سلامت روده چگونه بر پوست اثر می‌گذارد؟

در نگاه اول، پوست و دستگاه گوارش ممکن است دو سیستم جداگانه به‌نظر برسند. اگرچه شواهد در این زمینه درحال افزایش است که ارتباطی میان این دو وجود دارد که اغلب از آن به‌عنوان محور روده-پوست یاد می‌شود.

برخی از دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که میکروبیوم نامتوازن روده یا جامعه میکروب‌های درون دستگاه گوارش می‌تواند با اختلالات پوستی مانند پسوریازیس و اگزما مرتبط باشد. دکتر بروک جفی از اعضای آکادمی درماتولوژی آمریکا می‌گوید:

با شروع رمزگشایی رابطه بین سلامت روده و بیماری‌ها، وارد عصر جدیدی از پزشکی می‌شویم. در علم درماتولوژی، مشخص شده است که بین برخی بیماری‌ها و غذاها ارتباط وجود دارد. اما این ایده نسبتا جدیدی است. همین ده سال پیش به ما آموزش داده می‌شد که هر رابطه احتمالی بین غذا و بیماری‌های پوستی در بهترین حالت حداقل است. معتقدم که در چند سال آینده شاهد تغییر رویکرد درمان بیماری‌های التهابی مزمن پوست با تمرکز بر سلامت روده خواهیم بود.

براساس مطالعه مروری که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Clinics in Dermatology منتشر شد، محور روده-پوست به تبادل مداوم سیگنال‌ها بین پوست و ریه اشاره دارد. این محور اغلب به‌عنوان بخش جدانشدنی از شبکه‌ی بسیار بزرگ‌تری شناخته می‌شود که به محور روده-مغز-پوست معروف است و توسط مجموعه‌ای از مولکول‌های پیام‌رسان و فعالیت میکروب‌های روده تنظیم می‌شود. جفی به لایوساینس گفت:

وقتی میکروبیوم از تعادل خارج می‌شود، سلول‌های روده به‌خوبی عمل نمی‌کنند و این امر به مولکول‌های پیش‌التهابی اجازه می‌دهد که فرار کنند و وارد جریان خون شوند. این مولکول‌ها به پوست می‌رسند و در آن‌جا موجب التهابی می‌شوند که موجب تسریع پیری یا شعله‌ور‌شدن بیماری‌هایی نظیر رزاسه، آکنه، اگزما و پسوریازیس می‌شود.

دیس‌بیوز یا برهم خوردن توازن روده زمانی اتفاق می‌افتد که فراوانی باکتری‌های خوب روده کافی نیست و درعوض دارای سطوح بالاتری از باکتری‌های مضر است که می‌توانند موجب بروز مشکلاتی مانند التهاب شوند. هر انسانی دارای میکروبیوم منحصر به فرد خود است، بنابراین این عدم توازن می‌تواند در هر یک از ما متفاوت باشد.

به‌گفته‌ی دکتر پاتریشا فاریس، متخصص بیماری‌های پوست و استادیار بالینی دانشکده پزشکی دانشگاه تولین آمریکا، مکانیسم‌های دیگری نیز ممکن است دخیل باشند. او می‌گوید:

وقتی عدم توازن باکتریایی در روده وجود داشته باشد، سلول‌های ایمنی خاصی فعال می‌شوند و الگویی از التهاب گسترده مزمن را موجب می‌شوند که می‌تواند همه اعضا ازجمله پوست را تحت‌تاثیر قرار دهد. محور روده-پوست دارای یک مؤلفه‌ی درون‌ریز است. برخی از باکتری‌های روده می‌توانند ناقل‌های عصبی یا پیام‌رسان‌های شیمیایی را تولید کنند. این امر می‌تواند موجب ایجاد چرخه خارش و خراش شود که در برخی از اختلالات پوستی دیده می‌شود.

همان‌طور که در مطالعه مروری سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Current Opinion in Gastroenterology آمده است، برخی از مطالعات همچنین نشان می‌دهند که محور روده-پوست ممکن است عامل سببی در آلرژی‌های غذایی، رینیت آلرژیک و آسم باشد.

در مروری که سال ۲۰۲۲ در مجله‌ی International Journal of Molecular Sciences منتشر شد، پژوهشگران خاطرنشان کردند که باکتری‌های پوست برای کمک به بهبود کامل زخم‌ها و همچنین پیشگیری از زخم پای دیابتی مهم هستند.

پسوریازیس نوعی اختلال خودایمنی است که موجب می‌شود عمدتاً روی زانوها و آرنج‌ها، تکه‌هایی از پوست ملتهب و دچار خارش شود. اگرچه این بیماری می‌تواند سایر نواحی پوست را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.

بیماری پسوریازیس به‌طور کامل شناخته نشده است، اما این باور وجود دارد که ناشی از ترکیبی از فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی، استعداد ژنتیکی و عوامل محیطی است. همچنین به‌نظر می‌رسد که این بیماری با سلامت روده ارتباط داشته باشد.

طبق مطالعه‌ی مروری که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی International Journal of Molecular Sciences، تغییرات میکروبیوم روده که در پسوریازیس مشاهده می‌شود، شبیه تغییراتی است که در بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده دیده می‌شود. در هر دو بیماری، معمولاً افزایش قابل‌توجهی در سویه‌های باکتری‌هایی مضر مانند سالمونلا و کامپیلوباکتر دیده می‌شود، درحالی‌که سویه‌های باکتری‌های خوب درمقایسه‌با افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا نیستند، کاهش پیدا می‌کند.

