نگهداری و انتقال آسان فایل‌های حجیم؛ همه‌چیز درباره‌ فایل ISO

شیوه نقل‌وانتقال داده بین کامپیوترها در طول زمان مثل هر بخش دیگری از فناوری دستخوش تغییراتی بوده و هر روز در راستای بهینه‌تر شدن جلو رفته است. ۳۰-۴۰ سال پیش فلاپی دیسک فضای ذخیره‌سازی رایجی بود که از آن برای نقل‌وانتقال داده یا حتی بکاپ گرفتن از کامپیوتر استفاده می‌شد.

در همان دوران، فیلیپس و سونی لوح فشرده را طراحی کردند که نوعی لوح نوری دیجیتال است و به‌عنوان فضای ذخیره‌سازی با حجم بسیار بیشتر از فلاپی دیسک، به‌کار می‌رفت. سی‌دی‌ها زمانی جایگزین نوارهای کاست شده بودند و هرکسی آهنگ‌های مورد علاقه‌اش را روی آن Write می‌کرد و فهرست پخش «گلچین» اختصاصی خود را برای گوش‌ کردن با ضبط یا واکمن آماده می‌کرد.

یکی دیگر از کاربردهای لوح نوری در عصر کامپیوتر ردوبدل کردن فیلم یا حتی بهترین برنامه های کاربردی برای کامپیوتر بود. برای مثال، از مرسوم‌ترین استفاده‌های آن می‌توان به نصب انواع ویندوز در زمانی اشاره کرد که هنوز سی‌دی یا دی‌وی‌دی-رام یکی از قطعات ضروری برای اسمبل کردن کامپیوتر به‌شمار می‌رفت و خیلی‌ها با آن سروکار داشتند.

رفته‌رفته با کمتر شدن کاربرد لوح فشرده و ضروری‌ نبودن آن در قطعاتی که برای اسمبل کامپیوتر نیاز داریم یا حتی حذف آن از بسیاری از مدل‌های لپ‌تاپ برای کاهش وزن و افزایش بهره‌وری، سروکله فایل IOS پیدا شد تا جایگزینی دیجیتال از سی‌دی و دی‌وی‌دی و به‌طور کلی لوح‌های فشرده باشد. هرچند، هنوز می‌توانید در صورت خرید لپ تاپ بدون درایو نوری داخلی، برای خرید درایو نوری اکسترنال اقدام کنید، لوح فشرده همچنان مزایای خاص خود را دارد و نمونه‌های پرحجم‌تر و بهینه‌تر آن نیز طراحی و تولید شده‌اند؛ اما فایل ISO چیست و چگونه می‌توان آن را اجرا کرد؟

فایل ISO کپی دقیق و همسانی از تمام یک لوح نوری مثل CD یا DVD یا Blu-ray است که در یک فایل به‌صورت یکجا آرشیو می‌شود. فایل ایزو که گاهی از آن با نام ISO Image نیز یاد می‌شود معمولاً سایز کوچک‌تری از مجموعه داده‌های اصلی دارد.

اسم ISO برگرفته از نام فایل سیستمی مورد استفاده سیستم دیسک نوری، ایزو ۹۶۶۰ است. درواقع، فیال ISO علاوه‌بر تمام داده‌های روی CD یا DVD به صورت کامل، فایل‌های سیستمی را نیز در خود جای می‌دهد.

برای درک دقیق‌تر اینکه فایل ISO چیست، می‌توان آن را جعبه‌ای در نظر گرفت که تمام بخش‌ها و قطعات ساخت چیزی را درون خود دارد که برای استفاده از آن باید حتماً روی‌ هم سوار شوند و قطعات به‌تنهایی غیرقابل استفاده هستند و خود جعبه نیز به‌تنهایی کاربردی ندارد.

در مثالی دیگر می‌توان آن را مشابه فایل فشرده RAR دانست که درون آن فایل‌های نصب و اجرای برنامه‌ای خاص قرار دارند و برای اجرای آن باید از حالت آرشیو خارج شوند. بنابراین، فایل ISO به‌ خودی خود غیرقابل‌استفاده است و برای اجرای آن مثل فایل‌های فشرده RAR، نیاز به برنامه‌های خاصی دارید که باید روی سیستم‌عامل نصب کنید.

