ناسا ایستگاه فضایی بین‌المللی را تجاری‌سازی می‌کند

مقام‌های ناسا به‌تازگی اعلام کرده‌اند این سازمان فضایی شکل‌گیری فرصت‌های تجاری بیشتر را برای بخش‌هایی از ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) فراهم خواهد کرد و در‌این‌زمینه، امکان استفاده‌ی بی‌سابقه از امکانات این ایستگاه را دراختیار شرکت‌ها قرار خواهد داد. همچنین، ناسا از صنعت فضایی خصوصی درخواست می‌کند ایده‌هایی برای سکونتگاه‌ها و ماژول‌هایی ارائه دهند که بتوانند به‌صورت نیمه‌دائم به ایستگاه فضایی متصل شوند.

دستورالعمل موقت جدید ناسا به شرکت‌های خصوصی امکان می‌دهد برای تولید یا بازاریابی یا آزمایش محصولاتشان، زمان و فضا را در ایستگاه فضایی بین‌المللی بخرند. دستورالعمل اخیر به آن شرکت‌ها اجازه می‌دهد از منابع موجود در ISS برای اهداف تجاری استفاده کنند و حتی از زمان و تخصص فضانوردان ناسا نیز بهره بگیرند. اگر شرکت‌ها بخواهند، می‌توانند حتی فضانوردان خودشان را در اوایل سال ۲۰۲۰ به ISS ارسال کنند. بااین‌حال، تمام فعالیت‌های یادشده هزینه‌های هنگفتی خواهد داشت.

تجاری‌سازی ایستگاه فضایی بین‌المللی چرخش درخورتوجه‌ ناسا محسوب می‌شود؛ زیرا این سازمان سال‌های متمادی همواره مخالف بهره‌برداری تجاری از ISS بود. درمقابل، روسیه به تبلیغات و برندسازی در ISS متمایل‌تر است (هما‌ن‌طورکه درقبال ایستگاه فضایی میر نیز بود) و پیش‌تر گردشگرانی به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاده بود. بااین‌حال، ناسا تا پیش از انتشار دستورالعمل اخیر، استفاده از بخش متعلق به خود در ISS را برای اهداف تجاری اکیدا ممنوع کرده بود. تا‌به‌امروز، هر شرکتی که می‌خواست محصولاتش را به ISS ارسال کند، باید نشان می‌داد از انجام این کار هدف آموزشی در سر دارد یا می‌خواهد نوعی فناوری را درمعرض نمایش قرار دهد. درنتیجه، هیچ پروژه‌ی تجاری صِرفی اجازه‌ی ارسال به ایستگاه فضایی را نداشت و حتی فضانوردان ناسا نیز از کارکردن روی آزمایش‌هایی منع شده بودند که بعدا احتمال به‌کارگیری برای سودآوری را داشته باشند.

آیا این امکان برای ناسا وجود دارد که به‌وسیله‌ی فروش حقوق نام‌گذاری به فضاپیما یا راکت‌هایش بخشی از هزینه‌های خود را جبران کند؟ درحال‌حاضر، تمایل به انجام این کار وجود دارد. پرسش این است: آیا این کار امکان‌پذیر است؟ پاسخ این است که نمی‌دانم؛ اما نیاز داریم درباره‌ی امکان‌پذیری این مسئله مشاوره دریافت کنیم.

در آن زمان، مدیر ناسا به‌روشنی اعلام کرد این سازمان فضایی می‌خواهد درنهایت، روزی کنترل ایستگاه فضایی بین‌المللی و مدار نزدیک زمین را به بخش خصوصی بسپارد. اداره‌ی ISS هرساله سه‌میلیارد تا چهارمیلیارد دلار هزینه روی دست ناسا می‌گذارد و این سازمان می‌تواند با برون‌سپاری کنترل ایستگاه، پول بیشتری برای پیگیری مأموریت‌های بلندپروازانه‌تر نظیر ساخت ایستگاه فضایی جدید گیت‌وی در مدار پیرامون ماه و ارسال انسان به سطح قمری دراختیار داشته باشد. در بودجه‌ی درخواستی ۲۰۱۸، رئیس‌جمهور آمریکا خواستار آن شد که تأمین مالی مستقیم ISS تا سال ۲۰۲۵ به‌پایان برسد و عملیات‌های این آزمایشگاه مداری به شرکت‌های خصوصی واگذار شود. کاخ‌سفید به‌دلیل فشار قانون‌گذاران، دیگر پیگیر ضرب‌الاجل ۲۰۲۵ نیست؛ اما ناسا همچنان در پی واگذاری کنترل مدار نزدیک زمین به صنعت فضایی خصوصی است.

