وداع با جستجوگر مشهور فرازمینی‌ها؛ رصدخانه آرسیبو به‌زودی تخریب خواهد شد
پس از آنکه مهندسان بدین نتیجه رسیدند که تاسیسات رصدخانه‌ی آرسیبو در پورتوریکو در خطر فروپاشی است، قرار شد این سازه از رده خارج و تخریب شود. آرسیبو به‌دلیل کمک به دانشمندان در کاوش اعماق جهان و گوش‌سپردن به امواج رادیویی دوردست، ازجمله رصدخانه‌های مشهور جهان به‌شمار می‌آید. هرچند تیم‌های فنی تلاش خواهند کرد برخی از بخش‌های رصدخانه را نجات دهند، برچیدن آرسیبو به ۵۷ سال فعالیت این تلسکوپ شناخته‌شده پایان خواهد داد.
تصمیم مورد بحث پس از آن گرفته می‌شود که خرابی دو رشته کابل اصلی در تاسیسات در دو ماه گذشته، موجب واردآمدن آسیب چشمگیر به رصدخانه شد. بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) که بر فعالیت آرسیبو نظارت می‌کند، با ارزیابی تأثیر ازکارافتادگی کابل‌ها دریافت که دیگر کابل‌های تاسیسات نیز ممکن است به‌زودی سقوط کنند. مهندسان نگران هستند که درصورت سقوط برخی از کابل‌های باقی‌مانده، سکوی معلق ۹۰۰ تنی فراز تاسیسات به بشقاب ۳۰۰ متری نمادین آرسیبو اصابت کند. همچنین ممکن است سه برج اطراف بشقاب که هرکدام بیش از ۹۰ متر ارتفاع دارند، در هر جهت واژگون شوند و به مرکز بازدیدکنندگان یا دیگر ساختمان‌های مهم نزدیک برخورد کنند.
بنیاد ملی علوم با درنظرگرفتن این تهدید قریب‌الوقوع، بدین نتیجه رسید که امکان تعمیر ایمن آرسیبو بدون به‌خطرانداختن جان انسان‌ها وجود ندارد. مهندسان این سازمان، تاسیسات را تخلیه و منطقه‌ی ممنوعه‌ای را پیرامون فضاهای دارای خطر احتمالی برای مردم برپا کرده‌اند. درهمین‌حال، مهندسان درحال برنامه‌ریزی برای چگونگی تخریب ایمن سازه هستند که می‌تواند شامل به‌کارگیری هلی‌کوپتر و شاید حتی انهدام انفجاری باشد. شان جونز، معاون عملیاتی واحد علوم ریاضی و فیزیکی در NSF در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت تخریب آرسیبو تصمیمی آسان برای بنیاد ملی علوم نیست؛ اما ایمنی مردم اولویت شماره‌ی یک این سازمان است.
آرسیبو در نیم قرن گذشته، رصدخانه‌ای بسیار مهم برای جامعه‌ی علمی بوده و به دانشمندان امکان داده است تا اجرام و رویدادهای بیگانه‌ی اعماق فضا نظیر تپ‌اخترها و فوران‌های اسرارآمیز امواج رادیویی دوردست را رصد کنند. آرسیبو همچنین ابزاری کلیدی در جستجوی سیارک‌های نزدیک زمین بوده و به اخترشناسان کمک کرده است تا اجرامی را پیدا کنند که می‌توانند برای سیاره‌ی ما خطرناک باشند. علاوه‌براین، دانشمندان درگیر در پروژه‌های جست‌وجو برای هوش فرازمینی (SETI) از آرسیبو برای یافتن امواجی رادیویی استفاده کرده‌اند که احتمال می‌رود از جهان‌های هوشمند بیگانه آمده باشند. علاقه‌مندان به هنر هفتم نیز احتمالا آرسیبو را از فیلم‌هایی همچون چشم‌طلایی محصول ۱۹۹۵ و تماس محصول ۱۹۹۷ به یاد دارند.
آسیب وارده به رصدخانه آرسیبو دراثر خرابی کابل کمکی در ماه آگوست.
