دکمه‌های غیرفعال‌سازی؛ راهکار غول‌های فناوری برای حفظ حریم خصوصی

گوگل هفته گذشته از دستگاه جدید خود در حوزه‌ی خانه‌های هوشمند رونمایی کرد. نست هاب مکس، صفحه‌نمایشی هوشمند بوده که به دوربین و اسپیکر نیز مجهز است. این دستگاه قابلیتی به‌نام دکمه‌ی غیرفعال‌سازی (Kill Switch) دارد که امروزه در کمتر دستگاهی شاهد آن هستیم. کاربر با استفاده از این کلید، به‌صورت فیزیکی دوربین و میکروفن دستگاه را قطع می‌کند. درنتیجه گوگل تنها در زمان تصمیم و تمایل کاربر، توانایی شنیدن یا دیدن رخدادها را خواهد داشت.

دکمه‌ای که گوگل در دستگاه خود استفاده خواهد کرد، شبیه به دکمه‌های عادی الکتریکی، منتهی با کمی طراحی مدرن‌تر است؛ دکمه‌ای که به‌عنوان ابزاری فیزیکی برای غیرفعال‌ کردن آسان حسگرهای دستگاه به کار می‌رود. به‌نظر می‌رسد شرکت‌های فناوری درمیان رخدادهای گوناگون فاش شدن اطلاعات کاربران و نقض حریم خصوصی، به‌دنبال راهی برای افزیش اطمینان خاطر آن‌ها باشند.

غول‌های دنیای فناوری همچون گوگل، آمازون و اپل تلاش می‌کنند تا با قابلیتی ساده و فیزیکی، توجه خود را نسبت‌به نگرانی‌های کاربران نشان دهند. برخلاف قابلیت‌های نرم‌افزاری که کاربر را به کندوکاو در تنظیمات گوناگون برای پیدا کردن قابلیت مورد نظر مجبور می‌کند، استفاده از دکمه‌های سخت‌افزاری بسیار آسان‌تر است. درواقع مسیر کاربر برای جلوگیری از مشاهده‌ی اطلاعات توسط شرکت سازنده، ساده‌تر می‌شود. کلیدهای فیزیکی، تجربه‌ای ملموس از عدم نظارت توسط شرکت‌ها به کاربران می‌دهند.

کلیدهای سخت‌افزاری جدید را نمی‌توان راهکاری عالی برای دستگاه‌های هوشمند امروزی دانست، چرا که با استفاده از کلیدها، به‌نوعی دستگاه بلااستفاده می‌شود. لری سنگر، از بنیان‌گذاران ویکیپدیا و مدیر ارشد اطلاعات سرویس بلاک‌چینی Everipedia اعتقاد دارد دکمه‌های سخت‌افزاری هنوز راه زیادی در پیش دارند. او می‌گوید چنین قابلیت‌هایی خصوصا در تلفن‌‌های همراه (به‌عنوان مهم‌ترین ابزارهای حساسیت‌برانگیز درمورد حریم خصوصی) هنوز کاربرد چندانی ندارند.

با وجود همه‌ی مشکلات، شرکت‌های بیشتری روزبه‌روز به طراحی کلیدهای سخت‌افزاری خاموش کردن حسگرها روی می‌آورند. البته درحال‌حاضر اکثر برنامه‌ها در بازار دستگاه‌های مرتبط با خانه‌های هوشمند انجام می‌شود.

گوگل در دستگاه نست هاب مکس خود کلیدی برای خاموش کردن دوربین و میکروفن دارد. تمام دستگاه‌‌های دیگر این شرکت در خانواده‌ی خانه‌ی هوشمند (به جز دوربین‌های امنیتی نست)، دوربین ندارند و دکمه‌ی مذکور، تنها میکروفن را غیرفعال می‌کند. به‌گفته‌ی گوگل، مسائل امنیتی دلیل قرار ندادن دکمه‌ی غیرفعال‌سازی حسگرها در دوربین‌های نست است، اما کاربران می‌توانند ازطریق اپلیکیشن مربوطه، ضبط صدا و ویدئو را در دوربین‌ها نیز غیرفعال کنند. آمازون هم می‌گوید خانواده‌ی دستگاه‌های خانه‌ی هوشمندش متشکل از اکو، اکو دات و اکو شو، همگی دکمه‌های غیرفعال‌سازی برای خاموش کردن میکروفن دارند. 

