بقایای راکت چینی لانگ مارچ 5 بی احتمالا در آفریقا سقوط کرده است

روز دوشنبه یک راکت چینی ازکنترل خارج‌شده از آسمان در ساحل غربی آفریقا سقوط کرد و به یکی از بزرگ‌ترین اجسام انسان‌ساختی تبدیل شد که تاکنون نزولی کنترل‌نشده را از فضا به زمین انجام داده است. ابتدا به‌نظر می‌آمد که راکت به‌طور ایمن در اقیانوس اطلس خواهد افتاد؛ اما اکنون به‌نقل از گزارش‌های محلی در ساحل عاج که سقوط اجسام فلزی را از آسمان شرح داده‌اند، ظاهرا برخی از بقایای پرتابگر چینی به زمین سخت برخورد کرده است.

وسیله‌ی نقلیه‌ی فضایی یادشده که به‌تازگی بازگشتی آشوبناک را به زمین تجربه کرد، هسته‌ی راکت قدرتمند چینی لانگ مارچ ۵ بی (Long March 5B) بود که در پنجم مه پرتاب شد. این مأموریت نخستین‌بار بود که چین این نوع ویژه از راکت خود را به فضا پرتاب می‌کند. درنهایت، مأموریت موفقیت‌آمیز بود و چین به‌لطف آن توانست پرتابگر فضایی جدید و فضاپیمای مسافربری جدیدش را درون مدار قرار دهد.

بااین‌حال، به‌محض آنکه پرتاب به‌پایان رسید، هسته‌‌ی لانگ مارچ ۵ بی همانند اغلب دیگر هسته‌ی راکت‌ها به زمین بازنگشت و درعوض با ورود به مدار نزدیک زمین، یک هفته‌ی گذشته را در فضا سپری کرد؛ اما مدار راکت بسیار ناپایدار بود و انتظار می‌رفت که این هفته در زمین سقوط کند. ازآنجا که لانگ مارچ ۵ بی راکتی واقعا غول‌پیکر است، سرگردانی آن درفضا اتفاقی ترسناک بود.

وقتی فضاپیماهای کوچک‌تر از مدار سقوط می‌کنند، معمولا به‌طور کامل در جو زمین می‌سوزند؛ اما اجسام بسیار بزرگ‌تر نظیر راکت چینی به احتمال بیشتر تاحدی از ورود دوباره به جو جان سالم به‌در می‌برند. به‌طور معمول اگر کشور یا شرکتی جسمی سنگین نظیر لانگ مارچ ۵ بی را درون مدار قرار دهد، برنامه‌ای مفصل دراختیار دارد که چگونگی  بازگرداندن ایمن آن به زمین را به‌طور کامل نشان می‌دهد؛ اما چین درباره‌ی برنامه‌هایش برای این راکت اطلاع‌رسانی نکرده است. جاناتان مک‌داول، اخترفیزیکدان در هاروارد و ازجمله دنبال‌کنندگان ماهواره‌ها به خبرگزاری ورج گفت:

آیا ممکن است آن‌ها طرحی برای خروج از مدار داشتند که طبق برنامه پیش نرفت؟ چینی‌ها دراین‌باره که هیچ برنامه‌ای از این نوع دراختیار دارند، صحبت نکرده‌اند؛ درنتیجه به اجبار باید فرض بگیریم که برنامه‌ای نداشتند.

