سیارکی که زمینه‌ساز حیات روی زمین شد
برخورد کیهانی عظیمی که به محو حیات روی زمین انجامید، مقادیر زیادی از سنگ‌ها را در مدار سیاره‌مان قرار داد. به‌عقیده‌ی استین سیگوراسون، استاد بخش ستاره‌شناسی و اخترفیزیک دانشگاه ایالتی پن، بسیاری از این سنگ‌ها و قطعات دوباره به زمین زخمی بازگشتند و باردیگر حیات را به آن بازگرداندند. او می‌گوید:
این اتفاق نویدبخش حیاتی دوباره بود. درصورت بروز برخورد استریل‌کننده (برخوردی که روی کل سیاره تأثیر بگذارد)، احتمال بازگشت جانداران و پیدایش حیات در زمین هم وجود دارد.
شبیه‌سازی‌های کامپیوتری سیگوراسیون و همکارانش وجود این «پناهگاه‌های فضایی» را ثابت کرده‌اند. آن‌ها در این شبیه‌سازی مسیر سنگ‌های خارج‌شده از زمین و دیگر سیگنال‌های سیاره‌ای مدار خورشید را ردیابی کردند.
با اینکه این سنگ‌ها زیرمجموعه‌ی کوچکی از مواد خارج‌شده را دربر می‌گیرند، اغلب آن‌ها نمی‌توانند به سرعت گریز مناسب برسند؛ بنابراین دوباره به زمین برمی‌گردند. درواقع به‌عقیده‌ی دانشمندان، بزرگ‌ترین قاتل دایناسورها درحدود ۶۶ میلیون سال قبل، طوفان آتش سراسری بوده که دمای جوّ فوقانی زمین را به ۱,۴۸۲ درجه‌ی سانتی‌گراد رسانده است.
تصویری هنری از برخورد شهاب‌سنگ ۹.۵ کیلومتری با زمین
سیگوراسون و گروهش تکامل مداری شبیه‌سازی‌شده در بازه‌ی ۱۰ میلیون سال را بررسی کردند. براساس فرضیه‌ای، پایداری جانداران در سنگ‌های فضایی به ۱۰ میلیون سال یا بیشتر می‌رسد. مواد دفع‌شده در مدار خورشیدی شباهت زیادی به مواد موجود در سیاره‌ی زمین دارند و دوباره جذب زمین شده‌اند؛ اما کشش‌های گرانشی ناشی از عبور سیاره‌ها بعضی از سنگ‌ها را وارد مسیر متفاوتی کرده‌اند.
برای مثال، در شبیه‌سازی‌ها چند درصد از مواد دفع‌شده‌ی مداری به‌سمت سیاره‌های سنگی دیگر حرکت کردند. البته، این پژوهش قبلا ثابت شده است؛ چراکه دانشمندان بیش از ۱۰۰ شهاب‌سنگ مریخی را روی زمین کشف کرده‌اند؛ اما به‌گفته‌ی سیگوراسون، میزان مبادله‌ی سنگ در منظومه‌ی شمسی داخلی به‌شکل غیرمنتظره‌ای زیاد است و می‌توان آن را به بارانی از سنگ‌ها تشبیه کرد.
کمتر از ۰.۱ درصد از مواد دفع‌شده وارد بخش خارجی منظومه‌ی شمسی، یعنی قمر اروپای مشتری و قمرهای تایتان و انسلادوس از زحل شده‌اند که هر سه، قابلیت پشتیبانی از حیات را دارند. براساس شبیه‌سازی‌ها، آمار سنگ‌های برخوردی درکل تاریخ ۴.۶ میلیارد ساله‌ی منظومه‌ی شمسی به ده‌هاهزار می‌رسد. سیگوراسون می‌گوید:
بنابراین منظومه‌ی شمسی دربرابر آلودگی بین‌سیاره‌ای آسیب‌پذیر است و می‌توانیم حیات را در بخش خارجی منظومه‌ی شمسی هم جست‌وجو کنیم.
اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش رود، جست‌وجو برای حیات در بخش خارجی منظومه‌ی شمسی به‌زودی آغاز خواهد شد. یکی از برنامه‌های ناسا در اواسط دهه‌ی ۲۰۲۰، ارسال فضاپیمای اروپا کلیپر به قمر اروپای مشتری است. این کاوشگر اقیانوس‌های زیر سطح این قمر را بررسی می‌کند و سطح‌نشینی روی آن فرود خواهد آورد. مأموریت سطح‌نشین را هنوز ناسا رسما تأیید نکرده؛ اما کنگره دستور توسعه‌ی آن را به این سازمان فضایی ابلاغ کرده است.
ناسا همچنین مأموریت پهپادی به‌نام دراگن‌فلای را برای بررسی قمر تایتان در نظر گرفته که ویژگی‌های شیمیایی جوّ این قمر را بررسی خواهد کرد. دراگن‌فلای می‌تواند علائم حیات موجود در جوّ تایتان را کشف کند. این پهپاد همراه‌با مأموریت CAESAR برای نمونه‌برداری از دنباله‌دار، یکی از دو فینالیست کاوش‌های دهه‌ی ۲۰۲۰ محسوب می‌شود. ناسا تا پایان سال برنامه‌ی قطعی خود را اعلام خواهد کرد.
شاید جرمی میان‌ستاره‌ای منشأ اصلی حیات روی زمین باشد
علاوه‌براین، چند درصد از سنگ‌های دفع‌شده کاملا از منظومه‌ی شمسی خارج شده‌اند و ممکن است حیات زمینی (مریخی) به دنیاهای دیگری در منظومه‌های ستاره‌ای دیگر رسیده باشند. برعکس این قضیه هم محتمل است. برای مثال، بعضی دانشمندان معتقدند جرمی میان‌ستاره‌ای عامل اصلی پیدایش حیات روی زمین بوده است.
البته، این فرضیه‌ها حدس و گمان هستند و هیچ‌کس نمی‌داند حیات روی زمین دقیقا چگونه آغاز شده یا چگونه گسترش یافته است؛ اما براساس پژوهش‌های دیگر، احتمال انتقال حیات به‌کمک برخورد از دنیایی به دنیای دیگر وجود دارد. برای مثال، برخی باکتری‌ها و جانداران کوچکی مثل تاردیگریدها (از جانوران کوچک آبزی) می‌توانند از شرایط دشوار فضایی جان سالم به‌در ببرند؛ بنابراین، اجرامی که چنین جانورانی را با خود حمل کرده‌اند، چندان هم مهلک و کشنده نبوده‌اند.
به‌عقیده‌ی بنجامین ویس، استاد علوم سیاره‌ای در مؤسسه‌ی فناوری ماساچوست، برخی شهاب‌سنگ‌ها با دماهای زیر حداکثر از سیاره‌ی خود پرتاب شده‌اند و کاملا استریل نیستند (فرایند گندزایی از هرگونه جاندار زنده که براثر حرارت زیاد می‌میرند و ممکن است حیات در فضا هم دوام آورده باشد). بنابراین، ممکن است حیات از سیاره‌ای به سیاره‌ی دیگر و حتی به‌سمت منظومه‌های خورشیدی مثل TRAPPIST 1 حرکت کند که در آن چند دنیای بالقوه سکونت‌پذیر وجود دارد.
نظرات