بسیاری از افراد با کمک ایجاد فایل ISO از لوح فشرده بکاپ تهیه می‌کنند تا علاوه‌بر سهولت ذخیره‌سازی داده‌ها و دسترسی سریع‌تر به آن، به‌صورت کاربردی‌تر دردسترس باشند. بنابراین، لزوماً نیازی نیست که برنامه‌ای برای اجرای آن‌ها داشته باشید و اگر بخواهید برای بکاپ از این روش اقدام کنید در آینده می‌توانید مجدداً آن‌ فایل‌ها را روی DVD اصطلاحاً رایت کنید و مانند روز اول از آن‌ها استفاده کنید.

همچنین، برنامه‌هایی وجود دارند که بدون نیاز به رایت‌ کردن فایل ISO روی CD یا DVD امکان اجرای فایل را فراهم می‌کنند تا در دستگاه‌های بدون درایو نوری نیز بتوان با این قیبل فایل‌ها کار کرد.

فایل ایمیج ISO اغلب برای توزیع برنامه‌های بزرگ در بستر اینترنت کاربرد دارند به این دلیل که تمام فایل‌ها برنامه به‌صورت مرتب در یک فایل گنجانده می‌شوند و آسیبی به آن‌ها وارد نمی‌شود.

به‌عنوان نمونه می‌توان به سیستم‌عامل‌های قابل دانلود مثل نسخه‌های ویندوز و برخی توزیع‌های لینوکس اشاره کرد که در قالب فایل ISO دانلود می‌شوند و برای نصب آن‌ها باید فایل را روی CD یا DVD رایت کنید یا با کمک برنامه‌های دیگر برای بوتیبل کردن فلش اقدام کنید. علاوه‌بر سیستم‌عامل، برنامه‌های آنتی ویروس بوتیبل نیز وجود دارند که در قالب فایل ISO می‌توان آن‌ها را دانلود کرد.

کاربرد مهم دیگر فایل ایزو در زمان اجرای برنامه‌ها یا بازی‌های ویدئویی است که برای راه‌اندازی نیاز دارند که دیسک اصلی بازی درون درایو نوری باشد. با کمک فایل ایزو و باز کردن آن ازطریق گزینه Mount فایل ایزو روی درایو نوری مجازی بالا می‌آید و کامپیوتر می‌تواند آن را به‌عنوان دیسک واقعی شناسایی کند.

در اصطلاح، باز کردن فایل ISO را Mount می‌نامند. مونت کردن فایل ایزویی که از اینترنت دانلود کرده‌اید به‌گونه‌ای روشی برای گول‌ زدن کامپیوتر است که فایل ایزو را مانند یک دیسک واقعی شناسایی کند و بدین‌ترتیب می‌توانید فایل ایزو را مانند CD یا DVD فراخوانی کنید یا به‌کار بگیرید. در این روش نیازی نیست معطل شوید تا سی‌دی رایت شود و به‌راحتی درایو نوری مجازی خواهد داشت.

برنامه‌های مختلفی برای بازکردن فایل ISO دردسترس هستند که ازجمله می‌توان به WinCDEmu و WinISO اشاره کرد. این برنامه‌ها ویژگی‌های زیادی دراختیار شما قرار می‌دهند؛ اما خوشبختانه ویندوز به‌صورت داخلی امکان باز کردن فایل ISO را دارد و آسان‌ترین راه باز کردن فایل ISO استفاده از قابلیت ایجاد شبیه‌ساز CD خود ویندوز است.

آسان‌ترین راه این است که تلاش کنید فایل ایزو را مانند هر فایل دیگری باز کنید. بدین‌ترتیب روی آن دوبار کلیک کنید تا به‌راحتی به‌صورت Mount باز شود.

روش دیگر برای استفاده از قابلیت Mount ویندوز این است که روی فایل ایزو کلیک راست کنید و از منوی بازشده روی Mount بزنید تا فایل درون درایو نوری مجازی دردسترس قرار بگیرد.

