دیفرگ کردن هارد دیسک و تریم کردن اس اس دی چه زمانی ضرورت پیدا می‌کند
مدت زمان زیادی از دورانی که دیفرگ کردن برای هارد دیسک توصیه می‌شد، می‌گذرد. برخی کاربران هنوز سؤال می‌کنند باتوجه‌به پیشرفت‌های امروزی، چه زمانی و چگونه باید دستگاه‌های ذخیره‌سازی را بهینه‌سازی (به‌اصطلاح دیفرگ) کنند. جواب این سؤال را در این مقاله به تفصیل بخوانید.
دیفرگ کردن (Defragging)
هیچگاه SSD را دیفرگ نکنید
دیفرگ کردن در معنای لغوی به‌معنای یکپارچه‌سازی است. Defrag اصطلاحی است که در مورد هارد دیسک (نه حافظه SSD) به کار می‌رود. این عمل تا قبل از معرفی فایل سیستم NTFS توسط مایکروسافت بسیار پر کاربرد و مفید بود؛ زیرا در این فایل سیستم بهینه‌سازی به‌صورت خودکار انجام می‌شود.
باتوجه‌به قابلیت‌هایی (مانند پیش‌خوانش، طبقه‌بندی بهتر فایل و ...) که مایکروسافت جهت بهینه‌سازی در ویندوز تعبیه کرده است، حتی پس از گذشت سال‌ها استفاده از هارد دیسک، کمتر شاهد افت کارایی محسوس در این دستگاه‌ها هستیم.
گفته می‌شود بهینه‌سازی برای دستگاه‌های اکسترنال که با فرمت FAT16، FAT32 و exFAT عرضه می‌شوند، بعد از استفاده طولانی‌مدت بسیار مفید است: ولی مقدار زمانی‌که شما با بهینه کردن ذخیره می‌کنید در برابر مقدار زمانی‌که در حال بهینه‌سازی هستید، قابل بحث است.
در گذشته و زمانی‌که فایل سیستم‌ها FAT، سیستم‌عامل داس و هارد دیسک‌ها با ظرفیت ۸۰ مگابایت بودند، عملیات دیفرگ کردن به افزایش بازده زیادی منجر می‌شد؛ ولی اکنون با پیشرفته شدن سیستم‌ها، این عملیات به‌صورت خودکار توسط سیستم‌عامل انجام می‌شود؛ بنابراین انجام عملیات دیفرگ توصیه نمی‌شود.
اگر به توصیه فوق عمل نمی‌کنید، این هشدار را جدی بگیرید: «حافظه‌ی SSD (SSD) را دیفرگ نکنید.».رفتار حافظه‌ی SSD کاملا با هارد دیسک متفاوت است؛ این دستگاه‌ها اطلاعات را به‌صورت پراکنده از کانال‌های مختلف روی چیپ‌های مختلف ذخیره می‌کند. دیفرگ کردن SSD هیچ سودی ندارد که هیچ؛ بلکه باتوجه‌به عمر مفید محدود این حافظه‌ها باعث می‌شود سریع‌تر از مدت‌زمان پیش‌بینی‌شده از کار بیافتد.
بررسی خطا‌ها (Checking for errors)
دستور اسکن درایو یا چک‌دیسک (عبارت CHKDSK که در برنامه CMD وارد می‌کنیم) جزو دسته دیگری از بهینه‌سازی‌ها محسوب می‌شود. این دستور در عملیات بعد از هنگ کردن، صفحه آبی مرگ و موارد مشابه بسیار مفید واقع می‌شود. خوشبختانه در نسخه‌های جدید ویندوز، اگر خطایی شناسایی شود، به کاربر اطلاع داده و درخواست بررسی خطا می‌شود.
برای اجرای این عملیات به‌صورت دستی، ابتدا درایو مدنظر را در ویندوز انتخاب کنید، سپس با راست کلیک روی آن، گزینه Properties را انتخاب کنید و از سربرگ Tools گزینه Check را کلیک کنید. «هشدار» انجام ندادن این دستور برای اس اس دی ها صادق است و تنها موجب تلف کردن وقت و کم کردن عمر دستگاه می‌شود. دستور CHKDSK را می‌توانید ازطریق CMD اجرا کنید.
بهینه‌سازی و تریم (TRIM)
ویندوز از عبارت بهینه‌سازی (Optimizing) برای تمامی درایوها استفاده می‌کند؛ ابزار بهینه‌سازی برای هارد دیسک‌ها دیفرگ و برای SSDها تریم است. برای اجرای این عملیات (همانند دستور چک) به‌صورت دستی ابتدا درایو مدنظر را در ویندوز انتخاب کنید، سپس با راست کلیک روی آن، گزینه Properties را انتخاب کنید و از سربرگ Tools گزینه Optimize را کلیک کنید.
