سیاره ستاره برنارد شاید برای حیات فرازمینی مناسب باشد

یکی از نزدیک‌ترین سیاره‌های خارجی به زمین، سیاره‌ای است که دور ستاره‌ی برنارد می‌چرخد و باوجود دمای کم، احتمال میزبانی آن برای حیات بالا است. بر اساس جدیدترین یافته‌ها، فرآیندهای زمین‌گرمایی می‌توانند آب زیر سطح این سیاره موسوم به سیاره‌ی b را گرم کنند و شرایط را برای رشد حیات هموار کنند. در آینده‌ای نزدیک، تصاویر ثبت‌شده توسط تلسکوپ جیمز وب می‌توانند به درک این مسئله و شرایط این سیاره برای حیات کمک کنند. همچنین ابزارهایی که بعدا در آینده از راه می‌رسند، می‌توانند نشانه‌های حیات را در سطح این سیاره کشف کنند.

به گفته‌ی ادوارد گوینان، پژوهشگر دانشگاه ویلانوای پنسیلوانیا این سیاره می‌تواند شرایط خوبی برای حیات داشته باشد. بر اساس نتایجی که گوینان و همکار او اسکات اینگل از داده‌های ۱۵ ساله به دست آوردند، اگرچه سطح این سیاره برای جریان آب مایع و رشد حیات بسیار سرد است؛ اما اقیانوس‌هایی زیرزمینی را در دل خود دارد.

چنین اقیانوس‌هایی تنها در سیاره‌های سنگی شکل می‌گیرند؛ بنابراین اگر این سیاره یک غول گازی باشد، نمی‌توان به رشد حیات در آن امیدوار بود. اینگل نیز دراین‌باره می‌گوید اگر این سیاره یک ابرزمین باشد، تمام شرایط برای حیات فراهم می‌شود.این دو پژوهشگر، نتایج اکتشافات خود را در ۲۲۳امین نشست سالیانه‌ی انجمن ستاره‌شناسی آمریکا منتشر کردند.

تصویرسازی هنرمندانه از سطح منجمد سیاره‌ی b برنارد

غول گازی یا ابَرزمین؟

ستاره‌ی برنارد با فاصله‌ی ۶ سال نوری از زمین، نزدیک‌ترین تک‌ستاره به خورشید محسوب می‌شود و تنها ستاره‌های سه‌تایی منظومه‌ی آلفا قنطورس از برنارد به زمین نزدیک‌تر هستند. نزدیکی ستاره‌ی برنارد بسیاری از پژوهشگرها را تشویق کرده است که ابزارها و تلسکوپ‌های خود را به سمت آن قرار دهند. در دهه‌ی ۱۹۷۰، ستاره‌شناس‌ها به علائم وجود یک سیاره در اطراف این ستاره‌ی کم‌نور پی بردند. تا اینکه در نوامبر ۲۰۱۸ از کشف یک سیاره‌‌ی بزرگ در اطراف این ستاره خبر دادند.

بااین‌حال، این اطلاعات از انگیزه‌ی گوینان و اینگل برای کشف این سیاره کم نکرد. این سیاره با حداقل دمای منفی ۱۷۰ درجه‌ی سانتی‌گراد، مشابه قمر اروپای سیاره‌ی مشتری است. قمر اروپا با وجود اقیانوس‌های زیرزمینی یکی از محتمل‌ترین قمرها برای رشد حیات در منظومه‌ی شمسی است.

بااینکه تشعشعات مشتری منجر به ذوب یخ‌های اروپا می‌شود اما به عقیده‌ی دو پژوهشگر، در سیاره‌ی b ستاره‌ی برنارد، یک انرژی متفاوت، عامل به وجود آمدن دریاچه‌ها و دریاهای زیرزمینی است؛ بنابراین تمرکز خود را روی این سیاره گذاشتند.

یک تصویر هنری از ابرزمینی که به دور ستاره‌ی برنارد در حال چرخش است

گوینان می‌گوید:

ابرزمین‌ها قابلیت تولید انرژی زمین‌گرمایی بیشتر را دارند و می‌توانند یخ بعضی مناطق را ذوب کنند برای مشاهده‌ی دریاچه‌های مشابه لزوما نباید به مشتری سفر کرد. یک نمونه‌ی بارز صفحات یخی قطب جنوب است که روی صدها دریاچه را پوشانده‌اند و احتمالا این دریاچه‌ها بر اثر گرمای هسته‌ی زمین به وجود آمده‌اند.

بزرگ‌ترین صفحه‌ی یخی، دریاچه‌ی Vostok است که تصور می‌شود حاوی یک مجموعه‌ی گسترده از موجودات زنده‌‌ی متمایز از میلیون‌ها سال قبل باشد. گوینان و اینگل احتمال می‌دهند محیط‌های مشابه این دریاچه، روی سیاره‌ی سنگی b وجود داشته باشند.

سنگی، یک اصطلاح کلیدی است و پژوهشگرها هنوز از اندازه‌ی دقیق سیاره‌ی برنارد مطمئن نیستند (فقط می‌دانند جرم آن ۲.۳ برابر جرم زمین است). به همین دلیل احتمالا این سیاره یک ابرزمین سنگی است؛ اما اگر جرم آن هفت الی هشت برابر زمین باشد، می‌توان گفت مدل کوچک‌شده‌ی نپتون محسوب می‌شود و درست مانند دنیای آبی منظومه‌ی شمسی (نپتون) این نوع غول گازی نیز فاقد سطح مناسب برای رشد و تکامل حیات است. در چنین شرایطی جستجوی حیات روی این سیاره به پایان می‌رسد.

تصویر رادارنمایی از Lake Vostok را نمایش می‌دهد که در اعماق یخ‌های قطبی پنهان شده است.

تلسکوپ جیمز وب می‌تواند با عکس‌برداری مستقیم از این سیاره، به ماهیت رازآلود آن پی ببرد. برای این نوع عکس‌برداری، سیاره باید به اندازه‌ی کافی از ستاره‌ی میزبان خود دور باشد تا نور آن مسدود شود؛ در غیر این صورت درخشش بالای سیاره مانع از رصد موفق آن می‌شود.

اما این بار نور کم ستاره‌ی برنارد به کمک خواهد آمد. به گفته‌ی گوینان اگر این سیاره یک مینی‌نپتون باشد، تلسکوپ وب به‌راحتی می‌تواند آن را تشخیص دهد؛ اما اگر یک دنیای سنگی باشد تشخیص آن کمی دشوار خواهد بود. با این حال، آن‌ها امیدوارند با استفاده از فناوری‌های جدید تلسکوپ بتوانند آن را رصد کنند.

در صورت وجود حیات زیر سطح یخی سیاره‌ی b، تلسکوپ‌های نسل آینده می‌توانند علائم آن را پیدا کنند. اگر سیاره مانند قمر اروپا دارای آبفشان باشد، پژوهشگرها می‌توانند در فواره‌های آن به جستجوی موجودات زنده بپردازند؛ اما برای این کار به تلسکوپ‌هایی نیاز است که احتمالا در دهه‌های آینده ساخته خواهند شد.