زمین، تنها جهان اقیانوسی در منظومه شمسی نیست
سیاره‌ی کوتوله‌ی یخی سرس که در کمربند سیارک‌ها واقع است، دریایی زیر سطح خود جای داده است و هرکجا که آب باشد، ممکن است حیات نیز باشد. این کشف به زندگی فرازمینی‌ها و حیات فراتر از زمین معنای دوباره‌ای می‌بخشد. فضاپیمای داون در سال ۲۰۱۵ وارد مدار سرس شد و پس از ارسال اطلاعات اولیه در سال ۲۰۱۶، مأموریت دیگری به آن سپرده شد. اکنون پس از سال‌ها، کشف بزرگی دراختیار دانشمندان قرار داده است.
در مقاله‌ی علمی سالانه که در Discover با عنوان New Oceans in the Cosmos منتشر شد، آمده است که سرس، کره‌ی یخی هم‌اندازه‌ی تگزاس، در محدوده‌ی سنگی کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری، راز پنهانی در خود دارد. درواقع، این سیارک دنیای اقیانوس است؛ البته این تنها نکته‌ای نیست که دانشمندان کشف کرده‌اند؛ بلکه آنان می‌گویند پلوتو اقیانوس زیرزمینی فعال است.
جست‌وجوی بیگانگان درواقع به‌معنای جست‌وجوی آب است. نیم قرن پیش بی‌نظیرتر از اقیانوس‌های زمین چیزی نبود؛ اما در دهه‌های اخیر، شواهدی از اقیانوس‌های آبی مایع در انبارها و دریک‌ها در مناطقی مانند اروپا و انسلادوس و قمرهای یخی چرخنده به دور مشتری و زحل پدید آمده است.
ستاره‌شناسان در حال تجزیه‌و‌تحلیل شکل شگفت‌انگیزی از منظومه‌ی شمسی مرطوب با بسیاری از اقامتگاه‌های بالقوه‌ی پنهان برای زندگی هستند. آلن استرن، ستاره‌شناس مؤسسه‌ی تحقیقات Southwest و رئیس مأموریت New Horizons ناسا به پلوتو می‌گوید: «این یافته یکی از کشفیات عمیق علوم سیاره‌ای در عصر فضا است.»
کوتوله‌ی یخی سرس بیش از هر جهانی در منظومه‌ی شمسی غیر از زمین، آب دارد. این یکی از دلایل عمده‌ای بود که باعث شد ناسا کاوشگر Dawn را به سرس بفرستد تا در سال ۲۰۱۵ وارد مدار شود. بااین‌حال، انتظار می‌رفت حتی اگر زمانی اقیانوس وجود داشته باشد، مایع درون پوسته‌ی ضخیم و یخ‌زده‌ی آن منجمد باشد. با نزدیک‌شدن کاوشگر داون، دوربین‌های فضاپیما تعدادی لکه‌ی سفید و عجیب‌و‌غریب را نشان دادند که برجسته‌ترین آن‌ها در داخل دهانه‌ی Occator Crater با ۵۷ مایل (بیش از ۹۱ کیلومتر) عرض بود. این نکته‌ی مهم در نشر تاریخچه‌ی سرس شرح داده شده است.
آگوست گذشته، دانشمندان ناسا مجموعه‌ای هفت‌مقاله‌ای در Nature منتشر کردند. آنان می‌گویند شواهد برجسته‌ای نشان می‌دهد که سنگ فضایی حدود ۲۰ میلیون سال پیش به سطح جهان برخورد کرده و در آنجا چاله‌ای در پوسته‌ی پوشیده از یخ به‌وجود آمده است. این ضربه به مخزن عمیق‌تری از آب شور وارد شده است؛ در‌نتیجه، موادشیمیایی یخی ازطریق چاله‌ی ایجادشده از سطح زیرین اقیانوس فوران کرده و چیزی شبیه به دریاچه‌ی نمک بزرگ یوتا به‌وجود آورده است.
افزون‌براین، تازه‌ترین تجزیه‌و‌تحلیل از داده‌های مأموریت New Horizons ناسا درباره‌ی پلوتو و مدل‌سازی تازه‌ی شکل‌گیری جهان نشان می‌دهد این سیاره‌ی کوتوله در اوایل تاریخ منظومه‌ی شمسی با اقیانوس مایع توسعه یافته است. حال این سؤال مطرح می‌شود: چگونه چنین دنیای کوچکی می‌تواند اقیانوس مایع را از یخ‌زدگی باز دارد؟
پیش‌از‌این، ستاره‌شناسان گمان می‌کردند پلوتو از تکه‌های سرد سنگ و یخ تشکیل شده است که به‌آرامی روی‌هم جمع و گرم می‌شوند؛ تا حدی که آب را ذوب کند که در‌نهایت در طول میلیاردها سال منجمد می‌شود. باوجوداین، مطالعه‌ی جدیدی که ژوئن در Nature Geoscience منتشر شد، روش دیگری را توضیح می‌دهد.
تیم تحقیقاتی اعلام کرد شواهدی از ویژگی‌های فشرده‌سازی روی سطح پلوتو، مانند ترک‌ها پیدا نکردند که نشان‌دهنده‌ی شروع سرد است. درعوض، ویژگی‌های سطح سیاره‌ی کوتوله اگر شکلش گرم و سریع باشد، در کمتر از ۳۰،۰۰۰ سال براثر هجوم تأثیرات شکل بیشتری می‌گیرد. این تأثیرات باعث گرم‌شدن پلوتو می‌شود و امروز اقیانوس مایع هنوز براثر مواد رادیواکتیویته گرم است. تنها پلوتو این‌گونه نیست و چندین سیاره‌ی کوتوله بالقوه‌ی دیگر نیز در منظومه‌ی شمسی وجود دارد که باید به‌همین‌ترتیب شکل گرفته باشند.
فراتر از تغییر فکر ستاره‌شناسان، یافته‌ها می‌تواند برای مأموریت‌های پیگیری در این جهان‌های کوچک انگیزه ایجاد کند که قبلا نادیده گرفته شده‌اند. اشترن و اعضای تیم New Horizons اکنون می‌کوشند با ناسا درباره‌ی مأموریت مدارگرد پلوتو وارد معامله شوند. همان روزی که تیم دوان آخرین نتایجش را ارائه داد، دانشمندان ازطریق بودجه‌ی تأمین‌شده‌ی ناسا تحقیقی درزمینه‌ی امکان ارسال فضاپیمای یک‌میلیارد‌دلاری برای فرود در سرس و جست‌وجوی علائم آب یا حتی حیات ارائه دادند. کارول ریموند، محقق اصلی مأموریت داون ناسا می‌گوید:
سرس بسیار نزدیک‌تر است و دسترسی به آن بسیار آسان‌تر از قمرها در منظومه شمسی است. این هدفی بسیار وسوسه‌انگیز است.
نظرات