این نقشه، مسیر حرکت هسته‌ی راکت لانگ مارچ ۵ بی را در آخرین چرخش به دور زمین نشان می‌دهد

چین همچنین سابقه‌ی ردیابی بسیار خوبی درجهت اطمینان از بی‌خطر بودن راکت‌ها برای مردم ندارد. این کشور به‌جای پرتاب برفراز اقیانوس همانند آمریکا، راکت‌هایش را برفراز خشکی پرتاب می‌کند و گزارش‌ها از سقوط قطعات راکت در نواحی پرجمعیت را افزایش می‌دهد. هسته‌ی لانگ مارچ ۵ بی با ۲۱ تن وزن، بسیار بزرگ‌تر از ایستگاه فضایی ۸ تنی تیان‌گونگ ۱ است که در سال ۲۰۱۸ به زمین سقوط کرد. درواقع، به‌گفته‌ی مک‌داول لانگ مارچ ۵ بی پنجمین جرم بزرگی محسوب می‌شود که تاکنون نزول کنترل‌نشده به زمین انجام داده است. راکت چینی همچنین سنگین‌ترین جرمی است که از سال ۱۹۹۱ تاکنون دوباره وارد جو شده است.

لانگ مارچ ۵ بی درحین آخرین چرخش خود به دور زمین، مسیری نادر و غیرمنتظره را برفراز نواحی به‌شدت پرجمعیت پیمود. مک‌داول اشاره می‌کند که این پرتابگر پیش از ورود به جو برفراز اقیانوس اطلس، ازفراز شهرهای لس‌آنجلس و نیویورک عبور کرد. اسکادران کنترل فضایی ۱۸ام نیروی هوایی آمریکا که مسئول ردیابی اجسام فضایی است، تأیید کرد که راکت روز دوشنبه در ساعت ۲۰:۰۳ به‌وقت ایران برفراز اقیانوس اطلس وارد جو شد. بااین‌حال، به‌نظر می‌آید که بخشی از قطعات راکت‌سقوط کرده روی خشکی افتاده است.

براساس تصاویری که کاربران در فیسبوک و توییتر به اشتراک گذاشته‌اند، ظاهرا اهالی روستایی در ماهونو در ساحل عاج، لوله‌ی فلزی بلندی را پیدا کرده‌اند. به‌نظر نمی‌آید که شخصی آسیب دیده باشد؛ اما پس از کمی جست‌وجو، مک‌داول می‌گوید برخی محلی‌ها صدای بلند انفجار صوتی، فلش و سقوط بقایا را درحوالی زمانی گزارش دادند که راکت ازفراز آن‌ها عبور کرد. علاوه بر این، روستا دقیقا هم‌راستا با مسیر راکت به‌دور زمین است؛ درنتیجه احتمال دارد که برخی قطعات آن روی خشکی افتاده باشد. به‌گفته‌ی مک‌داول، وقتی تکه‌ای بزرگ از فلز را دارید که در مسیر و زمانی مشخص در جو فوقانی حرکت می‌کند و گزارش‌هایی از سقوط اجسام از آسمان در همان موقعیت به‌دستتان می‌رسد، ارتباط‌دادن آن‌ها به‌هم کار چندان سختی نیست.

سازمان ملل معاهده‌ای تحت عنوان «پیمان پذیرش مسئولیت فعالیت‌های فضایی» دارد که طبق آن، اگر جسم فضایی درحال سقوطی به فردی آسیب بزند یا به مکان‌هایی روی زمین خسارت وارد کند، مسئول آن باید مشخص شود. چین در سال ۱۹۸۸ به این پیمان پیوست؛ اما ساحل عاج هنوز عضو آن نیست؛ درنتیجه حتی اگر قطعات گزارش‌شده متعلق به راکت لانگ مارچ ۵ بی باشند، معلوم نیست آیا چین باید به این کشور خسارت بدهد یا نه.

درهرصورت، دنبال‌کنندگان فضا از حادثه‌ی اخیر خشنود نیستند و افرادی هم‌چون مک‌داول نگران پیامدهای احتمالی پرتاب‌های چین در آینده هستند. به‌گفته‌ی مک‌داول چینی‌ها برای ساخت ایستگاه فضایی جدیدشان درصدد پرتاب چندین‌باره‌ی راکت تازه‌ی خود هستند؛ بدین معنی که قرار است پس از هر پرتاب شاهد ورود دوباره‌ی چنین اجسامی به جو باشیم و این مسئله قطعا اتفاق خوبی نیست.