ماشین زمان: یاهو مسنجر؛ جد پیام رسان‌های امروزی

با رونق گرفتن بازار گوشی‌های هوشمند، سروکله‌ی پیام‌رسان‌های مختلف یکی پس از دیگری پیدا شد؛ از لاین و وایبر گرفته تا واتساپ و تلگرام. همه‌ی ما احتمالاً تجربه‌ی استفاده از این پیام‌رسان‌ها یا موارد مشابه با آن‌ها را داشته‌ایم و هنوز برای کار‌های روزمره‌ی خود از تلگرام یا واتساپ استفاده می‌کنیم؛ اما قبل از شکوفایی بازار گوشی و در دوران اینترنت بسیار کم‌سرعت و پرسروصدای Dial-up، فقط یک پیام‌رسان فرمانروایی می‌کرد: یاهو مسنجر (Yahoo! Messenger).

شاید شما هم مثل من، روزگاری ساعت‌های طولانی را پشت سیستم خود و با چت‌روم‌های یاهو مسنجر سپری کرده‌اید. این پیام‌رسان نه‌تنها اجازه می‌داد به‌راحتی با افراد مختلف در گوشه‌وکنار دنیا چت کنیم، بلکه با قابلیت‌هایی مثل ایموجی، بازی و ارسال فایل، بسیار سرگرم‌کننده بود. اما اکنون بیش از هفت سال است که این سرویس دیگر وجود ندارد و با شنیدن نام یاهو مسنجر، بیشتر خاطرات نوستالژیکش برای ما تداعی می‌شود.

من در ادامه‌ی سری مقالات ماشین زمان، به گذشته سفر کرده و تاریخچه‌ی یاهو مسنجر و آنچه را بر این پیام‌رسان گذشته است، بررسی کرده‌ام. همراه من باشید.

قبل از اینکه گوگل به جایی برسد که بر کل دنیای اینترنت حکمرانی کند، بازار موتور‌های جست‌وجو در اختیار شرکت یاهو بود. این شرکت در ۹ مارس ۱۹۹۸، سرویس Yahoo Pager را راه‌اندازی کرد. مدیران یاهو احتمالاً تصور نمی‌کردند که این سرویس تا این اندازه بین کاربرانش محبوب شود؛ اما در آن زمان که خبری از فیسبوک و واتساپ نبود، یاهو مسنجر به یکی از محبوب‌ترین سرویس‌های جهان تبدیل شد.

یاهو مسنجر با هدف ارسال و دریافت پیام‌های متنی عرضه شد و از قابلیت‌های همچون امکان برقراری تماس، مسدوسازی تماس کاربران و اعلان هشدار در هنگام آنلاین شدن کاربران دیگر بهره می‌برد. یکی از ویژگی‌های جالب یاهو پیجر این بود که کاربران می‌توانستند وضعیت خود را به یکی از حالت‌های در دسترس، مشغول یا در تعطیلات تغییر دهند تا سایر کاربران از وضعیت دسترسی آن‌ها مطلع شوند. این ویژگی شاید در عصر حاضر پیش‌پاافتاده باشد، اما ۲۵ سال قبل، ویژگی فوق‌العاده جذابی به شمار می‌رفت. تصویر زیر، رابط کاربری نسخه‌ی ۲۰۰۲ این سرویس را روی ویندوز CE نشان می‌دهد.

در ادامه‌ی توسعه‌ی یاهو پیجر، قابلیت ارسال پیام صوتی یا همان چت صوتی به این سرویس اضافه شد. شاید کمتر کسی از این قابلیت خبر داشت، چرا که اینترنت آن زمان برای این کار جوابگو نبود. فکرش را بکنید که با اینترنت Dial-up، پیام صوتی برای دوستانتان می‌فرستادید! پس از گذشت دو سال از انتشار یاهو پیجر، نام این سرویس به یاهو مسنجر تغییر پیدا کرد.

احتمالاً کمتر کسی وجود دارد که از یاهو مسنجر روی گوشی خود استفاده کرده باشد؛ اما یاهو در همان سال‌های اولیه‌ی معرفی این سرویس، نسخه‌‌ی موبایل آن را با همکاری شرکت Palm منتشر کرد که در کارنامه‌اش اولین عرضه‌ی موفق جهانی دستیار شخصی دیجیتال PalmPilot و توسعه‌ی یکی از اولین مدل‌های گوشی هوشمند به‌نام Treo 600 را دارد. در واقع اینگونه می‌توان گفت که یاهو در ساخت پیام‌رسان برای گوشی‌های هوشمند نیز جزو شرکت‌های پیشگام بود.

شاید اگر یاهو با اشتباهات استراتژیکش سقوط نمی‌کرد، امروزه یاهو مسنجر یکی از پرطرفدارترین پیام‌رسان‌های دنیا بود و‌ با پلتفرم‌هایی همچون تلگرام و واتساپ رقابت می‌کرد.