بااین‌حال، چند سال گذشته دوران چندان خوبی برای آرسیبو نبوده است. در سال ۲۰۱۷، این تاسیسات هنگام گذر توفند ماریا ازفراز پورتوریکو آسیب بسیار شدیدی دید و برای تعمیرات نیازمند ۱۴/۳ میلیون دلار شد. سپس در آگوست امسال، یک کابل کمکی که برای پشتیبانی از سکوی معلق فراز تلسکوپ به‌کار رفته بود، به‌طور ناگهانی از محل اتصال خود خارج شد و با سقوط روی بشقاب عظیم رصدخانه، آن را سوراخ کرد. درهمین‌حال، دانشگاه فلوریدای مرکزی که آرسیبو را مدیریت می‌کند، مشاهدات با تلسکوپ را متوقف کرد و با بررسی آسیب‌ها متعهد به تعمیر تاسیسات شد.
درحالی‌که مهندسان برای تهیه‌ی کابل کمکی جایگزین تلاش می‌کردند، کابل اصلی دیگری در ۶ نوامبر (۱۶ آبان) ازکارافتاد و با سقوط روی بشقاب، آسیب بیشتر به سازه و کابل‌های نزدیک وارد کرد. مهندسان بنیاد ملی علوم پس از سانحه‌ی دوم، اقدام به ارزیابی کامل تاسیسات کردند و دریافتند که دیگر نمی‌توان به کابل‌های اصلی باقی‌مانده که هرکدام ۶۸۰۰ کیلوگرم وزن دارند، اتکا کرد. کابل‌های اصلی آرسیبو دهه‌ها پیش نصب شده بودند؛ درحالی‌که کابل‌های کمکی در دهه‌ی ۱۹۹۰ نصب شدند. به‌گفته‌ی اشلی زادرر، مدیر برنامه‌ی رصدخانه آرسیبو در بنیاد ملی علوم، «تمام کابل‌های اصلی که همگی‌شان دهه‌ها عمر دارند و طوفان‌ها، زمین‌لرزه‌ها و رطوبت پیوسته سنگین را پشت سر گذاشته‌اند، احتمالا دیگر توانایی تحمل بار طراحی‌شده برایشان را ندارند.» درواقع، ازدست‌رفتن تنها یک کابل دیگر در یکی از برج‌های اطراف می‌تواند به فروپاشی خارج از کنترل کل رصدخانه منجر شود.
نمای رصدخانه آرسیبو پس از سانحه سقوط کابل دوم.
گزارش‌ها از فروپاشی قریب‌الوقوع رصدخانه اندکی پس از سانحه‌ی سقوط کابل دوم ظاهر شد؛ اما معلوم نبود آیا همچنان امکان نجات تلسکوپ وجود دارد یا نه. مهندسان زمان احتمالی فروپاشی آرسیبو را نمی‌دانند؛ بااین‌حال می‌گویند اگر هیچ اقدامی انجام نشود، تاسیسات به‌زودی ازهم‌خواهد پاشید و امکان انجام کار چندانی برای توقف آن وجود ندارد. رالف گائوم، مدیر واحد علوم نجوم در NSF می‌گوید «حتی اقدام به تثبیت یا آزمودن کابل‌ها می‌تواند به تسریع فروپاشی فاجعه‌بار منجر شود. مهندسان نمی‌توانند حاشیه‌ی ایمنی سازه را بگویند؛ اما به ما هشدار داده‌اند که سازه در آینده خود‌به‌خود ازهم‌خواهد پاشید.»
درنهایت، بنیاد ملی علوم قصد دارد بشقاب عظیم رصدخانه و سکوی ۹۰۰ تنی فراز آن را به‌شیوه‌ای کنترل‌شده برچیند. بااین‌حال، مهندسان نمی‌دانند این کار چقدر طول خواهد کشید و هزینه‌ی آن چقدر خواهد بود. آرسیبو به‌کلی ازدست‌نخواهد رفت؛ زیرا NSF امیدوار به تداوم فعالیت تاسیسات لایدار رصدخانه و همچنین مرکز بازدیدکنندگان است. علاوه‌براین در جزیره کولیبرا تاسیساتی وجود دارد که از ابرها و بارش باران داده جمع‌آوری می‌کند. تجزیه‌وتحلیل و فهرست‌بندی داده‌های گردآوری شده با تلسکوپ آرسیبو نیز در آینده‌ی پیش‌بینی‌پذیر ادامه خواهد داشت.
نظرات