تلسکوپ Cheops، رصدگر اروپایی سیارات فراخورشیدی، با موفقیت پرتاب شد

سازمان فضایی اروپا (ESA) ظهر امروز تلسکوپ کیاپس را با موفقیت به فضا پرتاب کرد. مأموریت این رصدخانه‌ی فضایی انجام مطالعات تکمیلی دقیق درباره‌ی سیارات فراخوشیدی دوردستی است که پیش‌تر تلسکوپ‌های فضایی دیگر نظیر کپلر یا تس شناسایی کرده‌اند. راکت سایوز فِرگات (Soyuz-Fregat) که تلسکوپ کیاپس را به مدار حمل کرد، حامل محموله‌هایی دیگر ازجمله ماهواره‌ی ایتالیایی دیده‌بانی زمین و سه کیوب‌ست نیز بود.

تلسکوپ کیاپس (مخفف ماهواره‌ی شناسایی سیاره‌ی فراخورشیدی) نخستین ماهواره‌ی سازمان فضایی اروپا محسوب می‌شود که هدفش کاوش جهان‌های بیگانه‌ی در حال چرخش به دور ستارگان دوردست است. این تلسکوپ نگاهش را به ستارگانی خواهد دوخت که هم‌اکنون می‌دانیم میزبان سیاراتی با اندازه‌ای بین زمین و نپتون هستند و افت نورهایی را رصد خواهد کرد که هنگام گذر این جهان‌ها از بین ستارگان والد و خودش اتفاق خواهند افتاد.

وقتی سیاره از مقابل ستاره‌اش گذر کند، کیاپس با استفاده از نورسنج قدرتمند خود این اجرام آسمانی را با دقت بسیار زیاد اندازه‌گیری‌ خواهد کرد. دانشمندان علوم سیاره‌ای با ترکیب اطلاعات مربوط به اندازه‌ی سیاره‌ای فراخورشیدی با داده‌های موجود از جرم آن که دیگر رصدخانه‌ها جمع‌آوری کرده‌اند، می‌توانند چگالی متوسط آن جهان را محاسبه کنند. با دستیابی به چگالی سیاره، امکان مدل‌سازی از ترکیب و ساختار آن و حتی پاسخ به این پرسش فراهم خواهد شد که آیا ممکن است سیاره از محیطی مناسب برای میزبانی از حیات فرازمینی برخوردار باشد یا خیر؟

کیاپس در آنِ واحد فقط می‌تواند یک گذر را مشاهده کند؛ درنتیجه گردانندگان ماهواره باید مراقب باشند که تاحدممکن انجام پژوهش‌های علمی با تلسکوپ را به‌حداکثر برسانند. خوشبختانه ازآنجاکه رصدگر اروپایی فقط جهان‌های پیش‌تر کشف‌شده را رصد خواهد کرد، دانشمندان هم‌اکنون می‌دانند برای مشاهده‌ی یگ گذر چشمان تلسکوپشان را کِی و به کدام سمت بدوزند. این آگاهی به ماهواره امکان می‌دهد زمان صرف‌شده برای شناسایی سیارات فراخورشیدی را با حداقل زمان هدررفته‌ی ممکن بین مشاهدات به‌حداکثر برساند.

تصویری هنری از کیاپس درحال مشاهده‌ی گذر سیارات فراخورشیدی

هرچند مشاهدات انجام‌شده با کیاپس به‌نوبه‌ی خود هیجان‌انگیز خواهد بود، داده‌های به‌دست‌آمده برای کسانی ارزشمند خواهد بود که مقاصد تلسکوپ‌های پرچم‌دار نسل بعدی نظیر تلسکوپ فضایی جیمز وب را انتخاب می‌کنند. تلسکوپ کیاپس درحالی پرتاب شد که در فرینگ محموله‌ی راکت درکنار کازمو اسکای‌مد (Cosmo-SkyMed)، ماهواره‌ی نسل دوم دیده‌بانی زمین متعلق به سازمان فضایی ایتالیا و سه ماهواره‌ی کیوب‌ست قرار داشت. این ماهواره‌ها ابتدا قرار بود روز سه‌شنبه به آسمان پرتاب شوند؛ اما پرتاب آن‌ها در واپسین دقایق باقی‌مانده لغو و به امروز ظهر موکول شد.

سرانجام کیپاپس و همراهانش ساعت ۱۲:۲۴ امروز ۲۷ آذر برفراز پایگاه فضایی سازمان فضایی اروپا در شهر کورو در گویان فرانسه به آسمان پرتاب شدند. پرتاب راکت سه‌مرحله‌ای با موفقیت انجام شد و جداسازی تمام مراحل آن به‌خوبی و تا آنجا پیش رفت که تنها مرحله‌ی فوقانی فرگات و محموله باقی ماندند. فرگات بخش اضافی نسبتا جدیدی در خانواده‌ی پرتابگرهای سایوز محسوب می‌شود که با هدف گسترش ظرفیت‌های این راکت کهنه‌کار روسی در سال ۲۰۰۰ آغاز به کار کرد.