پلتفرم مدارگرد قمری Gateway: ایستگاهی فضایی در پیرامون ماه

پلتفرم مدارگرد قمری گیت‌وی (Gateway)، یک برنامه‌ی پیشنهادی از سوی ناسا برای ساخت ایستگاه فضایی در مدار ماه است. مفهوم این پلتفرم در سال ۲۰۱۷ پژوهش‌های فراوان و مجادلات سیاسی متعددی را برانگیخت؛ به‌ویژه آنکه هدف تعیین‌شده‌ی ناسا در دولت ترامپ بازگشت به ماه پیش از سفر به مریخ است.

ساخت سازه و مأموریت طراحی آن هنوز در گام‌های اول است؛ اما از میانه‌ی سال ۲۰۱۸ ناسا برآورد کرد می‌تواند با حمایت موشک‌های سامانه‌ی پرتاب فضایی (SLS) یک پایگاه قمری داشته باشد که بتواند ۴ نفر را درون خود نگاه دارد. این پایگاه فرصت بیشتر به خدمه برای زندگی در فضا می‌دهد، درعین‌حال به‌طور مستقل نیز می‌تواند آزمایش‌های علمی را انجام دهد. پیمانکار اصلی برای نخستین ماژول نیز باید در سال ۲۰۱۹ معرفی شود.

گام‌به‌گام برای پروژه گیت‌وی

در سال ۲۰۱۲، ناسا ایده ساخت ایستگاه قمری را با نام Deep Space Habitat به‌صورت عمومی مطرح کرد. مارس ۲۰۱۵ ناسا یک برنامه را با چندین قرارداد به‌عنوان فناوری فضایی آینده برای مشارکت اکتشافی (NextSTEP) با شرکت‌‌های توسعه‌دهنده ماژول‌های قمری و ارائه طرح‌های خلاقانه امضا کرد. هدف ساخت ماژول‌هایی بود که به فضاپیمای اوریون (وسیله‌ی نقلیه‌ی فضایی در دست توسعه توسط ناسا) متصل خواهند شد و امکان تحقق مأموریت‌های تقریبا ۶۰ روزه را فراهم خواهند کرد. سازمان فضایی آمریکا در گزارش سفر به مریخ که در اکتبر ۲۰۱۵ منتشر شد، موضوع سکونت‌های واقع بین ماه و زمین را مطرح کرد.

در مارس ۲۰۱۷ در وب‌سایت ناسا مقاله‌ای منتشر شد که در آن، یکی از نخستین اشارات به ایستگاه فضایی ماه به‌عنوان دروازه‌ی سفر به سفرهای اعماق فضا به چشم می‌خورد. کلمه گیت‌وی (Gateway) نیز اشاره به مفهوم دروازه دارد و در نظر ناسا این ایستگاه می‌تواند به‌عنوان یک سکوی پرواز به سیارات دوردست باشد و در کاهش هزینه‌های سفرهای فضایی نقش مهمی را ایفا کند.

ناسا می گوید:

گیت‌وی نه‌تنها برای مأموریت‌های پیرامون ماه کاربرد خواهد داشت بلکه می‌تواند به‌طور کلی نیز موجب افزایش وسعت و عمق کاوش‌های فضایی شود.

وسعت فضا در نزدیکی ماه، فرصتی مناسب برای کسب تجربه بهتر در مأموریت‌های فضایی با هدف سفر به اعماق فضا در اختیار بشر قرار می‌دهد. همچنین با انجام مأموریت‌های روباتیک می‌توان به‌سطح ماه نیز دسترسی داشت و به‌عنوان اسکله‌ای فضایی برای بازگشت به زمین‌ البته با مزیت محدودیت زمانی کمتری مورد استفاده قرار گیرد.

در ژوئیه ۲۰۱۷ ناسا یک پیشنهاد رقابتی مطالعاتی برای پژوهشگران داد که مشخصه‌های و ویژگی‌های تولیدکننده قدرت و پیشرانش گیت‌وی را تأمین کند. انتظار می‌رفت این ماژول بتواند توان الکتریکی، شیمیایی و نیروی محرکه‌ی الکتریکی گیت‌وی را تأمین کند. در عرض چند ماه و تا نوامبر ۲۰۱۷ پنچ قرارداد مطالعاتی منعقد شده بود.

در سپتامبر نیز ناسا و روسکاسموس از یک توافق‌نامه‌ی همکاری مشترک برای اکتشاف در ماه و اعماق فضا خبر دادند که شامل استفاده از گیت‌وی نیز می‌شد. البته روس‌ها در سال ۲۰۰۷ نیز پروژه‌ای را برای ساخت یک ایستگاه در مدار ماه شروع کرده بودند.

بازگشت به ماه

نخستین فرمان سیاسی فضایی ترامپ به برنامه‌ی اولویت‌بندی مأموریت‌های ناسا ضربه زد. این فرمان در دسامبر ۲۰۱۷ با هدف بازگشت به ماه صادر و باعث شد سازمان فضایی آمریکا برنامه سفر به مریخ را به تعویق بیاندازد؛ سفری که در دوران باراک اوباما یک هدف اصلی شمرده می‌شد. البته در چند ماه قبل شورای ملی فضایی نیز همین توصیه را به ناسا کرده بود. این شورا که از اوایل دهه ۱۹۹۰ فعال نبود، در سال ۲۰۱۷ مجددا شکل گرفت. اعضای این شورا در همین سال به این نتیجه رسیده بودند که اکتشاف در ماه باید هدف نخست ناسا باشد.

دروازه فضای عمیق (Deep Space Gateway) در فوریه ۲۰۱۸ به‌نام Lunar Orbital Platform-Gateway تغییر نام داد؛ وقتی‌که ناسا برای آن در سال ۲۰۱۹ درخواست بودجه کرد. در‌ این سند پیشنهاد شده بود که تا سال ۲۰۲۴ بخش بودجه و سرمایه‌گذاری روی ایستگاه فضایی بین‌المللی به پایان برسد تا فرصتی برای پروژه‌ی گیت‌وی ایجاد شود. ناسا از ۲۷ فوریه تا یک مارس ۲۰۱۸  با هدف تهیه یک نقشه علمی برای مجموعه قمری، یک کارگاه علمی برپا کرد. در همین سال نیز رقابت طراحی سیستم هوافضای انقلابی مفاهیم ارتباط علمی (Revolutionary Aerospace Systems Concepts-Academic Linkages) را برای دانشجویان با تمرکز بر توسعه مفاهیم گیت‌وی برگزار کرد.ناسا، توسعه‌دهندگان بین‌المللی را برای مشارکت در پروژه گیت‌وی تشویق می‌کند؛ به‌ویژه شرکایی که در ایستگاه فضایی بین‌المللی و از نقاط مختلف جهان همچون روسیه، اروپا، ژاپن و کانادا فعال هستند تا در شکل‌گیری مفهوم گیت‌وی نیز همکاری داشته باشند.