آزمایش موفقیت‌آمیز شلیک موشک ضد ماهواره‌ در هند

نارندرا مودی، نخست‌‌وزیر هند، صبح روز گذشته طی بیانیه‌‌ای از توانایی این کشور در انهدام ماهواره‌‌های مدارگرد سخن گفت و اعلام کرد کشورش به‌‌تازگی موفق شده یکی از ماهواره‌‌های خود را توسط یک موشک زمین‌‌به‌‌هوا مورد اصابت قرار دهد. این آزمایش ظاهرا نشان می‌دهد که هند نیز به‌نوعی فناوری دست‌ یافته است که تحت‌‌عنوان فناوری ضدماهواره‌‌ای (ASAT) شناخته می‌شود. اما متخصصان این ایراد را وارد می‌‌کنند که چنین اقداماتی موجب نگرانی است؛ چرا که در نتیجه‌‌ی آن، صدها هزار تکه زباله در فضا رها خواهد شد.

هند در سال ۲۰۱۲ اذعان کرده بود که به بخش‌های کلیدی در فناوری ASAT دسترسی دارد و از آن زمان موشک‌های بالیستیک با چنین قابلیتی را مورد آزمایش قرار داده است. بااین‌حال، این اولین‌بار است که هند طی آزمایشی توانسته یک ماهواره را با یکی از موشک‌های خود هدف قرار دهد. مودی در طی یک سخنرانی درباره‌‌ی این آزمایش چنین گفت:

هند امروز جایگاه خود را به‌عنوان یک قدرت فضایی در جهان اثبات کرد. پیش‌از‌این، تنها سه کشور آمریکا، روسیه و چین به چنین قابلیتی دسترسی داشتند.

طبق گفته مودی، طی این آزمایش که با نام Mission Shakti شناخته می‌شود، هند یکی از ماهواره‌های خود را در مدار کم‌‌ارتفاع زمین در ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری هدف قرار داده است. تنها سه دقیقه طول کشید تا موشک به هدفش برسد. مودی نامی از این ماهواره به‌‌میان نیاورده، اما رسانه‌‌های هند و دیگر کارشناسان بر این باورند که کاوشگر نابود‌شده از نوع Microsat-R با وزنی حدود ۷۴۰ کیلوگرم بوده است. این ماهواره از انواع ماهواره‌‌های تصویربرداری نظامی متوسط است که در ماه ژانویه توسط سازمان تحقیقات فضایی هند به فضا پرتاب شده بود.

در حال حاضر، مشخص نیست که این آزمایش ضدماهواره‌‌ای در محیط فضا چه اثراتی به‌‌دنبال داشته است. سیستم ردیابی ماهواره‌ای اصلی نیروی هوایی با نام «شبکه‌‌ی نظارت فضایی آمریکا» احتمالا طی چند ساعت یا چند روز آینده اطلاعات بیشتری را درمورد تعداد قطعات ایجادشده ارائه خواهد کرد. ازبین‌بردن ماهواره‌ها توسط موشک‌هایی مانند این می‌تواند به‌‌صورت بالقوه بین صدها تا هزاران تکه زباله‌‌ی فضایی ایجاد کند که می‌‌توانند برای سال‌ها در محیط فضا باقی بمانند. این اتفاق پیش‌‌تر در سال ۲۰۰۷ نیز رخ‌ داد؛ وقتی چین در طی یک آزمایش ASAT، ماهواره‌‌ی آب‌‌و‌‌هوایی خود را هدف قرار داد. کارشناسان برآورد می‌کنند که این آزمایش احتمالا بیش از سه‌‌هزار شی را ایجاد کرده ‌است که بسیاری از آن‌ها برای سال‌‌ها در مدار باقی خواهند ماند.