دقت داشته باشید که درایو مجازی فقط در زمان راه‌اندازی ویندوز دردسترس است. بدین‌ترتیب، نمی‌توان برنامه‌هایی را که می‌خواهید خارج‌ از ویندوز استفاده کنید، از این طریق راه‌اندازی کنید. برای مثال، برخی ابزار عیب‌یابی هارد درایو یا برنامه‌های تست حافظه در حالتی اجرا می‌شوند که ویندوز راه‌اندازی نشده باشد یا در مثالی دیگر می‌توان به برنامه‌های Rescue Disk اشاره کرد.

دیگر راه باز کردن فایل ایزو، رایت‌ کردن آن روی CD یا DVD خام با توجه به حجم فایل است. مثلاً اگر حجم فایل ایزو زیر ۷۰۰ مگابایت باشد، باید یک DVD خام تهیه کنید و درون درایو نوری قرار دهید و از اینکه درایو نوری قابلیت Read و Write دارد، مطمئن شوید.

خوشبختانه، ویندوز ۷، ۸، ۱۰ و ۱۱ همگی به‌صورت داخلی امکان رایت فایل ISO Image را روی دیسک نوری بدون نیاز به برنامه‌های ثالث فراهم می‌کنند؛ بنابراین، ضرورتی ندارد که برنامه‌ای را نصب کنید. پیش از هرچیز دیسک خامی را که خریداری کرده‌اید درون درایو نوری قرار دهید و مراحل زیر را طی کنید.

مرحله اول: ابتدا روی فایل ایزو کلیک راست کنید و از منوی بازشده روی گزینه Burn disc image بزنید تا پنجره جدید باز شود.

مرحله دوم: در این پنجره ابتدا در ردیف شماره (۱) درایو نوری خود را انتخاب کنید. اطمینان حاصل کنید که قابلیت خوانش و نگارش در درایو نوری وجود دارد. برخی مدل‌های درایو نوری توانایی نگارش و رایت دیسک خام را ندارند.

با فعال‌کردن قابلیت Verify disc after burning ویندوز مطمئن می‌شود که فایل‌ها سالم باشند و اصطلاحاً Corrupted نشده باشند. فعال‌ کردن این گزینه باعث می‌شود زمان رایت فایل ایزو طولانی‌تر شود.

مرحله سوم: درنهایت روی دکمه Burn شماره (۳) بزنید و منتظر بمانید تا فرایند تکمیل شود.

اگر نمی‌خواهید فایل ایزو را در درایو نوری مجازی Mount کنید یا روی دیسک خام رایت کنید، راه دیگری برای باز کردن آن وجود دارد که ازطریق انواع برنامه های فشرده‌سازی مانند 7-Zip می‌توان به‌راحتی آن‌ها را در پوشه‌ی دیگری استخراج کرد و به فایل‌های درون فایل ISO دسترسی داشت.

درواقع، با اکسترکت (Extract) کردن فایل ایزو، تمام فایل‌های موجود در آن در پوشه دیگری کپی می‌شوند؛ اما فایل‌های اکسترکت‌شده را نمی‌توان روی دیسک خام رایت کرد. برای باز کردن فایل ایزو ازطریق Extract طبق مراحل زیر پیش بروید.

روی فایل کلیک راست کنید و گزینه Extract to... را با توجه به نام فایل ایزو انتخاب کنید و تمام!

علاوه‌براین، برنامه‌ای با نام Filestar وجود دارد که می‌تواند فایل ایزو را به فایل فشرده با فرمت‌های 7z یا zip یا tar یا rar تبدیل کند.

برای باز کردن فایل ISO در مک راه‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم. به‌طور کلی می‌توان برای باز کردن چنین فایل‌هایی از DiskImageMounter و Disk Utility، ترمینال و برنامه‌های ثالث استفاده کرد.

۱- بازکردن فایل ایزو با Disk Utility

یکی از گزینه‌هایی که برای باز کردن فایل ایزو در مک وجود دارد، استفاده از قابلیت Mount در Disk Utility است.

