رسوایی دیگری از فیسبوک؛ اسپاتیفای و نتفلیکس به پیام خصوصی کاربران دسترسی داشتند

به‌نظر می‌رسد که همکاری فیسبوک با برخی غول‌های بزرگ فناوری، گسترده‌تر از آن است که پیشتر افشا شده بود. تاکنون خبرهای مختلفی در مورد رسوایی‌های فیسبوک‌ منتشر شده؛ اما ظاهرا آخرین خبرها حاکی از آن است که شرکت‌هایی همچون اسپاتیفای  و نتفلیکس نیز به پیام‌های خصوصی کاربران دسترسی داشته‌اند. 

نشریه‌ی نیویورک تایمز در مقاله‌ای جنجالی، به بررسی ابعاد موضوع همکاری فیسبوک با شرکت‌های بزرگ فناوری برای اشتراک‌گذاری داده‌های کاربران پرداخته است. ظاهرا براساس برخی اسناد داخلی فاش‌شده‌‌ی، فیسبوک با برخی شرکت‌های بزرگ همچون اپل، آمازون، مایکروسافت، اسپاتیفای و نتفلیکس همکاری تجاری تنگاتنگی داشته است. به‌نظر می‌رسد با وجود تمام تعهداتی که فیسبوک پذیرفته بود تا داده‌های کاربران را حفاظت کند، در برخی از این قراردادها، کماکان فیسبوک حریم خصوصی کاربران را رعایت نمی‌کند و برخی شرکت‌های بزرگ، به داده‌های کاربران این شبکه‌ی اجتماعی دسترسی دارند.  

گابریل جی ایکس دنس، مایکل لافورجیا و نیکولاس کانفسور درمقاله‌ی جنجالی نیویورک تایمز به این موضوع پرداخته‌اند: «اسناد و همچنین مصاحبه‌های انجام‌شده با حدود ۵۰ کارمند سابق فیسبوک و شرکت‌های تجاری همکار، نشان می‌دهد فیسبوک با وجود موضوعات مطرح‌شده در مورد حفاظت از داده‌‌‌های کاربران، کماکان به برخی از شرکت‌ها اجازه‌ی دسترسی به داده‌های کاربران را می‌دهد. همچنین، از مصاحبه‌کنندگان سوالاتی در مورد میزان رضایت یا عدم رضایت فیسبوک از توافق‌نامه سال ۲۰۱۱ با کمیسیون تجارت فدرال پرسیده شد. طبق این توافق‌نامه، فیسبوک برای اشتراک‌گذاری داده‌های کاربران باید به‌صورت صریح از آن‌ها سوال کند. 

در مجموع، باتوجه به اسناد مربوطه، به‌نظر می‌رسد که بیش از ۱۵۰ شرکت که بیشتر آن‌ها در حوزه‌ی فناوری فعالیت دارند و شرکت‌هایی همچون فروشگاه‌های خرده‌فروشی آنلاین یا سایت‌های سرگرمی تا شرکت‌های خودروسازی و اصحاب رسانه‌ هستند؛ توافقاتی برای دسترسی به داده‌های کاربران فیسبوک با این شبکه‌ی اجتماعی داشته‌اند. اسناد و مدارک از درخواست به‌اشتراک گذاری داده‌های صدها میلیون‌ کاربر ها در هر ماه خبر می‌دهد. برخی از این قراردادها مربوط به سال ۲۰۱۰ میلادی هستند و برخی از این توافق‌ها تا سال ۲۰۱۷ و برخی حتی تا سال ۲۰۱۸ نیز همچنان فعال بوده‌اند». 

براساس گزارش منتشر‌شده از سوی نیویورک‌تایمز و وال‌استریت‌ژورنال در ابتدای سال جاری میلادی نیز، فیسبوک کماکان داده‌ها‌ی کاربران را در اختیار شرکت‌هایی که با آن‌ها قرارداد داشته، قرار می‌داده است و این اشتراک‌گذاری در شرایطی انجام می‌‌شود که کاربران از این موضوع بی‌اطلاع هستند.  اشتراک‌گذاری‌ها شامل موارد ذیل می‌شود: 