فاریس می‌گوید: «بیماران مبتلا به پسوریازیس فاقد باکتری‌های خاصی هستند که اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را تولید می‌کنند و این امر موجب عدم توازن ایمنی و بروز التهاب می‌شود.» اسیدهای چرب کوتاه زنجیر توسط باکتری‌های خوب در روده تولید می‌شوند و تصور می‌شود که در سلامت و بیماری نقش داشته باشند.

محور روده-مغز-پوست همچنین ممکن است به توضیح این مسئله کمک کند که چرا شعله‌ور شدن پسوریازیس معمولا ارتباط محکمی با استرس و افسردگی دارد. مطالعه مروری که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Biomedicine & Pharmacotherapy منتشر شد، نشان می‌دهد که حالات عاطفی منفی ممکن است منجر به تغییر میکروبیوم روده شود که به‌نوبه‌ی‌خود می‌تواند موجب التهاب پوست شود. به‌گفته‌ی نویسندگان، مکانیسم خاص این تعامل هنوز مشخص نیست، اما ازآن‌جا که خود پسوریازیس می‌تواند پریشان‌کننده باشد، استرس ناشی از خود بیماری هم می‌تواند علائم را تشدید کند.

درماتیت آتوپیک که همچنین به عنوان اگزما شناخته می‌شود، نوعی بیماری التهابی است که موجب قرمزی، تورم، ضخیم شدن و پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود.

علت دقیق اگزما مشخص نیست، اما پژوهشگران براین باورند که ممکن است توسط مجموعه‌ای عوامل محیطی، ژنتیکی و روانی ایجاد شود. سلامت روده نیز به‌نظر می‌رسد با اگزما در ارتباط باشد. فاریس گفت: «به‌نظر می‌رسد تنوع باکتریایی روده بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک کم باشد و آن‌ها فاقد باکتری‌هایی باشند که در افراد سالم یافت می‌شود.»

درواقع، مروری که سال ۲۰۱۶ در مجله‌ی International Journal of Molecular Sciences منتشر شد، نشان داد برخی از عوامل محیطی ممکن است بر ترکیب باکتری‌های روده و درنتیجه حساسیت دربرابر عفونت‌ها و آلرژی‌هایی نظیر اگزما تاثیر بگذارند. افرادی که ترکیب میکروبیوم روده آن‌ها تغییر پیدا کرده بود، شامل نوزادانی می‌شد که زودتر از موعد یا از راه سزارین متولد شده بودند، کسانی که کمتر از شش ماه از شیر مادر تغذیه کرده بودند و افرادی که خواهر و برادر بزرگ‌تر از خودشان نداشتند.

به‌گفته‌ی نویسندگان، انجام عمل سزارین می‌تواند موجب جلوگیری از تماس کودک با فلور میکروبی موجود در مسیر طبیعی تولد شود و از این رو به کاهش تعداد برخی از باکتری‌ها منجر شود. درمورد تغذیه با شیر مادر، نویسندگان خاطرنشان کردند که شیردهی به مدت شش ماه یا بیشتر به ایجاد جمعیت باکتری‌هایی مانند لاکتوباسیلوس‌‌ها و بیفیدوباکترها کمک می‌کند.

آکنه رزاسه نوعی بیماری مزمن است که ویژگی آن دوره‌های مکرر قرمزی و جوش در اطراف صورت است. عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مختلفی موجب شعله‌ور شدن این بیماری می‌شود و به نظر می‌رسد سلامت روده نیز نقش مهمی داشته باشد.

براساس مطالعه مروری که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Advances in Therapy منتشر شد، رزاسه با تعدادی از بیماری‌های گوارشی ازجمله بیماری التهابی روده، سلیاک و سندرم روده تحریک‌پذیر در ارتباط است. فاریس گفت:

احتمال اینکه بیماران مبتلا به رزاسه دچار مشکلی به نام رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک باشند، بیشتر است. در این بیماری، برخی باکتری‌ها مانند هلیکوباکتر پیلوری رشد بیش از حد دارند که می‌تواند در ایجاد علائم رزاسه ازجمله برافروختگی و التهاب نقش داشته باشد.

براساس مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۸ در مجله‌ی BMC Infectious Diseases منتشر شد، هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند سیستم ایمنی را تحریک به تولید تعداد زیادی از واسطه‌های التهابی کند و منجر به بروز و تشدید التهاب روزاسه شود.

آکنه نوعی بیماری شایع پوستی است که خود را به صورت برآمدگی‌ها، جوش‌های سرسیاه و جوش‌های سرسفید نشان می‌دهد که بیشتر در اطراف صورت ظاهر می‌شوند. استعداد ژنتیکی، عدم توازن هورمونی و مشلات متابولیکی آغازگرهای اصلی آکنه درنظر گرفته می‌شوند. اخیرا شواهد در‌این‌باره افزایش پیدا کرده است که سلامت روده نیز ممکن است یکی از عوامل موثر باشد. فاریس گفت:

می‌دانیم که رژیم غذایی غربی در آسیب‌شناسی آکنه نقش دارد و موجب عدم توازن میکروبی روده می‌شود. رژیم غذایی غربی شامل مقادیر زیادی کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، چربی‌های اشباع و قندهای اضافه شده است.

مروری که سال ۲۰۲۲ در مجله‌ی Microorganisms منتشر شد، همچنین نشان می‌دهد که میکروب‌های روده ممکن است با تغییر پاسخ ایمنی پوست به باکتری‌هایی نظیر کوتی باکتریوم آکنه، علائم آکنه را تشدید کنند. اگرچه برای درک این رابطه به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.