۷ نرم‌افزار فراموش‌شده ویندوز که هنوزهم زنده‌اند

در دنیای فناوری، نرم‌افزارها معمولاً عمری کوتاه دارند. یک روز در اوج محبوبیت‌اند و روز دیگر به‌دست فراموشی سپرده می‌شوند. با پیشرفت سیستم‌عامل‌ها و ظهور ابزارهای جدید، بسیاری از برنامه‌های کلاسیک ویندوز جای خود را به گزینه‌های جدیدتر داده‌اند. در این میان، برخی نرم‌افزارها همچنان به حیات خود ادامه می‌دهند: گاهی به‌دلیل عملکرد خاصی که جایگزینی برای آن وجود ندارد و گاهی به لطف کاربران وفاداری که هنوز به آن‌ها وابسته‌اند.

در این مقاله، نگاهی می‌اندازیم به هفت برنامه‌ی ویندوز که روزگاری پرطرف‌دار بودند و با وجود ازدست‌دادن شهرت گذشته، هنوز روی ویندوز ۱۱ اجرا می‌شوند.

چند دهه پیش، ویندوز مدیا پلیر به‌دلیل پشتیبانی محدود از فرمت‌های صوتی و تصویری، کاربران را به جست‌وجوی جایگزین‌های کارآمدتر سوق داد. در این میان، پخش‌کننده‌هایی مانند فوبار۲۰۰۰ (foobar2000) و ریل‌پلیر (RealPlayer) و وین‌امپ (WinAmp) به محبوبیت رسیدند. این نرم‌افزارها نه‌تنها از فرمت‌های متنوع‌تری پشتیبانی می‌کردند؛ بلکه ابزارهای پیشرفته‌ای برای مدیریت آرشیو موسیقی ارائه می‌دادند و جزو ضروری ترین نرم‌افزارهای ویندوز قرار گرفتند.

XDA Developers

با گذر زمان، قابلیت‌های ویندوز مدیا پلیر گسترش یافت و عده‌ای نیز به گزینه‌های جدیدتری مانند وی‌ال‌سی (VLC) روی آوردند که توانایی اجرای تقریباً تمام فرمت‌ها را داشت. در نتیجه، محبوبیت پخش‌کننده‌های قدیمی یادشده کاهش یافت.

فوبار۲۰۰۰ و ریل‌پلیر همچنان بسیاری از قابلیت‌های گذشته‌ی خود را حفظ کرده‌اند؛ اما جامعه‌ی کاربری آن‌ها با دوران اوجشان فاصله‌ی زیادی دارد. در مقابل، وین‌امپ همچنان نسخه‌ی کلاسیک دسکتاپی خود را حفظ کرده؛ اما تمرکز اصلی‌اش را به‌سمت نسخه‌ی موبایلی و مدیریت بستری برای هنرمندان موسیقی تغییر داده است؛ جهتی کاملاً متفاوت از دوران اوجش که پخش‌کننده‌ی موسیقی محبوب برای کامپیوتر‌های شخصی به شمار می‌رفت.

نپستر (Napster) ابتدا با اشتراک همتابه‌همتای (P2P) فایل‌های موسیقی شهرت یافت؛ روشی که در روزگاری که بسیاری حاضر نبودند برای آهنگ‌های دیجیتال هزینه پرداخت کنند، دریافت رایگان موسیقی را ممکن می‌کرد. طبیعی بود که این رویه خشم خواننده‌ها و شرکت‌های موسیقی را برانگیزد و در نهایت هم، باعث تعطیلی نپستر شود؛ اما نام این سرویس آن‌قدر شناخته‌شده بود که به‌راحتی از بین نرفت.

XDA Developers

راکسیو (Roxio) در سال ۲۰۰۳ نام نپستر را خرید و سرویس استریم قانونی جدیدی را با همان برند راه‌اندازی کرد. سال ۲۰۰۸، شرکت بست‌بای (Best Buy) آن را ازآن خود کرد و در سال ۲۰۱۱ به رپسودی (Rhapsody) فروخت. این شرکت تا سال ۲۰۱۶ نامش را به‌طور کامل به نپستر تغییر داد. اکنون نپستر با مشارکت شرکت بلاک‌چینی الگوراند (Algorand) و هایومایند (Hivemind) که در حوزه‌ی رمزارزها فعال هستند، همچنان زنده مانده است و به‌عنوان پلتفرم قانونی پخش موسیقی فعالیت می‌کند.

در دنیای گیمینگ آنلاین، همیشه نیاز به ابزارهای گفت‌وگوی صوتی وجود داشته است که علاوه‌بر تأخیر کم، فشار زیادی به منابع سیستم وارد نکنند. تیم‌اسپیک (TeamSpeak) دقیقاً چنین ابزاری بود. این نرم‌افزار سبک و کارآمد در دورانی که ویندوز مسنجر و اسکایپ بیش‌ازحد سنگین بودند، به انتخاب اول گیمرها تبدیل شد.