نوع دوم اشتراک‌گذاری داده‌‌های شخصی کاربران، قرارداد فیسبوک با بینگ، به‌عنوان بخشی از برنامه‌ی از پیش تعریف شده‌ای به نام «شخصی‌سازی فوری» یا « instant personalization» بود. این ویژگی در سال ۲۰۱۰ میلادی معرفی شد و به‌صورت پیش‌فرض، هر کاربر فیسبوک می‌توانست از این ویژگی استفاده کند. کاربران با کمک این ویژگی می‌توانستند سرویس‌های خود را شخصی‌سازی کنند و شامل همه‌ی اطلاعاتی می‌شد که فیسبوک در مورد کاربر می‌دانست یا تمایل داشت به‌اشترک گذاشته شود. برای مثال، Yelp نشان می‌دهد که دوستان فیسبوک، هنگام بازدید از صفحه، از طریق وب‌سایت داخل برنامه شده‌اند. 

وقتی این برنامه استارت خورد، بسیار مورد انتقاد قرار گرفت و در نهایت در سال ۲۰۱۴ پرونده‌اش بسته شد. اما به گفته‌ی تایمز، بینگ همچنان در طی سال ۲۰۱۷ میلادی نیز، به داده‌های کاربران دسترسی داشته است و دو شرکت دیگر نیز در تابستان امسال، به این داده‌ها دسترسی داشته‌اند. از یک طرف، این داده‌ها اطلاعات عمومی از جمله نام دوستان، محل تولد و اطلاعاتی از این دست بوده‌اند و از سوی دیگر، دادن دسترسی فیسبوک به این داده‌ها‌ قابل قبول نیست و یادآور رسوایی کمبریج آنالیتیکا است.

نوع سوم و آخرین مدل اشتراک‌گذاری داده‌ها، مربوط به معاملات منفردی است که فیسبوک در طول سال‌ها وارد همکاری در آن معامله‌‌ها شده است. این قراردادها شامل همکاری فیسبوک با شرکت‌هایی از جمله نتفلیکس، اسپاتیفای و رویال بانک کانادا می‌شود. فیسبوک دسترسی به پیام‌های خصوصی کاربران از جمله خواندن و نوشتن پیام را در اختیار این شرکت‌ها قرار داده است. این کار از طریق API نوشته‌شده در سال ۲۰۱۰ به‌عنوان بخشی از تلاش اولیه‌ی شرکت در ایجاد پلتفرم پیام‌رسانی (‌پیش از مسنجر) انجام شده است؛ برای مثال، در مورد Spotify، شرکت می‌توانست به  پنجره‌ی گفتگوی کاربر وصل شود و برای دوستان شما موسیقی ارسال کند. به‌نظر می‌رسد یکی از کارمندان شرکت، به‌اشتباه پیامی برای مدیریت ارسال کرده؛ هرچند نشریه‌ی تایمز به جزئیات این داستان نپرداخته و توضیحی در مورد آن منتشر نکرده است.

در مقاله‌ی منتشرشده از سوی نشریه‌‌ی تایمز، اطلاعات نگران‌کننده‌ی دیگری هم وجود دارد. به‌نظر می‌رسد با وجودی که گمان می‌رفت فیسبوک داده‌‌های کاربران را به اشتراک نمی‌گذارد، ولی شرکت‌ یاهو و شرکت تحقیقاتی روسی Yandex، سال‌ها است که به داده‌های کاربران دسترسی دارند. به‌طور خلاصه، بحث عدم امنیت داده‌ها مطرح است و به‌نظر می‌رسد که فیسبوک به این موضوعات اهمیتی نشان نمی‌دهد. هفته‌ی گذشته، کارولین اورسون، مدیر کل بازاریابی، در بیانیه‌ای در مورد حفظ حریم خصوصی اعلام کرد:

حفظ حریم خصوصی پایه و اساس شرکت ما است.

اورسون، نظر خود را در همان روزی مطرح کرد که فیسبوک کیوسک پاپ‌آپی در بریانت پارک نیویورک افتتاح کرد. آن روز، کاربران سوالاتی در مورد نحوه‌ی استفاده از داده‌های کاربری در پلتفرم فیسبوک می‌پرسیدند. احتمالا، اگر کاربران از فهرست ۱۵۰ شرکتی که در دهه‌ی گذشته با فیسبوک همکاری داشته‌اند، مطلع بودند، سوالات بیشتری مطرح می‌کردند. در پاسخ به گزارش تایمز، فیسبوک اذعان داشته است که باید سخت تلاش کند تا بتواند مجددا اعتماد کاربران را جلب کند. همچنین فیسبوک در مورد برخی از مزایای به اشتراک‌گذاری داده‌ها از جمله ایجاد فضایی برای گسترش توانایی‌ها و تجربه‌های شخصی در سایر سایت‌ها و خدمات توضیح داده است. 

