آخرین پرتاب فضایی چین در سال ۲۰۱۹ نویدبخش رقابتی نو در فضا
روزهای پایانی سال ۲۰۱۹، روزهای نفس‌گیری برای دنیای کاوش‌های فضایی بود. بوئینگ با وجود ناکامی در رساندن فضاپیمای استارلاینر به ایستگاه فضایی بین‌المللی، توانست این فضاپیما را با موفقیت به زمین بازگرداند. در سوی دیگر جهان، روس‌ها اولین‌بار پس از یک دهه اختلالات ریز‌ودرشت در پرتاب‌های فضایی‌شان، پایان اولین سالِ خالی از حادثه‌ی خود را جشن گرفتند. ایلان ماسک و اسپیس‌ایکس هم به‌شدت مشغول کار روی پروژه‌ی بزرگ خود، استارشیپ هستند. در همین روزها، چینی‌ها نیز سومین راکت لانگمارچ ۵ را با موفقیت به فضا پرتاب کردند؛ موفقیتی چشمگیر که می‌تواند نویددهنده‌ی رقابتی جدید در فضا باشد.
لانگمارچ ۵؛ برگ‌برنده یا پاشنه‌ی آشیل؟
بسیاری از پروژه‌های فضایی جاه‌طلبانه برای رساندن محموله‌های خود به راکت‌های سنگین و فوق‌سنگین وابسته هستند. لانگمارچ ۵ اولین راکت فضایی سنگین چین است و موفقیت برخی از پروژه‌های فضایی آتی این کشور به موفقیت این راکت گره خورده است. ازنظر فنی نیز، این راکت پیشرفتی بزرگ برای چینی‌ها محسوب می‌شود، چراکه نه‌تنها ازنظر وزن محموله‌ی دیگر راکت‌های چینی را پشت‌سر می‌گذارد؛ بلکه ازنظر طراحی نیز با آن‌ها متفاوت است. درحالی‌که راکت‌های پیشین خانواده‌ی لانگمارچ از ترکیب خطرناک و سمّی سوخت‌های هایپرگالیک استفاده می‌کنند، لانگمارچ ۵ از سوخت راکت (RP-1) و هیدروژن مایع و اکسیژن مایع نیرو می‌گیرد.
جدول مشخصات راکت لانگمارچ ۵
مولفه | توضیحات |
|---|---|
کاربرد | راکت سنگین |
ارتفاع | ۵۷ متر |
قطر | ۵ متر |
وزن | ۸۶۷ تن |
مراحل | دو تا سه مرحله (مرحله‌ی سوم برای برخی محموله‌ها استفاده می‌شود) |
محموله تا مدار نزدیک زمین | ۲۵ تن |
محموله تا مدار زمین‌ثابت انتقال | ۱۴ تن |
محموله تا مدار انتقالی ماه | ۸٫۲ تن |
سوخت مراحل اول و دوم | هیدروژن مایع و اکسیژن مایع |
سوخت مرحله‌ی سوم | دی‌متیل‌هیدرازین نامتقارن و دی‌نیتروژن تتراکسید |
سوخت بوسترهای جانبی | سوخت راکت و اکسیژن مایع |
لانگمارچ ۵ اولین پرواز خود در ۳ نوامبر ۲۰۱۶ (۱۳ آبان ۱۳۹۵) را با موفقیت پشت‌سر گذاشت؛ اما در دومین پرواز در ۲ ژوییه‌ی ۲۰۱۷ (۱۱ تیر ۱۳۹۶)، دچار نقص فنی شد.
بلوک اصلی راکت لانگمارچ ۵ در فرایند آماده‌سازی
نقص در طراحی پیشرانه‌های YF-77 که در مرحله‌ی اول راکت به‌کار گرفته می‌شود، به‌عنوان دلیل شکست دومین پرتاب لانگمارچ ۵ شناخته شد؛ نقصی که نشان‌دهنده‌ی تجربه‌ی محدود چینی‌ها در طراحی موتورهای کرایوژنیک بود؛ یعنی موتورهایی که از سوخت و عامل اکسیدکننده در دمای بسیار کم استفاده می‌کنند.
پرتاب موفق سومین لانگمارچ ۵
بیش از ۹۰۰ روز پس از این شکست، چینی‌ها سومین لانگمارچ ۵ را جمعه ۲۷ دسامبر امسال (۶ دی) از پایگاه فضایی ونچنگ به فضا پرتاب کردند. در این پرتاب، همه‌چیز طبق برنامه‌ریزی‌ها پیش رفت و ماهواره‌ی ارتباطی شیجیان-۲۰ (Shijian-20) با وزنی نزدیک به ۸ تن در مدار قرار گرفت. در این راکت، پیشرانه‌های YF-77 بازطراحی شده‌اند. در طراحی جدید، مسیرهای جدیدی برای هدایت مواد در نظر گرفته و به‌جای فولاد ضدزنگ از ابرآلیاژهای نیکل استفاده شده است.
قدم‌های بعدی
وو یون‌هوا، معاون آژانس فضایی ملی چین، در مصاحبه با خبرگزاری شین‌هوا گفته است:
موفقیت در این پرتاب زمینه را برای مجموعه‌ای از پروژه‌های فضایی آتی، ازجمله کاوش مریخ و نمونه‌برداری از خاک ماه و ارسال نمونه به زمین و ساخت ایستگاه فضایی اختصاصی چین آماده می‌کند.
در اولین قدم برای ساخت ایستگاه فضایی جدید، چینی‌ها در نظر دارند نمونه‌ای آزمایشی از ماژول پایه‌ی این ایستگاه به‌نام «تیان‌هه» را در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۰ ازطریق نسخه‌ای از راکت لانگمارچ ۵، موسوم به نسخه‌ی B، به فضا پرتاب کنند.
طرح ایستگاه فضایی جدید چین
مأمویت چانگ‌ای ۵ (Chang'e 5) نیز یکی دیگر از مأموریت‌های وابسته به لانگمارچ ۵ است. در این مأموریت که قرار است در سال ۲۰۲۰ انجام شود، فضاپیمایی رباتیک روی سطح ماه فرود می‌آید و نمونه‌ای دوکیلوگرمی از خاک و سنگ‌های سطح ماه را به زمین با می‌گرداند. مأموریت سه‌گانه‌ی مریخ نیز دیگر مأموریتی است که آینده‌ی آن با سرنوشت لانگمارچ ۵ گره خورده است. در این مأموریت، محموله‌ای شامل مدارگرد و ماژول فرود و مریخ‌نورد در سال ۲۰۲۰ به‌سوی مریخ فرستاده خواهد شد و احتمالا در سال ۲۰۲۱ به سیاره‌ی سرخ خواهد رسید. هدف چینی‌ها از انجام این مأموریت، بررسی جوّ و سطح مریخ و ویژگی‌های زمین‌شناسی و مغناطیسی آن است.