بهای استفاده از منابع و زمان فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی

به‌منظور دستیابی به هدف یادشده، ناسا ۱۲ شرکت را مأمور کرد روش‌های سازمان‌دهی حضور سنگین تجاری را در مدار نزدیک زمین مطالعه کنند. هر شرکت ایده‌هایی برای سکونتگاه‌های فضایی خصوصی شرح داد که بتوانند یا به ISS متصل شوند یا آزادانه در مدار نزدیک زمین پرواز کنند. به‌نقل از ناسا، چنین سکوهایی می‌توانند به‌عنوان «مقاصدی» برای پژوهش و حتی بازدیدکنندگان خصوصی به‌کار روند، درآمدزایی کنند و مدل‌های تجاری به‌کلی جدیدی را شکل دهند. ناسا اذعان کرد تحقق این چشم‌انداز هنوز دشوار است؛ زیرا هم‌اکنون حمل‌ونقل افراد و محموله به فضا به‌شدت گران است؛ اما این سازمان فضایی همچنان براساس یافته‌های مطالعات یادشده، تجاری‌سازی فضا را پیش می‌برد.

جف منبر، مدیرعامل نانورکس است و این شرکت مسئول هماهنگی محموله‌ها و آزمایش‌ها در ایستگاه فضایی بین‌المللی است. منبر به خبرگزاری ورج گفت:

می‌بینید سازمان فضایی در پی آن است که ISS را برای احتمالا ۱۰ سال دیگر در مدار نگه دارد و بگوید بسیار خب، چگونه پیش برویم؟ بیایید وارد عرصه‌ی پروژه‌های تجاری محض شویم و گردشگری را آغاز کنیم و نخستین سکوهای تجاری پشتیبانی‌شده‌ی ناسا را داشته باشیم. درنتیجه، این گام رو به جلوی بسیار مهم و آغاز فصلی تازه است.

فضاپیمای کرو دراگون اسپیس‌ایکس درحال‌اتصال به ISS

علاوه‌براین، استفاده از امکانات ایستگاه فضایی به‌طرزی باورنکردنی گران خواهد بود؛ به‌طوری‌که سامانه‌های پشتیبانی حیات و توالت برای هر فضانورد روزانه ۱۱٬۲۵۰ دلار آب می‌خورد و بهای بهره‌گیری از تمام مایحتاج لازم نظیر غذا، هوا، تدارکات پزشکی و ... نیز روزانه ۲۲٬۵۰۰ دلار است. حتی استفاده از انرژی نیز برای فضانوردان خصوصی به‌ازای هر کیلووات‌ساعت ۴۲ دلار محاسبه می‌شود. درنهایت به‌نقل از جف دوییت، مدیر ارشد مالی ناسا، بهای یک شب اقامت نزدیک به ۳۵هزار دلار برای هر نفر است.

برخی شرکت‌ها احتمالا بخواهند فراتر از این بروند و ماژول خودشان را به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال کنند. اگر آن‌ها چنین کاری کنند، ناسا اطمینان داده درگاه اتصال دراختیار خواهند داشت. سازمان فضایی این درگاه را روی ماژول هارمونی ایستگاه دردسترس سکونتگا‌ه‌های خصوصی قرار می‌دهد تا برای دوره‌ی زمانی محدودی به آن متصل شوند. سکونتگاه‌هایی که به این درگاه متصل شوند، به امکانات ایستگاه دسترسی خواهند داشت و فضانوردان می‌توانند به‌طوربالقوه در طول اقامتشان در ایستگاه از ماژول استفاده کنند. به‌نقل از ناسا، سازمان فضایی به‌زودی برای طرح‌های پیشنهادی سکونتگاه‌هایی درخواست خواهد داد که بتوانند به ماژول هارمونی متصل شوند و تا پایان سال مالی جاری، گزینه‌های نهایی را انتخاب خواهد کرد.

ناسا خبر تجاری‌سازی ایستگاه فضایی بین‌المللی را در بازار سهام نزدک مارکت‌سایت با حضور نمایندگانی از بیش از چندین شرکت هوافضای تجاری اعلام کرد. برخی از این شرکت‌ها هم‌اکنون از خط‌مشی جدید ناسا استقبال کرده‌اند. به‌عنوان مثال، شرکت توسعه‌دهنده‌ی سکونتگاه فضایی بیگالو ارواسپیس می‌گوید هم‌اکنون چهار پرواز خصوصی فضاپیمای کرو دراگون اسپیس‌ایکس را رزرو کرده و به‌محض آنکه این وسیله‌ی نقلیه حمل‌ونقل افراد را آغاز کند، چهار تن از فضانوردان خصوصی‌اش را در هر مأموریت به مدار ارسال خواهد کرد.

علاوه‌براین، احتمال دارد فرصت‌های به‌مراتب بیشتری برای فعالیت‌های تجاری در راه باشد. مقام‌های ناسا به‌روشنی گفته‌اند این تغییرات سیاستی جدیدشان، تنها آغاز کار محسوب می‌شود و مشتاق‌اند از صنعت فضایی بازخورد بگیرند. بیل گرسن‌مایر، سرپرست معاونت ناسا برای اکتشافات انسانی گفت:

این آغاز مسیری است که در آن به‌صورت فعالانه گفت‌وگوی آزاد را با صنعت [فضایی] شروع می‌کنیم تا دریابیم چگونه می‌توانیم فرصت انجام فعالیت‌های تجاری را در فضا فراهم کنیم؛ عرصه‌ای که در آن، شرکت‌های بخش خصوصی می‌توانند درآمد ایجاد کنند.