعتدال بهاری در فروردین و اعتدال پائیزی نیز در مهر رخ می‌دهد. در لحظه‌ی اعتدال، نور روز و شب در تقریبا تمامی عرض‌های جغرافیای زمین با هم برابر می‌شود. لحظه‌ی اعتدال بهاری که ساعت ۱:۲۸ دقیقه بامداد ۱ فروردین رخ داد که نمایانگر اولین روز بهار نجومی برای ساکنان نیمکره شمالی بود. در تقویم خورشیدی، لحظه‌ی اعتدال بهاری نقطه شروع سال نو نیز است.