مرورگر اج مایکروسافت و تاریخچه‌‌ اشتباهاتی که به تغییرات امروز منتهی شد

مرورگر اج (Edge) یکی از اجزاء اصلی و مهمی بود که مایکروسافت به‌همراه ویندوز ۱۰ به کاربران عرضه کرد. ردموندی‌ها هفته‌ی پیش اعلام کردند که این مرورگر، تغییراتی اساسی را در توسعه‌های پیش‌رو تجربه خواهد کرد. در متن خبر آمده بود که بازسازی مرورگر اج از ابتدا و بر پایه‌ی موتور متن‌باز کرومیوم انجام خواهد شد. پیش از این، موتور رندر مالکیتی EdgeHTML برای مرورگر اج استفاده می‌شد. کرومیوم، موتور رندر مورد استفاده در رقیب قدرتمند اج یعنی گوگل کروم است.

بازسازی مرورگر اج توسط مایکروسافت، یک تسلیم بزرگ از سوی این شرکت محسوب می‌شود. آن‌ها در ۴ سال گذشته باقدرت تلاش کردند تا کاربران را به جایگزینی مرورگرها با Edge تشویق کنند. تلاش‌های مایکروسافت در جایگزینی مرورگر کاربران، به‌خاطر اشتباهات استراتژیک این شرکت محکوم به شکست شد. در حرکت جدید، این سؤال مطرح می‌شود که مایکروسافت چگونه می‌خواهد جهانیان را به استفاده از مرورگر بعدی خود تشویق کند. به‌ بیان دیگر ردموندی‌ها چگونه‌ می‌توانند ثابت کنند که جایگزینی برتر برای کروم عرضه خواهند کرد؟

رقابت در پلتفرم ویندوز ۱۰

مایکروسافت، اج را به‌جای مرورگر همیشگی خود یعنی اینترنت اکسپلورر معرفی کرد. درواقع قرار بر این بود که اج، تاریخچه‌ی شکست‌های اینترنت اکسپلورر را از ذهن کاربران حذف کند. نکته‌ی قابل‌توجه این است که اج نه‌تنها نتوانست کاربران را از مرورگرهای دیگر همچون کروم به خود جذب کند،‌ بلکه تعداد کاربران اینترنت اکسپلورر هم هنوز از آن بیشتر است.

افزایش استفاده از ویندوز ۱۰ نیز نجات‌دهنده‌ی مرورگر اج نشد. حتی با افزایش کاربران این سیستم‌عامل نیز، تعداد کاربران مرورگر کاهش پیدا کرد. آمارهای مؤسسه‌ی معتبر DAP نشان می‌دهد استفاده از مرورگر مایکروسافت در محصول پرچم‌دار خودش یعنی ویندوز ۱۰ نیز کاهش داشته است. در بخشی از آمارهای منتشرشده، سهم اج در بین کاربران از ۲۰.۳ درصد در سه‌ماهه‌ی دوم سال ۲۰۱۷ به ۱۹.۴ درصد در سه‌ماهه‌ی اول سال ۲۰۱۸ کاهش یافت.

آمار کاربران مرورگرهای اختصاصی مایکروسافت، از زمان عرضه‌ی کروم همیشه کاهش داشته است. در ادامه‌ی کاهش استفاده از اج نیز تا پایان ماه گذشته‌ی میلادی، این آمار به ۱۷.۱ درصد رسید. در حالی که سهم کروم از استفاده‌ی کاربران ویندوز ۱۰ در دوره‌ی مشابه تا ۵۸.۳ درصد افزایش یافت.

مکانیزم به‌روزرسانی ضعیف

مایکروسافت ارائه‌ی به‌روزرسانی برای اج را بسیار زود شروع کرد. اولین مرحله، در برنامه‌ی نیم‌سالانه‌ی به‌روزرسانی قابلیت‌های ویندوز ۱۰ انجام شد. در به‌روزرسانی‌های بعدی، قابلیت‌های جدید به اج اضافه شد و پایداری و امنیت آن به‌مرور افزایش پیدا کرد.

کاربران سرویس‌های تجاری، شاهد به‌روزرسانی‌های متعدد مرورگر اج نبوده‌اند. درواقع مدیران بخش‌های IT شرکت‌ها در استفاده و به‌روزرسانی ویندوز ۱۰ احتیاط بالایی را در نظر می‌گیرند. مایکروسافت نیز به آن‌ها امکان می‌دهد تا به‌روزرسانی قابلیت‌های ویندوز ۱۰ را تا ۳۰ ماه به عقب بیاندازند. درنتیجه، حتی کاربران اولیه‌ی ویندوز ۱۰ نیز به‌احتمال زیاد از نسخه‌های قدیمی اج استفاده می‌کنند.