دستور تریم
دستور تریم فقط برای SSDها کاربرد دارد و به‌صورت خیلی ساده تمامی سلول‌ها را خالی می‌کند. سلول‌ها محل ذخیره‌سازی اطلاعات در SSD هستند و به‌صورت گروهی، صفحه را تشکیل می‌دهند که اغلب ۴ تا ۱۶ کیلو بایت است. صفحات نیز به‌صورت گروهی، بلاک را تشکیل می‌دهند که معمولا ۱۲۸ تا ۵۱۲ کیلوبایت حجم دارد. سلول ها فقط زمانی می‌توانند اطلاعات ذخیره کنند که خالی باشند.
عملیات نوشتن در این حافظه ها فقط می‌تواند روی واحدهای صفحه انجام شود. اما عملیات خالی کردن باتوجه‌به ماهیت SSD روی تمام بلاک اثر می‌گذارد. بنابراین برای خالی کردن قسمتی از بلاک، کل اطلاعات آن روی حافظه کش SSD قرار می‌گیرد و خالی می‌شود و سپس باقی اطلاعات روی حافظه ذخیره می‌شود. نوشتن اطلاعات روی صفحات با سرعت زیادی انجام می‌گیرد؛ اما زمانی‌که صفحه قبلا نوشته شده باشد، انجام عمل نوشتن به‌کندی انجام می‌شود.
دلیل این است که همان‌طور که گفته شد، فقط زمانی روی سلول‌ها می‌توان اطلاعات نوشت که خالی باشد. حال اگر بخشی از سلول‌ها را بخواهیم دوباره بنویسیم باید اطلاعات آن‌ها خالی شده باشد. ازآنجاکه خالی کردن اطلاعات به‌صورت بلاکی انجام می‌شود، همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، برای خالی کردن بخشی از بلاک، ابتدا کل اطلاعات آن روی حافظه کش SSD ذخیره می‌شود.
سپس بلاک به‌صورت کامل خالی می‌شود و نهایتا اطلاعات روی کش و اطلاعاتی که باید جایگزین شوند، روی بلاک نوشته می‌شود.
زمانی‌که شما به ویندوز دستور Delete می‌دهید، تنها کاری که ویندوز می‌کند به سلول‌های حاوی اطلاعات اجازه دوباره نوشته شدن می‌دهد؛ ولی تا زمانی‌که اطلاعاتی دوباره روی آن‌ها نوشته نشود، اطلاعات سلول پابرجا است. با اجرای دستور تریم، اطلاعات سلول هایی که اجازه دوباره نوشته شدن دارند در واحدهای صفحه پاک می‌شوند و زمانی‌که شما در حال نوشتن اطلاعات هستید، عملیات با سرعت انجام می‌شود.
به‌علت زمان‌بر بودن این عملیات، هیچگاه زمانی‌که حافظه در حال فعالیت است دستور تریم اجرا نمی‌شود. تنها در صورتی که دستور به‌صورت دستی وارد شود یا درایو مدنظر مدت‌زمان زیادی کار نکند دستور تریم اجرا می‌شود. با اجرای این دستور بازدهی دستگاه به‌صورت محسوسی زیاد می‌شود.
پاک سازی امن (Secure Erase)
برای هارد دیسک‌ها پاک‌سازی ایمن به‌معنی پاک کردن اطلاعات به‌صورتی است که غیر قابل بازگردانی باشد. این عملیات فقط پاک کردن ساده (اجازه دوباره نوشته شدن) را شامل نمی‌شود و بدان معنی است روی تک‌تک اطلاعات پاک‌شده، داده‌های تصادفی نوشته می‌شود.
برای SSD این عملیات علاوه بر پاک کردن کامل تک‌تک سلول‌های حافظه، تمامی اطلاعات بی‌استفاده جدول‌های دستگاه (که آدرس سلول‌ها، صفحه‌ها و بلاک‌ها را ذخیره کرده‌اند) را نیز پاک می‌کند و کارایی دستگاه را افزایش می‌دهد.
SSD حافظه های پرسرعتی است و انجام این عملیات در موارد ذیل توصیه می‌شود:
- زمانی‌که می‌خواهید اطلاعات محرمانه‌ای از روی حافظه غیر قابل بازیابی شود
- زمانی‌که برای مدت زیادی از حافظه استفاده کردید یا بعد از پر شدن کل حافظه
- زمانی‌که کارایی دستگاه به شکل محسوسی کم شده است
توصیه نهایی
برای اکثر کاربر‌ها عملیات بهینه‌سازی به‌صورت خودکار توسط ویندوز انجام می‌شود. برای کاربران حرفه‌ای انجام عملیات تریم در SSD و دیفرگ در هارد دیسک می‌تواند مفید باشد. سخن آخر اینکه برای انجام پاک‌سازی امن، حتما از داده‌های خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
مشخصات جدیدترین هارد از جمله هارد اکسترنال و اینترنال، حافظه SSD و کارت حافظه به‌همراه قیمت روز آن‌ها را در بخش محصولات زومیت مقایسه کرده و سپس ازطریق بخش قیمت، ارزان‌ترین خرید را از معتبرترین فروشگاه‌های اینترنتی داشته باشید.