استیو ساتروفیلد، مدیر سیاست‌گذاری حوزه‌ی حفظ حریم خصوصی و سیاست‌گذاری عمومی فیسبوک، در ایمیلی اعلام کرد:

شرکت‌‌های همکار فیسبوک نباید حریم خصوصی کاربران را نادیده بگیرند و این اشتباه است که بگوییم این شرکت‌ها چنین کاری را انجام می‌دهند. در طول سال‌ها، با شرکت‌های مختلفی همکاری کرده‌ایم. کاربران می‌توانند از فیسبوک روی دستگاه‌ها و سیستم‌های عامل مختلف استفاده کنند که تحت پشتیبانی فیسبوک هم قرار ندارند. همچون بسیاری از بازی‌ها، استریم‌های ویدئویی و سرویس‌های موسیقی یا اپلیکیشن‌های شخص ثالث که به‌صورت مستقل از فیسبوک قابل استفاده هستند، برخی شرکت‌های همکار می‌‌توانند به‌صورت مستقل از فیسبوک، ویژگی‌های خاصی را در محصولات خود در نظر بگیرند؛ ولی نمی‌توانند از داده‌ها با اهداف خاصی استفاده کنند. 

مقاله‌ی تایمز بسیار جالب توجه است. ابتد در مورد اتهامات صحبت می‌کند، بعد توافقات یک‌طرفه را مطرح می‌کند و در نهایت به پایان دادن به ویژگی‌های شخصی‌سازی فوری اشاره می‌کند. برای شرکتی که به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کرده است و اکنون خبرهایی در مورد به‌اشتراک‌گذاری داده‌های کاربران در مورد آن مطرح می‌شود، انکار دوباره‌ی تمام موارد اعتماد‌به‌نفس زیادی می‌خواهد. وقتی موضوع «شخصی‌سازی فوری» مطرح شد و به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفت، فیسبوک امید خود را به این ویژگی نبسته بود. به‌ فاصله‌ کوتاهی از طرح این ویژگی، موضوع رسوایی کمبریج آنالیتیکا مطرح شد. اکنون شواهد نشان می‌دهد که در عرض سه سال گذشته، هیچ‌چیز تغییری نکرده است. 

ظاهرا اتفاق‌های پی‌درپی در حال وقوع هستند. دو ماه قبل، بزرگ‌ترین روزنه‌ی امنیتی در تاریخ فیسبوک گزارش شد. دقیقا پنج روز قبل از آن نیز، خبر دیگری در مورد به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها از طریق فیسبوک منتشر شده بود. شر (Cher) در توییتی نوشت: 

از گوگل استفاده نمی‌کنم و از حساب کاربری فیسبوک که حتی خودم هم نمی‌دانستم چنین حساب کاربری دارم، خودم را خلاص کرده‌ام. اگر شما را دوست نداشتم، حساب توییتری خودم را هم مسدود می‌کردم. این شرکت‌ها به هیچ چیز اعتقادی ندارند و فقط دنبال پول هستند و نه چیز دیگری؛ آن‌ها ممکن است با روسیه وارد همکاری بشوند و دموکراسی را از بین ببرند.شر- ۱۸ دسامبر ۲۰۱۸

وقتی به این داستان نگاه می‌کنیم، دو موضوع کلی به چشم می‌خورد. اول اینکه، در حال حاضر مشخص است که همکاری سایر شرکت‌ها با فیسبوک در به‌اشتراک‌گذاری داد‌ه‌های می‌تواند خطر جدید در اعتبارسنجی آن‌ها ایجاد کند. هر شرکتی که نامش در این گزارش ذکر شده است، باید پاسخ روشن و مستدلی برای سهامداران، قانون‌گذاران و خبرنگاران داشته باشد؛ بهتر است پاسخ‌ها خوب و کامل باشند. دوم اینکه، بیشتر توجه‌ها به‌ این موضوع معطوف بوده که فیسبوک داده‌ها را به شرکت‌ها می‌فروخته است؛ ولی ظاهرا داستان اصلی، صحبت از بخشیدن داده‌ها می‌کند.