مرورگر کروم یا ابزار جاسوسی؟

مرورگر خود را برای نگاه‌کردن به صفحات دلخواهتان بازمی‌کنید، بی‌خبر از آنکه بدانید چه کسانی به شما نگاه می‌کنند. پس از بررسی‌های صورت گرفته در زیر پوسته‌ی کروم، نتایج بسیار شگفت‌انگیزی به‌دست آمده است. نتایج نشان می‌دهد چندهزار نفر کارهای شما را دنبال می‌کنند. سایت‌های خرید و اخبار و دولتی، همه‌وهمه برای تبلیغات هر کلیک شما را پیگیری می‌کنند.

این جاسوسی به‌واسطه‌ی بزرگ‌ترین وب‌سایت جهان، گوگل، ممکن شده است و مرورگر کروم بیشتر شبیه نرم‌افزاری نظارت است. با بررسی داده‌های سیستم‌های کامپیوتری مشخص می‌شود فناوری چقدر زیرپوشش سیاست‌های حفظ حریم خصوصی قرار دارد که هیچ‌کس آن‌ها را نمی‌خواند.

به‌نظر می‌رسد با داشتن بزرگ‌ترین شرکت تبلیغاتی جهان و محبوب‌ترین مرورگر وب، در عمل مانند بردن بچه‌ها به فروشگاه بزرگ آب‌نبات، هوشمندانه و لذت‌بخش است. این اقدام باعث شد کندوکاوهای بیشتری روی کروم و فایرفاکس، درزمینه‌ی حریم خصوصی انجام شود.

سوئیچ‌کردن از کروم به فایرفاکس راحت‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. آزمایش‌های انجام‌شده درباره‌ی کروم و فایرفاکس نکات جالبی را مشخص می‌کند. در یک هفته استفاده از مرورگر دسکتاپ، ۱۱,۱۸۹ درخواست کوکی در کروم برای ردیابی روی سیستم قرار گرفته بود؛ اما در فایرفاکس به‌طور خودکار همه‌ی آن‌ها مسدود شده بود. این فایل‌ها درواقع قلاب‌هایی هستند که شرکت‌های جمع‌آوری داده، از جمله خود گوگل می‌سازند تا بعد از قرارگیری روی مرورگر و دنبال‌کردن وب‌‌سایت‌هایی که از آن‌ها بازدید می‌کنید، پروفایلی از شخصیت، علاقه‌مندی، خریدها و دریافتی‌های شما روی سرورهای خودشان ایجاد کنند.

به گوشه‌ی سمت راست بالای مرورگر کروم خود نگاه کنید.یک تصویر یا یک نام درون دایره نمی‌بینید؟ اگر چنین است گوگل تمام فعالیت های شما را برای تبلیغات هدفمند دنبال می‌کند.

ورود به سیستم را فراموش نکنید؟ به‌تازگی کروم این کار را وقتی که از جیمیل استفاده می‌کنید، انجام می‌دهد و احتیاجی به ورود مجدد نیست. کروم حتی روی گوشی شما نیز جاسوسی می‌کند. هربار که از کروم استفاده می‌کنید، موقعیت مکانی شما برای گوگل ارسال می‌شود؛ حتی اگر موقعیت مکانی را نیز غیرفعال کرده باشید، فقط با دقت کمتری مختصات را ارسال می‌کند.

فایرفاکس کامل نیست و موتور پیش‌فرض جست‌وجویش هنوز روی گوگل است؛ اما داده‌های شما را برای کسب‌وکار جمع‌آوری نمی‌کند. در بدترین حالت، وب‌گردی با فایرفاکس می‌تواند آزاردهنده باشد؛ اما کوکی‌ها تمام فعالیت‌های شما را از نگاه‌کردن به شلوار یا عینک یا هر چیز دیگری دنبال نمیکنند. اجازه‌دادن به هر کسی برای جمع‌آوری داده‌ها، فرصت سوءاستفاده برای هکرها، جاسوس‌ها و افراد خراب‌کار را فراهم می‌کند.

به‌گفته‌ی مدیران گوگل، کروم اولویت‌بندی انتخاب‌های حریم خصوصی و کنترل‌ها را دارد و آن‌ها مشغول کار روی کوکی‌های جدید هستند. همچنین، آن‌ها گفته‌اند به‌دنبال تعادل مناسب برای وب‌گردی سالم هستند.

