مشتری احتمالا زهره را به جهنم کنونی تبدیل کرده است
شاید اگر مدار سیارهی مشتری نسبت به خورشید تغییر نکرده بود، زهره چهرهی جهنمی کنونی را نداشت. جرم مشتری دو و نیم برابر جرم کل سیارههای منظومهی شمسی است. از این رو این سیاره به دلیل ماهیت غولآسای خود، توانایی ایجاد اختلال در مدار سیارههای دیگر را دارد.
مشتری در آغاز شکلگیری خود در ابتدا به خورشید نزدیک شد و سپس به دلیل تعامل با دیسک شکلگیری سیارههای دیگر، از خورشید فاصله گرفت. این جابهجایی بر سیارهی زهره هم تأثیر گذاشت. طبق رصدهای به دست آمده از منظومههای سیارهای دیگر، انتقال سیارههای غولآسای مشابه مشتری پس از شکلگیری، پدیدهای متداول است. این یافتهها در مجلهی Planetary Science منتشر شدند.
به عقیدهی دانشمندان، احتمالا سیارهی زهره بخشی از آب خود را به دلیل تأثیر مشتری از دست داده است و این روند ادامه پیدا کرده است. به گفتهی استفن کین، اخترفیزیکدان UCR احتمالا حرکت سیاره مشتری، زهره را در مسیر فعلی قرار داده و آن را به سیارهای غیرقابل سکونت تبدیل کرده است. او میگوید:
یکی از نکات جالب دربارهی زهرهی کنونی، مدار تقریبا دایرهای آن است. حالا بهعنوان یکی از اهداف این پروژه میخواهیم بدانیم آیا این مدار همیشه مدور بوده یا خیر
کین برای پاسخ به پرسشهای فوق، مدلی از منظومهی شمسی ساخت و به محاسبهی موقعیت تمام سیارهها و تأثیر گرانشی آنها بر یکدیگر در جهتهای مختلف پرداخت. دانشمندان برای بررسی میزان دایرهای بودن مدار، مقیاسهای ۰ (کاملا مدور) و مقیاس (۱) غیر مدور را به کار میبرند. به عدد بین ۰ و ۱، مرکزگریزی مدار گفته میشود. سیارهای با مرکزگریزی مدار ۱ حتی قادر به تکمیل مدار اطراف یک ستاره نیست و به سمت فضا روانه میشود.
درحالحاضر، سیارهی زهره با مرکزگریزی ۰.۰۰۶ یکی از مدورترین سیارههای منظومهی شمسی است. بااینحال طبق مدل کین، وقتی حدود یک میلیارد سال پیش، سیارهی مشتری به خورشید نزدیک شد، مرکزگریزی زهره ۰.۳ بود و احتمالا به همین دلیل سکونتپذیر بود. به گفتهی کین:
با انتقال مشتری، اقلیم زهره به شکل چشمگیری تغییر کرد، این سیاره آب خود را به سرعت از دست داد و بخش زیادی از آب وارد جو آن شد.
دانشمندان بهتازگی با کشف گاز فسفین در ابرهای جو فوقانی زهره و یافتن شواهدی مبنی بر وجود حیات در این ابرها، این سیاره را به کانون توجه تبدیل کردهاند. معمولا میکروبها عامل تولید گاز فسفین هستند و به گفتهی کین این گاز میتواند نشانهای از آخرین گونههای بازمانده باشد که از تغییرات چشمگیر این سیاره جان سالم به دربردند.
درنتیجه، میکروبها احتمالا به مدت دقیقا یک میلیارد سال پس از نابودی آبهای مایع سطحی زهره، حضور خود را در ابرهای این سیاره حفظ کردند. به گفتهی کین: «فرآیندهای متعدد دیگری در تولید گاز نقش دارند که هنوز کاملا بررسی نشدهاند.» کین درک اتفاقات زهره را ضروری میداند؛ سیارهای که زمانی سکونتپذیر بود و حالا دمای سطح آن فراتر از ۴۰۰ درجهی سانتیگراد است. او میافزاید:
تمرکز من بر تفاوت بین زهره و زمین و اتفاقاتی است که بر زهره گذشته است. با بررسی این اتفاقات میتوانیم به دیدگاههایی دربارهی سکونتپذیری زمین و محافظت از سیارهی خود برسیم.
نظرات