این زباله‌‌ها یک نگرانی واقعی برای اپراتورهای ماهواره‌‌ای محسوب می‌‌شوند. اشیایی که در مدار قرار دارند می‌‌توانند با‌‌سرعتی بالغ‌‌بر ۲۷ هزار کیلومتر بر ساعت در فضا حرکت کنند. اگر یکی از این قطعات به ماهواره دیگری برخورد کند، می‌تواند موجب آسیب‌دیدن و ازکار افتادن آن شود. برخی از این قطعات بسیار کوچک هستند و عملا ردیابی آن‌‌ها ممکن نیست. چریتی ویدن، رئیس و یکی از بنیان‌گذاران شرکت مشاوره فضایی Lquinox می‌گوید:

از دیدگاه صنایع تجاری، ما واقعا باید نگران چنین فعالیت‌‌هایی باشیم. محیط فضا تنها متعلق به صنایع نظامی نیست و نباید تنها برای آزمایش‌‌های ضدماهواره‌‌ای مورد بهره‌‌برداری قرار گیرد.

در حقیقت، آزمایش اخیر هند بیشتر به‌‌موازات آزمایش ASAT ایالات‌متحده در سال ۲۰۰۸ بود که با نام عملیات Burnt Frost شناخته می‌‌شد. در ماه فوریه آن سال، ارتش آمریکا، موشکی را به‌‌سمت یک ماهواره‌‌ی معیوب متعلق‌‌به دفتر شناسایی ملی (با نام USA 193) پرتاب کرد. یکی از توجیه‌‌های مطرح‌‌شده برای انجام چنین آزمایشی آن بود که ماهواره‌ی یادشده حامل سوخت سمی هیدرازین بوده که درصورت فرود ماهواره روی زمین می‌‌توانست تهدیدی برای سلامت افراد تلقی شود. موشک پرتاب‌شده توانست ماهواره‌‌ی USA 193 را در ارتفاع ۲۴۰ کیلومتری زمین منفجر کند و نهایتا ابری از آوار را ایجاد کند که در مدتی کم‌تر از یک سال در جو زمین سقوط کرد. بااین‌حال، برخی از آوار حاصل از این آزمایش به یک مدار بسیار بالاتر پرتاب شدند.

موشک PSLV هند که در ماه ژانویه ماهواره‌‌ی Microsat-R را به فضا پرتاب کرد

کارشناسان می‌گویند انجام یک آزمایش ASAT موفق، در درجه‌‌ی اول، نوعی نمایش سیاسی از قدرت است. این چنین آزمایش‌‌هایی نه‌‌تنها توانایی یک کشور را برای سرنگونی ماهواره‌های دشمن نشان می‌‌دهد، بلکه از لحاظ نظری، فناوری‌‌های مشابه می‌‌توانند برای رهگیری موشک‌های بالیستیک بین‌قاره‌ای که تهدیدی ملی محسوب می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرد. هند می‌گوید که با اجرای این آزمایش، هیچ یک از قوانین بین‌المللی را از زیر پا نگذاشته است. اولین معاهده‌ی بین‌المللی ناظر بر رفتار کشورها در محیط فضا، پیمان فضای بیرونی است که در سال ۱۹۶۷ به مرحله‌‌ی اجرایی درآمد. این معاهده استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی را در مدار ممنوع کرده؛ اما استفاده از فناوری‌‌های‌های موشکی مورداستفاده در ASAT را به‌‌صراحت منع نکرده است.

بااین‌حال، افرادی که در صنایع فضایی تجاری مشارکت دارند، اعلام کرده‌‌اند که هرگونه آزمایشی مشابه‌‌با مورد اخیر باید محکوم شود، حتی اگر عوارض آن هم بسیار اندک باشد. چراکه چنین اقداماتی این پیام را به کشورهای دیگر می‌‌رساند که انجام چنین آزمایش‌هایی ایده‌‌ی خوبی هستند. ویدن می‌گوید:

موردی که من در مورد آن نگران هستم عادی‌‌شدن [این جریان] است. خب، چینی‌ها این کار را کردند. روس‌‌ها هم همین‌‌طور، حالا هم که هندی‌‌ها موفق به انجام آن شده‌‌اند. حالا نوبت کدام کشور است؟