موزیلا در گام اول، باید مردم را برای استفاده از فایرفاکس قانع کند. درواقع، داستان دو مرورگر با منافع متفاوت شرکت‌های ایجاد‌کننده در میان است.

یک دهه پیش، کروم و فایرفاکس به‌دنبال تصاحب جایگاه غول فناوری، یعنی مایکروسافت و اینترنت اکسپلورر بودند. کروم در ابتدا با سرعت و امنیت خود توانست کاربران زیادی جذب کند و اکنون بیش از نیمی‌ از بازار را در سلطه‌ی خود دارد. در سال‌های اخیر، حریم خصوصی در فضای وب به یکی از نگرانی‌های ما تبدیل شده است؛ در‌حالی‌که به‌نظر می‌رسد در مبارزه با کوکی‌ها، منافع گوگل با ما هم‌راستا نیست.

کوکی‌ها کارهای مفیدی همچون به‌خاطر‌سپردن کارت‌های خرید را هم انجام می‌دهند. البته، بیشتر کوکی‌ها به شرکت‌های داده تعلق دارد که بعد از چسباندن آن‌ها به مرورگر، رد پای شما را در فضای وب دنبال می‌کنند.

کوکی‌ها در سایت‌های بدون تبلیغ هم وجود دارند. به‌عنوان مثال، می‌توان به Aetna و FSA اشاره کرد که البته آن‌ها نیز در بیانیه‌ای جداگانه گفته‌اند به‌منظور کمک به کمپین‌های تبلیغاتی از کوکی استفاده می‌کنند.

برای سرزنش‌کردن انگشت اتهام را می‌توان به‌سمت صنعت تبلیغات و انتشارات و تکنولوژی نشانه گرفت. حال این سؤال مطرح می‌شود: «مسئولیت مرورگر درقبال کدهایی که به‌غیر از جاسوسی کاری برای انجام ندارند، چیست؟»

در سال ۲۰۱۵، موزیلا نسخه‌ای از فایرفاکس را عرضه کرد که شامل تکنولوژی ضدردیابی بود و در حالت Private فعال می‌شد. پس از سال‌ها آزمایش، اکنون این قابلیت به‌طور پیش‌فرض روی تمامی‌ وب‌سایت‌ها فعال است. این قابلیت فقط به تبلیغات محدود نمی‌شود. فایرفاکس کوکی‌ها را از هم تفکیک می‌‌کند و کوکی‌های حیاتی‌ را نگه می‌دارد؛ ولی اجازه‌ی ورود به کوکی های جاسوس را نمی‌دهد.

مرورگر سافاری اپل نیز که در آیفون‌ها استفاده می‌شود، از سال ۲۰۱۷ از الگوریتمی‌ به‌نام رهیابی هوشمند Intelligent Tracking Protection برای پایش کوکی‌ها استفاده می‌کند تا بعد از تشخیص غیرضروری‌ها اجازه‌ی ورود به آن‌ها را ندهد.

کروم به‌طور پیش‌فرض به‌روی تمامی‌ کوکی‌ها باز است. ماه گذشته، گوگل حالت جدیدی رونمایی کرد که به‌طور پیش‌فرض کوکی‌های شخص سوم را وادار می‌کند خودشان را معرفی کنند. این غول دنیای جست‌وجوی اینترنتی اعلام کرد بعد از انتشار، انتظار کنترل بهتری دارد؛ اما درباره‌ی زمان ارائه و جزئیات آن حرفی به‌میان نیاورده است. درواقع، کسی نمی‌تواند نفسش را برای همیشه حبس کند و گوگل از تبلیغات نفس می‌کشد و تاکنون به‌قدری کوکی تولید کرده است که بعضی ها به طعنه می‌گویند: «گوگل؛ برند برتر تولید کوکی Mrs Fields را پشت‌سر گذاشته است» (کوکی در لغت به‌معنی کلوچه است).

خیلی سخت بتوان تصور کرد که گوگل دستگاه پول‌ساز خود را کنار بگذارد. کوکی‌ها در حفظ حریم خصوصی نقش بسزایی دارند؛ اما تمرکز گسترده روی آن‌ها باعث مختل‌شدن بحث حریم خصوصی می‌شود؛ زیرا کوکی‌ها، تنها یکی از راه‌ها برای رهیابی کاربران در سایت‌ها هستند. به‌گفته‌ی بن گلبریث (Ben Galbraith)، مدیر محصولات کروم، این مشکل پیچیده‌ای است و قفل‌‌گذاری‌های ساده فقط شیوه‌های رهیابی را مبهم و پیچیده‌تر می‌کند. تکنیک‌های رهیابی مختلفی وجود دارد که مسابقه‌ی حریم خصوصی را سخت‌تر و سخت‌تر خواهد کرد. گفتن برخی چیزها پیچیده است و راهی برای مقابله با آن نیست.