یاهو مسنجر از سال ۲۰۰۰ میلادی تا چند سال بعد که بخش چت‌روم خود را غیرفعال کرد، پیشرفت‌های قابل توجهی را تجربه کرد. در واقع مالکان یاهو به ارتقای این سرویس توجه ویژه‌ای داشتند.

نسخه‌ی ۶.۰ یاهو مسنجر در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. این نسخه هم به قابلیت‌های جدیدی مجهز شده بود که از جمله می‌توان به اضافه‌شدن رادیو، انجام بازی‌های دو نفره و امکان به اشتراک گذاشتن مخاطبین و نتایج جست‌وجو و همچنین انتخاب آواتار برای پروفایل اشاره کرد. در ادامه، تصویری از رابطه کاربری این نسخه را مشاهده می‌کنید.

یاهو مسنجر در سال ۲۰۰۵، به نام یاهو تغییر نام پیدا کرد و نسخه‌‌ی جدیدی از آن منتشر شد. این نسخه، به قابلیت‌ ارسال ایمیل صوتی رایگان، برقراری تماس‌ها با هزینه‌ی کمتر از اسکایپ و امکان اشتراک‌گذاری فایل‌ها با قابلیت درگ اند دراپ مجهز شده بود.

نسخه‌ی تحت وب یاهو مسنجر در سال ۲۰۰۷ منتشر شد. این نسخه، قابلیت آزمایشی آرشیو مکالمات آنلاین را برای کاربران فراهم کرد، البته این قابلیت تا دو سال بعد به‌صورت عمومی عرضه نشد.

قبل از عرضه‌ی یاهو ۹.۰، نسخه‌ای از این سرویس برای ویندوز ویستا منتشر شد. البته عمر این نسخه دوام چندانی نداشت و تنها یک سال پس از انتشار، متوقف و از سایت یاهو حذف شد.

پس از انتشار ناموفق نسخه‌ی یاهو مسنجر برای ویندوز ویستا، نسخه‌ی ۹.۰ این سرویس با قابلیت‌های جدید معرفی شد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این سرویس این بود که کاربران می‌توانستند لینک فایل‌های ویدیویی از یوتیوب و فایل‌های تصویری از فلیکر را به اشتراک بگذارند. در واقع، کاربران به‌راحتی در یاهو مسنجر می‌توانستند ویدیو‌های به اشتراک گذاشته‌شده از یوتیوب و Vimeo را در همان‌جا مشاهده کنند. در ادامه، تصویری از این نسخه را مشاهده می‌کنید.

با حضور رقبای قدرتمند، دوران سقوط یاهو مسنجر از سال ۲۰۰۷ به بعد آغاز شد. قبل از اینکه فیسبوک مسنجر و واتساپ محبوب شوند، بسیاری از کاربران از این سرویس استفاده می‌کردند. اما پس از انتشار دو پیام‌رسان مذکور، زمان سقوط سرویس محبوب یاهو نیز آغاز شد. در واقع، یاهو مسنجر نیز مانند پدرش یعنی یاهو، قربانی حضور رقبای قدرتمند شد.

البته یاهو مسنجر مشکلاتی هم داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به عملکرد ضعیف قابلیت SPIM (اسپم + پیام‌های فوری) اشاره کرد. این قابلیت به‌جای اینکه پیام‌های اسپم را از غیراسپم تشخیص دهد، تمامی پیام‌هایی را که در لیست مخاطبین نبودند، مسدود می‌کرد.

پس از اینکه یاهو مسنجر خود را در قامت یک بازنده دید، در سال ۲۰۱۵ بازطراحی و نسخه‌ی جدید آن منتشر شد. به این نسخه، قابلیت‌های جدیدی اضافه شده بود که از جمله آن‌ها می‌توان به قابلیت لایک، امکان ارسال فایل‌های GIF و لغو ارسال پیام‌ها اشاره کرد. این نسخه برای سیستم‌عامل‌های اندروید، iOS و وب منتشر شد.

البته این نسخه از یاهو هم نتوانست نظر کاربران قدیمی را جلب کند و کاربران همچنان پیام‌رسان‌های جایگزین را به یاهو مسنجر ترجیح می‌دادند.

پس از اینکه شرکت ورایزن، یاهو را در سال ۲۰۱۷ خریداری کرد، نسخه‌ی جدید یاهو مسنجر را با نام Yahoo! Squirrel و با تمرکز روی چت‌های گروهی منتشر کرد. این تغییر دوامی نداشت تا اینکه نام این سرویس مجدداً به یاهو تغییر پیدا کرد. در نهایت این سرویس به‌دلیل استقبال نکردن کاربران، در سال ۲۰۱۸ به‌طور کامل تعطیل شد و مانند یاهو اصلی به تاریخ پیوست.