روندهای بالا از سوی غول‌های فناوری، به‌نوعی دنباله‌روی عملکرد شرکتی کوچک به‌نام Purism بوده است که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد. پوریسم دو نوع لپ‌تاپ لینوکس می‌فروشد که دو دکمه‌ی متفاوت دارند. یکی از دکمه‌ها دوربین و میکروفن را غیرفعال کرده و دیگری جریان برق به وای‌فای را قطع می‌کند. این شرکت در پاییز سال جاری گوشی هوشمند خود را معرفی می‌کند که علاوه‌بر دکمه‌های شبیه به لپ‌تاپ‌ها، دکمه‌ای برای قطع کردن کامل آنتن هم خواهد داشت. رویکردی که درنهایت، دکمه‌های غیرفعال‌سازی را به گوشی‌های هوشمند هم می‌آورد.

هدف اصلی پوریسم از نصب دکمه‌های غیرفعال‌سازی در دستگاه‌های هوشمند، ارائه‌ی آخرین خطوط دفاعی به کاربرانی است که نگران امنیت خود در دنیای دیجیتال هستند؛ امنیتی که دربرابر هکرها و بدافزارها و خصوصا تروجان‌های مجهز به کنترل از راه دور ایجاد می‌شود؛ همچنین تروجان‌هایی که بدون اطلاع قربانی، دسترسی دوربین و میکروفن را به هکر می‌دهند.

دکمه‌های غیرفعال‌سازی ابتدا برای جلوگیری از سوءاستفاده‌ی هکرها در دستگاه‌های هوشمند نصب شدند، اما امروز قابلیت‌های اصلی محسوب می‌شوند که خصوصا در دستگاه‌های خانه‌ی هوشمند، لپ‌‌تاپ‌ها و گوشی‌های هوشمند حضوری الزامی به‌خاطر دلیلی ارزشمند دارند.

افزایش آگاهی مردم، یکی از دلایلی است که حریم خصوصی را به مرکز توجه کمپین‌های اخیر شرکت‌هایی همچون اپل، فیسبوک و گوگل تبدیل کرد. گوگل قبلا تأکید نمی‌کرد که دستگاه‌های اسمارت هوم شرکت دارای دکمه‌ی غیرفعال‌سازی هستند. در رونمایی اخیر از نست هاب مکس، تمرکز جدی روی این قابلیت بود که شاید نشان‌دهنده‌ی تغییر سیاست‌های روابط عمومی غول موتور جست‌وجو باشد.

گوگل در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که کاربران می‌توانند میکروفنی مخفی در دستگاه گوگل نست گارد را روشن کنند؛ میکروفنی که قبلا اطلاعاتی درباره‌ی آن منتشر نشده بود. کاربران از خبر جدید شوکه شدند و تصور نمی‌کردند میکروفنی مخفی در دستگاه وجود داشته باشد. به‌هرحال گوگل در بیانیه‌ای اعلام کرد که هیچ‌گاه تصمیم به مخفی کردن میکروفن نداشته و مخفی ماندن آن از کاربران، یک اشتباه از سوی شرکت بوده است.

اضافه کردن دکمه‌ی غیرفعال‌سازی، یک رویکرد راحت از سوی شرکت‌ها محسوب می‌شود که اهمیت دادن به بحران‌های بالا را نشان می‌دهد. درنهایت، به‌جای درخواست از کابران برای پیدا کردن تنظیمات پیچیده‌ی حریم خصوصی (شبیه روندی که کاربران اندرویدی برای قطع دسترسی گوگل اسیستنت به میکروفن طی می‌کنند)، خاموش کردن حسگرها به‌آسانی فشار دادن یک دکمه خواهد بود.