XDA Developers

با ظهور دیسکورد (Discord)، چشم‌انداز چت صوتی در بازی‌های آنلاین کاملاً تغییر کرد و بسیاری از کاربران به این پلتفرم مهاجرت کردند. بااین‌حال، تیم‌اسپیک هنوز فعال است. نسخه‌ی پایدار ۳ که در سال ۲۰۱۱ عرضه شد، در طول سال‌ها چندین به‌روزرسانی دریافت کرده است. اکنون نسخه‌ی ۶ به‌صورت آزمایشی منتشر شده است؛ درحالی‌که نسخه‌ی ۵ هرگز به‌طور رسمی عرضه نشد. این سرویس همچنان در حال توسعه است؛ هرچند دیگر جایگاه سابق خود را در میان گیمرها ندارد.

نت‌اسکیپ نویگیتور (Netscape Navigator) یکی از نخستین مرورگرهای محبوب اینترنت بود که در سال ۱۹۹۴ معرفی شد؛ اما با عرضه‌ی اینترنت اکسپلورر (Internet Explorer) و تبدیل آن به بهترین مرورگر ویندوز، سهم بازار نت‌اسکیپ به‌شدت کاهش یافت و سرانجام در سال ۲۰۰۸ به‌طور رسمی کنار گذاشته شد.

XDA Developers

در حرکتی غیرمنتظره، شرکت AOL، مالک نت‌اسکیپ، در سال ۲۰۲۴ تصمیم گرفت این برند را احیا کند و مرورگری جدید مبتنی‌بر کرومیوم را با همین نام عرضه کرد. این نسخه هیچ شباهتی به مرورگر اصلی ندارد؛ اما حداقل نامی را زنده نگه داشته است که زمانی نماد آغاز عصر اینترنت بود.

پیش‌از آنکه مایکروسافت آفیس به استاندارد جهانی تبدیل شود، وردپرفکت (WordPerfect) در دهه‌ی ۱۹۸۰ و اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ محبوب‌ترین نرم‌افزار واژه‌پرداز بود؛ اما با ورود مایکروسافت ورد که به‌طور کامل برای سیستم‌عامل در حال رشد ویندوز بهینه شده بود، نسخه‌ی ویندوزی وردپرفکت به مشکلات پایداری دچار شد و نتوانست رقابت را ادامه دهد.

XDA Developers

بااین‌حال، وردپرفکت هرگز از بین نرفت. این نرم‌افزار همچنان به‌عنوان بخشی از بسته‌ی اداری عرضه می‌شود و آخرین نسخه‌ی اصلی آن در سال ۲۰۲۱ منتشر شد؛ اگرچه دیگر جایگاه پرافتخار گذشته را ندارد.

در دورانی که مدیریت فایل‌های فشرده روی ویندوز چندان ساده نبود، ابزارهایی مانند وین‌زیپ (WinZip) به کاربران کمک کردند تا این فرایند را آسان‌تر کنند. این نرم‌افزار که در سال ۱۹۹۱ معرفی شد، امکانات گسترده‌ای برای آرشیوسازی و فشرده‌سازی ارائه می‌داد و آن زمان جزو بهترین نرم افزار های فشرده سازی در ویندوز بود؛ درحالی‌که خود ویندوز، پشتیبانی محدودی از فایل‌های ZIP می‌کرد.

XDA Developers

با گذشت زمان، مایکروسافت قابلیت‌های فشرده‌سازی را به ویندوز اضافه کرد و نرم‌افزارهای رایگانی مانند 7-Zip و WinRAR محبوبیت بیشتری پیدا کردند. در نتیجه، وین‌زیپ به‌تدریج از کانون توجه خارج شد.

استارداک (Stardock) با ارائه‌ی ابزارهایی برای تغییر و شخصی‌سازی دسکتاپ ویندوز به شهرت رسید. در این میان، ویندوبلایندز (WindowBlinds) نقش محوری ایفا می‌کرد و به علاقه‌مندان اجازه می‌داد نواروظیفه، منو استارت و طراحی پنجره‌ها را ازطریق تم‌های طراحی‌شده به‌دست کاربران تغییر دهند.

XDA Developers

حال که ساختار ویندوز بسته‌تر شده و اجازه‌ی ویرایش بخش‌های وسیع رابط کاربری را نمی‌دهد، ویندوبلایندز نمی‌تواند مانند گذشته بخش‌های مختلف را تغییر دهد. با اینکه این برنامه همچنان به‌روزرسانی می‌شود و از ویندوز ۱۱ پشتیبانی می‌کند، دیگر تنوع قابلیت‌ها و جذابیت گسترده‌ی گذشته را ندارد.

امروزه، استارداک تمرکز خود را روی ابزارهای کاربردی دیگر معطوف کرده و ویندوبلایندز بیشتر به یادگار دوران اوج شخصی‌سازی ویندوز تبدیل شده است؛ دوره‌ای که کاربران با اشتیاق بیشتری در رابط کاربری ویندوز دست می‌بردند.

پیشرفت سرسام‌آور فناوری بسیاری از ابزارهای پرکاربرد گذشته را به حاشیه رانده است. نمونه‌های باقی‌مانده، تنها یادآور این واقعیت‌اند که چشم‌انداز نرم‌افزارها چقدر می‌تواند دستخوش تغییر شود؛ اما پرسش اصلی این است که کدام نرم‌افزارهای امروزی در آینده به سرنوشتی مشابه دچار خواهند شد؟

شما کاربران زومیت تجربه‌ی استفاده از کدام‌یک از نرم‌افزارهای یادشده در این مقاله را دارید؟‌ جای کدام نرم‌افزار خاطره‌انگیز خالی بود؟‌ نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.