اسپیس ایکس ماهواره فوق دقیق GPS را به فضا فرستاد

روز یکشنبه سرانجام پس نزدیک به یک هفته تأخیر، نخستین ماهواره‌ی پیشرفته و نسل بعدی GPS III سوار بر راکت دو مرحله‌ای فالکن ۹ اسپیس‌ایکس از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال در فلوریدا به فضا پرتاب شد. این فضاپیما که با عنوان «Vespucci» شناخته می‌شود، تقریبا دو ساعت پس از ترک زمین با موفقیت در مدار میانی زمین مستقر شد.

اسپیس‌ایکس پیش از این محموله‌هایی را برای ارتش ایالات متحده پرتاب کرده بود؛ اما وسپوچی نخستین مأموریت رسمی و «فضایی امنیت ملی» محسوب می‌شود. این عنوان به‌منظور نامیدن پرتاب‌هایی که برای دفاع ملی حیاتی تلقی می‌شوند، به‌کار می‌رود.

اسپیس‌ایکس معمولا تلاش می‌کند نخستین مراحل فالکن ۹ خود را اندکی پس از پرواز فرود بیاورد تا در پرتاب‌های آتی مجددا از آن‌ها استفاده کند؛ اما این اتفاق در پرواز اخیر به وقوع نپیوست. زیرا راکت پرتاب‌شده در روز یکشنبه به درخواست مشتری اسپیس‌ایکس یعنی نیروی هوایی ایالات متحده در پیکربندی یک‌بار مصرف و بدون پایه‌های فرود پرواز کرد.

والتر لودردیل، مدیر مأموریت در مرکز سامانه‌های فضایی و موشکی نیروی هوایی (SMC) در جریان کنفرانس مطبوعاتیِ پیش از پرتاب با خبرنگاران گفت، این احتمال وجود دارد که در مأموریت‌های آتی اسپیس‌ایکس برای پرتاب ماهواره‌های جی‌پی‌اس ۳، نسبت به فرود مراحل نخست راکت اقدام شود. بااین‌حال، به‌گفته‌ی وی، انجام چنین کاری بستگی  به این دارد که پرواز اخیر چه داده‌هایی را نشان می‌دهد. اسپیس‌ایکس قرارداد پرتاب چهار فضاپیمای جی‌پی‌اس ۳ دیگر را با نیروی هوایی امضا کرده است.

ماهواره‌های جی‌پی‌اس اطلاعات دقیق موقعیت، ناوبری و زمان (PNT) را در اختیار کاربران مختلف قرار می‌دهند؛ از سربازان حاضر در میدان جنگ تا رانندگانی که در پی یافتن بهترین مسیر در ساعت شلوغی هستند. شبکه‌ی سامانه‌ی موقعیت‌یاب جهانی هم‌اکنون متشکل از ۳۱ ماهواره‌ی عملیاتی است که در ارتفاع ۲۰٬۲۰۰ کیلومتری از سطح زمین در حال گردش در مدار هستند. ماهواره‌ی وسپوچی با ابعادی به اندازه‌ی یک خودروی شاسی‌بلند و وزن ۴۴۰۰ کیلوگرم در زمان پرتاب، تعداد یادشده را افزایش نخواهد داد؛ زیرا این ماهواره در حقیقت جایگزین فضاپیمای جی‌پی‌اس دیگری به نام SVN-43 می‌شود که از ژوئیه‌ی ۱۹۹۷ تاکنون در حال فعالیت است.

به‌گفته‌ی مسئولان نیروی هوایی، وسپوچی که نیروی مورد نیازش را ازطریق پنل‌های خورشیدی تأمین می‌کند، در مقایسه با ماهواره‌های قدیمی فعلی دارای چندین برتری است. برای مثال، این ماهواره‌ی جدید اطلاعات PNT را سه‌برابر دقیق‌تر از فضاپیماهای جی‌پی‌اس عملیاتی فعلی تحویل خواهد داد. هم‌اکنون، ماهواره‌های جی‌پی‌اس به کاربران امکان می‌دهند اجسام روی زمین را با متوسط دقت تقریبا ۵۰ سانتی‌متر (۲۰ اینچ) مکان‌یابی کنند.

علاوه‌بر این، به‌گفته‌ی سرهنگ استیو ویتنی، مدیر واحد اداره‌ی سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی نیروی هوایی، ما شاهد افزایش قدرت این سامانه نیز خواهیم بود. وی گفت:

ما پیش‌نیازی را در آنجا قرار دادیم تا سیگنال‌های قوی‌تر را تهیه و تلاش کند با برخی پازایت‌هایی که به‌خصوص روی سیگنال‌های نظامی‌مان شاهد هستیم، مقابله کند.

ویتنی می‌گوید، سیگنال‌های جی‌پی‌اس ۳ با دیگر سامانه‌های ناوبری ماهواره‌ای نیز سازگار خواهد بود و به کمک آن دسترس‌پذیری و دقت سیگنال‌های ناوبری در سرتاسر جهان به حداکثر خواهد رسید.

بااین‌حال، اندکی زمان لازم است پیش از آنکه وسپوچی که به دست شرکت هوافضای لاکهید مارتین ساخته شده، به‌طور کامل راه‌اندازی شود. به‌گفته‌ی ویتنی، احتمال دارد انجام بررسی‌ها روی ماهواره در مدار، ۶ تا ۹ ماه طول بکشد و برای انجام آزمایش سامانه‌های یکپارچه‌ی ماهواره‌ی تازه ‌افزوده‌شده نیز به همین مقدار زمان نیاز خواهد بود.

۳۱ ماهواره‌های عملیاتی جی‌پی‌اس فعلی به چهار کلاس مختلف تعلق دارند که عبارت‌اند از Block IIA که از ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۷ پرتاب شد؛ Block IIR که از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۴ به فضا رفت؛ Block II-RM که از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ پرتاب شد و Block IIF که از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ در مدار جای گرفت.

ماهواره‌های Blocks IIA، IIR و II-RM با هدف فعالیت برای دست‌کم ۷.۵ سال در مدار طراحی شدند و فضاپیمای Block IIF نیز با طول عمر ۱۲ ساله طراحی شده است. ماهواره‌های جی‌پی‌اس ۳ نظیر وسپوچی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دست‌کم برای ۱۵ سال قادر به فعالیت باشند. بااین‌حال، فعالیت ماهواره‌های جی‌پی‌اس معمولا از طول عمر درنظرگرفته‌شده برایشان به‌طرز قابل توجهی فراتر می‌رود.

نام مستعار وسپوچی به افتخار آمریگو وسپوچی، نقشه‌نگار و کاشف ایتالیایی انتخاب شده است که قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی نیز به نام او نام‌گذاری شده‌اند.

پرتاب روز یکشنبه در اصل قرار بود سه‌شنبه‌ی هفته‌ی گذشته انجام شود؛ اما اسپیس‌ایکس به‌دلیل وجود نقص فنی آن را لغو کرد. آب‌وهوای بد نیز موجب توقف دو تلاش دیگر برای پرتاب در روزهای پنجشنبه و شنبه شد. پرتاب موفقیت‌آمیز مأموریت ماهواره‌ی جی‌پی‌اس ۳، بیست‌ویکمین و آخرین پرتاب اسپیس‌ایکس را در سال ۲۰۱۸ رقم زد و رکورد این شرکت در انجام ۱۸ پرتاب در سال ۲۰۱۷ را شکست.