مرحله اول: Finder را باز و از نوار سمت چپ گزینه Applications را انتخاب کنید.

مرحله دوم: از بین پوشه‌ها و فایل‌های فهرست‌شده روی پوشه Utilities دوبار کلیک کنید.

مرحله سوم: اکنون روی Disk Utility بزنید تا ابزارش باز شود.

مرحله چهارم: زمانی که Disk Utility باز شد روی گزینه File در منو بزنید و سپس روی Open Disk Image کلیک کنید.

مرحله پنجم: فایل ایزویی را که می‌خواهید باز کنید، پیدا کرده و Mount کنید.

مرحله ششم: به دسکتاپ برگردید. در آنجا درایو جدیدی مشاهده خواهید کرد. اکنون آن را باز کنید تا به محتوای درون فایل ایزو دسترسی داشته باشید.

برای بستن درایو فایل ایزو روی آن درایو کنترل‌کلیک کنید و گزینه Eject را انتخاب کنید.

۲- باز کردن فایل ایزو با DiskImageMounter

برخی از نسخه‌های مک راه دیگری برای بازکردن فایل ایزو دراختیار کاربران قرار می‌دهند. این روش در نسخه‌های قدیمی‌تر سیستم‌عامل مک رایج است و با استفاده از DiskImageMounter انجام می‌شود.

ابتدا Finder را باز کنید و ازطریق آن به محل نگهداری فایل ایزو بروید. روی فایل ایزو کنترل‌کلیک کنید و از گزینه Open With در منوی بازشده روی DiskImageMounter بزنید. سپس، به دسکتاپ برگردید و مانند حالت قبل درایو جدیدی را که ایجاد شده است، باز کنید تا محتوای فایل ایزو را مشاهده کنید.

۳- باز کردن فایل ایزو با ترمینال

دیگر روش باز کردن فایل ISO در مک ازطریق ترمینال است که در ادامه آن را آموزش می‌دهیم.

مرحله اول: ترمینال را باز کنید. برای باز کردن ترمینال در Finder، قسمت Aplications سپس Utilities و Terminal بروید.

مرحله دوم: بعد از باز شدن ترمینال کد زیر را تایپ کنید:

در کد بالا قسمت ISOPath باید آدرس محل ذخیره‌سازی فایل را تایپ کنید و به‌جای filename.iso نام فایل را بگذارید.

مثلاً، اگر فایل ایزو در آدرس Downloads/Files قرار دارد و نام فایل example.iso باشد کد به شکل زیر در خواهد آمد:

مرحله سوم: مسیر پوشه مقصدی که فایل ایزو در آن Mount می‌شود را کپی یا یادداشت کنید، زیرا برای بستن فایل به آن نیاز خواهید داشت. برای مثال، /Volume/Example چنین آدرسی خواهد شد. درنهایت کلید Enter را فشار دهید.

اکنون می‌توانید به مسیر مقصد فایل بازشده ایزو بروید و به محتوای فایل ایزو دسترسی داشته باشید.

برای بستن و اصطلاحاً Unmount کردن فایل ایزو در ترمینال کد زیر را وارد کنید.

در قسمت DestinationFolder باید آدرسی را که در مرحله قبل کپی کرده‌اید قرار دهید. طبق مثال قبلی کد بستن فایل ایزو در ترمینال به شکل زیر درمی‌آید.

۴- سایر برنامه‌های مناسب باز کردن فایل ایزو در مک

برنامه‌های ثالث نیز برای باز کردن فایل ایزو در مک وجود دارند که از جمله می‌توان به WinZip و Daemon Tools Lite اشاره کرد. با نصب این برنامه‌های نیز می‌توانید به‌راحتی فایل‌های ISO را در پلتفرم مک باز کنید.

جمع‌بندی

فایل ISO یا همان ایزو نمونه‌کپی دیجیتالی از CD یا DVD است که فرایند توزیع و نقل‌وانتقال لوح‌های فشرده را آسان‌تر می‌کند. بسیاری از افراد برای تهیه بکاپ و نگهداری از برنامه‌ها برای مدت طولانی از فرمت ISO استفاده می‌کنند.