انتخاب مرورگر دیگر فقط مربوط به سرعت و راحتی نیست؛ بلکه به داده‌های شخصی شما نیز مرتبط است. گوگل معمولا قبل از جمع‌آوری اطلاعات، تأیید شما را می‌گیرد و تنظیمات جلوگیری از رهیابی و تبلیغات هوشمند را دراختیار کاربران قرار می‌دهد؛ اما این کنترل‌ها بیشتر شبیه پوسته‌ای ظاهری است که موجب می‌شود اطلاعات شخصی بیشتری به‌اشتراک بگذاریم.

در پاییز گذشته، کاربران جیمیل به‌صورت خودکار حساب کاربری‌ آن‌ها روی کروم نیز سینک می‌شد. گوگل اعلام کرد سابقه‌ی مرور کروم کاربران هرگز با گوگل سینک نمی‌شود؛ مگر اینکه شخصی خودش آن را فعال کرده باشد. باوجوداین طبق بررسی‌ها، سابقه‌ی مرور صفحات وب برای گوگل فرستاده می‌شود، بدون اینکه اجازه‌ای گرفته شود. می‌توانید در جیمیل، ورود به سیستم به‌صورت خودکار را با جست‌و‌جو در این اپلیکیشن و گزینه‌ی Allow Chrome sign-in را غیرفعال کنید.

بعد از تغییر مود Sign-in، جان هاپکینز، دستیار پروفسور متیو گرین در علوم کامپیوتر گفت:

کاملا ناامید شده‌ام. چند تغییر کوچک کافی است تا حریم خصوصی دیگر خصوصی نباشد. راه‌هایی ایمن برای استفاده از کروم وجود دارد که بسیار پیچیده‌تر از Incognito Mode است؛ اما تغییر مرورگر و سوئیچ‌کردن به شرکتی که از تبلیغات درآمد کسب نمی‌کند، بسیار بهتر است. شاید فایرفاکس انتخاب بهتری باشد که در تلفن، تبلت، لپ‌تاپ و مک می‌توان از آن استفاده کرد. سافاری اپل نیز گزینه‌ی مناسبی برای مک و آیفون و آیپد به‌حساب می‌آید. مرورگر Brave نیز وجود دارد که تلاش‌های زیادی برای مقابله با تبلیغات و رهیاب‌ها کرده است. برای سوئیچ‌کردن به فایرفاکس به چیزی نیاز ندارید. این برنامه رایگان است و به‌سادگی می‌توانید آن را دانلود کنید.

در سال ۲۰۱۷، فایرفاکس نسخه‌ای به‌نام کوانتوم منتشر کرد که به‌مراتب سریع‌تر شده بود و طبق نتایج آزمایش‌ها، همانند کروم بود. هرچند با نتایج بنچمارک‌ها مشخص شد در بعضی از اوقات کمی‌ کُندتر از کروم است. فایرفاکس می‌گوید اگر از تب‌های زیادی استفاده می‌کنید، بهتر است حافظه را مدیریت کنید.

سوئیچ‌کردن، یعنی باید بوک‌مارک‌های خود را به فایرفاکس منتقل کنید که ابزارهایی برای این کار موجود است. اگر از افزونه‌ی مدیریت رمزگذر استفاده می‌کنید؛ پس نباید نگران رمزعبور‌های خود باشید. بیشتر افزونه‌ها برای فایرفاکس نیز دردسترس هستند.

بر سر راه موزیلا مشکلاتی وجود داشت که باید بر آن‌ها غلبه می‌کرد. موزیلا در میان طرفداران حفظ حریم خصوصی به احتیاط مشهور است. یک سال طول کشید تا اپل بتواند کوکی‌ها را به‌طور پیش‌فرض مسدود کند. بزرگ‌ترین منبع درآمد گوگل زمانی است که افراد در مرورگر خود مشغول جست‌و‌جو هستند و روی آگهی‌ها کلیک می‌کنند.