روش جدید پژوهشگران برای شکار فرازمینیها
معادلهی معروفی که برای جستوجوی تمدنهای فرازمینی بهکار میرفت، امروزه الهامبخش فرمول جدیدی برای شکار مصنوعات فرازمینی در محدودهی منظومهی شمسی شده است. جستوجوی این مصنوعات فرازمینی با ماه و دیگر اجرام نزدیک به زمین آغاز میشود. معادلهی دریک برای تخمین تعداد تمدنهای فرازمینی کشفشدنی ازطریق سیگنالهای رادیویی در کهکشان راه شیری یا احتمالِ یافتن حیات هوشمند در کهکشان بهکار میرود. سال ۱۹۶۱، فرانک دریک، ستارهشناس رادیویی، این معادله را برای نخستینبار پیشنهاد کرد. معادلهی مذکور با تحلیل متغیرهای مختلفی مثل سرعت شکلگیری ستارههای مناسب برای رشد حیات هوشمند و تعداد سیارههای سکونتپذیر بهازای هر منظومهی ستارهای، تعداد تمدنهای ارتباطی را محاسبه میکند.
درحالحاضر، آزمایشهای SETI (جستوجو برای هوش فرازمینی) در جستوجوی سیگنالهای نوری و رادیویی به بررسی آسمانها اختصاص دارند؛ بااینحال در سالهای گذشته، برخی پژوهشگران روش بهتری برای یافتن حیات فرازمینی پیشنهاد دادهاند. آنان بهجای جستوجوی سیگنالهای رادیویی، به شکار آثار بهجایمانده و پیامهای موجود در بطری یا SETA اشاره میکنند که مخفف جستوجوی مصنوعات فرازمینی است. برای مثال، پژوهشگران در سال ۲۰۰۴ ثابت کردند توزیع سیگنال در کل کیهان کاری پرهزینه و غیربهینه است. طبق محاسبات آنان، بهجاگذاشتن پیام در تودهی بزرگی از ماده و قراردادنش در نقاط احتمالی برای دوستان فرازمینی درمقایسهبا روش قبلی به یکتریلینیوم انرژی نیاز دارد.
نگرانی دیگر مربوط به SETI این است که تمدنهای فرازمینی ممکن است مدتها پیش از دریافت سیگنال از بین رفته باشند. بهگفتهی جیمز بنفورد، فیزیکدان علوم مایکروویو در لافایت کالیفرنیا، مصنوعات فرازمینی میتوانند راهی برای یادگیری مستقیم دربارهی تمدنهای فرازمینی فراهم کنند؛ بهویژه اگر این مصنوعات به هوش مصنوعی مجهز باشند. وی در پژوهشی جدید، نسخهای از معادلهی دریک را برای مصنوعات توسعه داد. فرمول جدید بر «ناظران مخفی» متمرکز است. از دیدگاه بنفورد، ناظران مخفی کاوشگرهای فرازمینی رباتیک و مخفی هستند. گرچه تمدنهای توسعهدهندهی این ناظران ممکن است از بین رفته باشند، خود ناظران برای ارتباط با ما فعال هستند.
تفاوت اصلی بین استراتژی SETA و روشهای متداول SETI این است که SETA فعالانه شواهد را جستوجو میکند تا رصدهای مجهول. بهگفتهی بنفورد، جامعهی SETI به تجدیدنظر در روش خود نیاز دارد. او با مقایسهی فرمول جدید با معادلهی دریک، درصد موفقیت احتمالی SETA را درمقایسهبا SETI متداول نشان میدهد. برای مثال، اگر تمدنی فرازمینی تولید مصنوعات را بهینهتر از تولید سیگنال رادیویی تلقی کند، روش SETA موفقتر از SETI معمولی عمل خواهد کرد. درمقابل، اگر تمدنی فرازمینی مشابه تمدن ما وجود داشته باشد که تنها میتواند فضاپیما را با سرعتهای میانسیارهای ارسال کند، ممکن است بهجای کاوشگرهای میانستارهای به تولید نشانههایی دست بزند. در این صورت، SETI موفقتر از SETA عمل خواهد کرد.
تمدنهای فرازمینی که از نزدیکی خورشید عبور کردهاند، احتمالا به پرتاب کاوشگر در منظومهی شمسی علاقهمندند. بنفورد معتقد است تقریبا هر میلیون سال، دو ستاره در فاصلهی یک سال نوری و هر پنجهزار سال، یک ستاره در فاصلهی دَه سال نوری از منظومهی شمسی قرار میگیرند. نزدیکترین برخورد منظومهی شمسی با ستارهی اسکولز بوده است که تقریبا هفتادهزار سال پیش در فاصلهی ۰/۸۲ سال نوری از خورشید قرار داشت. بنفورد میگوید:
در بازهی زمانی دههزار ساله از تمدنهای کشاورزی روی زمین، تقریبا دو ستاره در فاصلهی دَه سال نوری قرار گرفتند... مدارپیمای اکتشافی قمری ناسا از سال ۲۰۰۹ دومیلیون تصویر از ماه را با قدرت تفکیک ۰/۳ متر ثبت کرده است. ردپاهای نیل آرمسترانگ را در برخی تصاویر میتوانید ببینید؛ اما تنها یک مجموعه از این تصاویر با چشم انسان دیدنی هستند. برای بررسی ساختارها ازجمله علائم مصنوعی به نرمافزارهای هوش مصنوعی نیاز داریم.
افزونبراین، بنفورد جستوجوی مصنوعات فرازمینی مستقر در دیگر اجرام نزدیک به زمین را پیشنهاد میدهد. این اجرام شامل اجرام تروجان (واقع در نقطهی تعادل گرانشی زمین و خورشید) و اجرام هممدار با زمین هستند. بنفورد بیان میکند:
چین در حال برنامهریزی برای مأموریت ژنگهی است. هدف این مأموریت بررسی اجرام هممدار زمین، ازجمله 2016 HO3 است و در سال ۲۰۲۴ پرتاب خواهد شد. 2016 HO 3 در فاصلهی دَهبرابری زمین تا ماه قرار دارد... اگر مدت زیادی از وجود مصنوعات روی زمین بگذرد، قطعا درمعرض آبوهوا، آسیب، سرقت یا فرسایش قرار خواهد گرفت که در طول صدها یا هزاران یا میلیونها سال کشفشدنی نخواهد بود؛ اما در جایی مثل ماه، حتی پس از هزاران سال دستنخورده باقی میماند. بهطورکلی میتوان با جستوجوی نزدیک به زمین به بخشی از پرسش SETI پاسخ «بله» یا «خیر» و برای رسیدن به پاسخ آزمایشهایی انجام بدهیم و تنها منتظر سیگنال نمانیم. SETI میپرسد: آنها کجا هستند؟ خب ممکن است همین حوالی باشند.
بنفورد جزئیات یافتههایش را ۱۸ مارس بهصورت آنلاین در مجلهی Astrobiology منتشر کرد. او ایدهی خود را با Breakthrough Listen به بحث گذاشت که جستوجویی دَهساله و صدمیلیوندلاری برای حیات هوشمند در جهان است و در سال ۲۰۱۵، استیون هاوکینگ، دانشمند مشهور، دیگر پژوهشگران آن را معرفی کردند.
نظرات