نصب پایین در پلتفرم‌های غیر ویندوز

مایکروسافت همزمان با ادعا و تبلیغات متعدد درباره‌ی ویندوز ۱۰، استفاده از EdgeHTML را نیز شروع کرد. در آن زمان، برنامه‌ریزی بلندپروازانه‌ای از سوی ردموندی‌ها برای آینده‌ی این سیستم‌عامل مطرح شد. آن‌ها اعلام کردند که در مدت ۲ تا ۳ سال، ویندوز ۱۰ روی یک میلیارد دستگاه نصب خواهد شد که چند صد میلیون از آن‌ها، ویندوز فون هستند. البته همه می‌دانیم که این برنامه‌ی مایکروسافت آن‌طور که باید و شاید، پیش نرفت.

حدود ۱۵ درصد از کاربران سیستم‌های دسکتاپ، از سیستم‌عامل‌هایی به‌جز ویندوز استفاده می‌کنند. اکثر کاربران این دستگاه‌ها از سیستم‌عامل مک بهره می‌برند و هیچ‌گاه اج را به‌عنوان یک گزینه، پیش‌روی خود ندیده‌اند. در این گروه، تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان وب وجود دارند که به‌خاطر این کمبودها، نمی‌توانند وب‌سایت‌های خود را روی مرورگر مایکروسافت بررسی کنند.

حفظ برند اج با وجود تغییرات زیرساختی

مایکروسافت قصد دارد برند اج و لوگوی آن یعنی حرف e با رنگ آبی روشن را حفظ کند؛ اما خود مرورگر با موتور جدید یعنی کرومیوم بازطراحی می‌شود. نسخه‌ی آزمایشی مرورگر جدید تا چند ماه آینده منتشر خواهد شد اما اولین دانلود رسمی آن، تا حدود یک سال دیگر تأخیر خواهد داشت.

زمان‌بندی عرضه‌ی مرورگر جدید مایکروسافت کمی عجیب به‌نظر می‌رسد. طبق زمان‌بندی یک‌ساله‌ی اعلام‌شده، نسخه‌ی مخصوص ویندوز ۷ مرورگر اج جدید، تنها چند ماه پیش از پایان پشتیبانی رسمی از این سیستم‌عامل منتشر خواهد شد.

مایکروسافت قطعا تیم مهندسی حرفه‌ای برای عرضه‌ی مرورگر اج با موتور خالص کرومیوم را دارد. به‌علاوه، نیازی نیست که این تیم، اکثر زمان خود را به تغییر موتور رندر و بهبود آن برای سازگاری با سایت‌هایی اختصاص دهند که به‌صورت اختصاصی برای مرورگر کروم طراحی شده‌‌اند.

عرضه‌‌ی مرورگر جدید مایکروسافت با موتور رندر متن‌باز و آماده‌ی کرومیوم، مشکلات خاص خود را دارد. یکی از مشکلات احتمالی، قابلیت استفاده از افزونه‌ها خواهد بود. شایعات حاکی از آن است که تلاش‌های تیم مایکروسافت، در مسیر پشتیبانی از افزونه‌های کروم خواهد بود. درواقع افزونه‌های مخصوص کروم بدون هیچ تغییری در مرورگر جدید اج نصب می‌شوند. البته، پکیج افزونه‌ها باید برای عرضه در مایکروسافت استور آماده شود که احتمالا اکثر توسعه‌دهندگان سختی آن را نمی‌پذیرند.

بزرگ‌ترین مزیت مرورگر جدید اج، احتمالا حریم خصوصی خواهد بود. از لحاظ نظری، مهندسان مایکروسافت توانایی ساخت مرورگری را دارند که ۱۰۰ درصد با کروم سازگار است، اما نیازی به ورود به حساب کاربری گوگل ندارد. در زمانه‌ای که گوگل و فیسبوک هردو متهم به روش‌های جمع‌آوری داده از کاربران هستند، چنین رویکردی، یک نقطه‌ی برتری برای مایکروسافت خواهد بود.

مایکروسافت در سال‌های گذشته با کمپینی به‌ نام Scroogled درصدد رویارویی با سیاست‌های نقض حریم خصوصی گوگل بود. نتایج آن کمپین ناامیدکننده بودند و ضربه‌ی خاصی به گوگل زده نشد. ۵ سال بعد و اکنون که مارک پن و عملکردهای اشتباهش با ساتیا نادلا جایگزین شده‌اند،‌ شاید بتوان به مایکروسافت امیدوار شد.

درنهایت با اینکه احتمالا اج جدید کمکی به افزایش سهم مایکروسافت در بازار مرورگرها نخواهد کرد، به‌طورکلی خبر خوبی برای دنیای وب محسوب می‌شود. ردموندی‌ها تاکنون همکاری‌های قابل‌توجهی در توسعه‌ی موتور رندر کرومیوم داشته‌اند. هر اقدامی که آن‌ها با مرورگر جدید خود بر مبنای این موتور انجام دهند، قطعا به‌سود کل جامعه‌ی متن‌باز خواهد بود. درنهایت اگر برخی از نوآوری‌های احتمالی آن‌ها به مرورگرهای دیگر از جمله کروم منتقل شود، همه از آن سود خواهند برد.