آشتون یودال، یکی از مدیران محصول گوگل و ناظر پروژه‌ی نست هاب مکس درباه‌ی کاربردهای قابلیت‌های جدید می‌گوید:

اگر بخواهید با هر ابزاری به‌جز دکمه‌ی غیرفعال‌سازی، حسگرهای دوربین و میکروفن را فعال کنید، باید قوانین فیزیک را زیر پا بگذارید.

دکمه‌ی غیرفعال‌سازی در نست هاب مکس با دکمه‌های موجود در دیگر دستگاه‌های گوگل هوم تفاوت دارد؛ البته شرکت ادعا می‌کند که آن‌ها هم دکمه‌های سخت‌افزاری غیرفعال‌سازی حسگر هستند. یودال می‌گوید در طراحی جدید، دکمه را به‌گونه‌ای پیاده‌سازی کرده‌اند که بیشتر شبیه به دکمه‌های عادی باشد و کاربران راحت‌تر آن را پیدا کرده و عملکردش را درک کنند.

پوریسم نیز در محصولات خود، سادگی را به‌عنوان اصل اساسی در نظر می‌گیرد. دکمه به‌قدری ساده طراحی شده است که کاربر بدون نیاز به توضیح اضافه متوجه کاربرد آن باشد. کایل رانکین، مدیر امنیت پوریسم درباره‌ی طراحی می‌گوید:

قطع کردن جریان برق، امنیت سطح بالا محسوب می‌شود و همچنین بسیار آسان است. همه‌ی مردم می‌توانند به‌راحتی خاموش و روشن کردن دکمه‌ها را درک کنند.

درنهایت، استفاده کردن از دکمه‌ی غیرفعال‌سازی، بسیاری از عملکردهای دستگاه‌ها را مختل می‌کند. به‌‌همین دلیل بسیاری از کاربران حتی در مواقع مهم از لحاظ حریم خصوصی، از دکمه‌ها استفاده نمی‌کنند. آن‌ها فراموشی روشن کردن مجدد و آسان‌تر بودن روشن نگه داشتن حسگرها را به‌عنوان دلایل این کار خود بیان می‌کنند. درنتیجه می‌توان ادعا کرد که با وجود سادگی و کاربردی بودن دکمه‌های غیرفعال‌سازی برای مسدود کردن ورودی‌های حساس به حریم خصوصی، نمی‌توان آن‌ها را راهکارهایی کاربردی دانست. درواقع هنوز زمان زیادی نیاز داریم تا استقبال یا عدم استقبال کاربران از دکمه‌های مذکور را درک کنیم.

سنگر اعتقاد دارد هر کاربری که به داشتن دکمه‌ی غیرفعال‌سازی در دستگاه‌‌های هوشمند اهمیت می‌دهد، از ابتدا نباید دستگاهی مجهز به میکروفن یا دوربین را به خانه‌ی خود بیاورد. از نظر او، حتی با وجود دکمه‌ها هم بالاخره شما گوش‌ها و چشم‌هایی از شرکت‌های سازنده در خانه خواهید داشت. او در ادامه می‌گوید:

سه حوزه‌ی اصلی باید موضوع نگرانی افراد و سازمان‌ها باشد: هک شدن، سوءاستفاده‌ی سازمانی از اطلاعات مانند استخراج و فروش اطلاعات از تحلیل داده‌ها و هک داخلی یا نفوذ به سیستم‌ها از سوی کارمندان.

درنهایت به موضوع اعتماد می‌رسیم. کاربران بالاخره درباره‌ی عملکرد صحیح همین دکمه‌های غیرفعال‌سازی نیز باید به شرکت‌های سازنده اعتماد کنند. پوریسم برای اعتمادسازی در این بخش، عکس‌هایی از داخل محصولات خود منتشر می‌کند که نشان‌دهنده‌ی ارتباط دکمه‌ها با بخش‌های سخت‌افزاری دستگاه هستند. به‌هرحال، شک کاربران پدیده‌ای طبیعی است. رانکین دراین‌باره می‌گوید:

همه‌ی مردم از مدت‌ها پیش مورد سوءاستفاده‌ی شرکت‌های فناوری بوده‌اند. به‌همین دلیل همه از موضع شک به فناوری‌ها نگاه می‌کنند.