وسعت اقیانوس‌های مریخ چقدر بوده است؟
همسایه‌ی کوچک و سرخ‌رنگ ما مریخ، اگرچه امروزه سیاره‌ای پر از صخره‌های قرمزرنگ و زمین بی‌حاصل است؛ اما محققان فکر می‌کنند زمانی همانند سیاره‌ی ما پوشیده از آب‌های اقیانوسی بوده است. بعد از آنکه دانشمندان در سال ۲۰۱۵ شواهد و مدارکی در امکان وجود آب در سطح سیاره سرخ یافتند، گروه‌های مختلف با جدیت بیشتری در مورد نظریه‌ی وجود اقیانوس در سطح مریخ صحبت کردند.
سؤال منطقی بعدی که پرسیده می‌شود این است: چه مقدار آب در سطح این سیاره بوده است؟ اقیانوس‌ها؟ دریاچه‌ها؟ یا تنها چند گودال کوچک آب؟ گروهی از محققان آمریکایی حدس‌هایی در پاسخ به این سؤال زده‌اند.
آن‌ها تخمین می‌زنند که در حدود ۶۸۶ کوادریلیون متر مکعب (یک کوادریلیون معادل ۱۰ به توان ۱۵ است) آب در این سیاره وجود داشته است. این مقدار آب معادل ۲ برابر حجم اقیانوس اطلس یا نصف حجم تمام آب اقیانوس‌های کره زمین است.
اما این حجم چگونه تخمین زده شده است؟ در سطح مریخ شبکه‌ای از دره‌ها وجود دارد که در نگاه اول تنها می‌توان عامل ایجاد این دره‌ها را آب دانست. محققان ابتدا مدل جدیدی از سیاره‌ی سرخ را با تخمین عمق این دره‌ها با توجه به رنگ آن‌ها، ایجاد کردند. سپس بررسی کردند که چه مقدار آب می‌تواند چنین شرایطی را به وجود آورد. آن‌ها همچنین با توجه به شرایط آب و هوایی آنجا، تخمین زدند که برای داشتن چرخه‌ی آب کافی برای تشکیل رودخانه‌هایی که به اقیانوس‌ها ختم می‌شوند، بزرگی این اقیانوس باید چه مقدار باشد. آن‌ها نتایج تحقیقات خود را در ژورنال Nature Communications منتشر کرده‌اند.
این محققان به این مسئله که برای تأیید درستی محاسباتشان هیچ راهی وجود ندارد نیز اشاره می‌کنند؛ اما آن‌ها می‌گویند به نظر می‌رسد نتایج به‌دست‌آمده با سایر نتایجی که سایرین از روش‌های دیگر به دست آورده‌اند، مطابقت دارد. تانیا هریسون، در پیامی توییتری می‌گوید:
مسئله‌ی اصلی که بیشتر این مدل‌سازی‌ها با آن روبرو هستند، این است که ما هیچ مدرک ریخت‌شناسی (Morphological) نمی‌بینیم که بتواند وجود اقیانوس را درگذشته اثبات کند. به‌طور کلی به نظر می‌رسد دره‌ها به‌وسیله‌ی آب به وجود آمده‌اند؛ اما عکس‌هایی که به‌وسیله‌ی نقشه‌بردار مریخ از سرزمین‌های پست شمالی آن گرفته است (جایی که باید اقیانوس در آنجا وجود داشته باشد)، شواهدی مبنی بر اثبات وجود اقیانوس در آن زمان برای ما آشکار نمی‌کنند. حتی اگر اقیانوسی وجود داشته است، چرا خبری از وجود خط ساحلی در این تصاویر نیست؟
اما هریسون به این موضوع توجه نکرده است که در یکی از مقالات منتشرشده توسط محققان به وجود شواهدی در امکان وجود آب در سرزمین‌های شمالی مریخ اشاره شده است. البته در این مقاله حجم تخمین زده‌شده برای این آب، مقدار متفاوتی را نشان می‌دهد.
در نتیجه اینکه چه مقدار آب و رطوبت در مریخ وجود داشته، همچنان نامعلوم است و در حال حاضر، مریخ سیاره‌ای خشک است که توفان‌های خورشیدی اتمسفر این سیاره و آب‌های باقیمانده آن را در آینده از بین خواهند برد؛ اما شاید روزی بتوانیم در این سیاره فسیل‌هایی پیدا کنیم.
نظرات