دعوای میلیاردرها بر سر ماه؛ شرکت فضایی جف بزوس خواستار لغو قرارداد ناسا با اسپیس ایکس شد
جف بزوس و ایلان ماسک، دو تن از ثروتمندترین مردان جهان که هر دو در آرزوی وسعت‌بخشیدن به قلمرو انسان در منظومه‌ی شمسی هستند، بر سر ماه به منازعه برخاسته‌اند. به‌گزارش نیویورک‌تایمز، روز دوشنبه، بلو ارجین، شرکت فضایی بزوس، اعتراضی ۵۰ صفحه‌ای برای دیوان محاسبات آمریکا ارسال کرد و در آن، از قرارداد ۲/۹ میلیارد دلاری واگذارشده‌ی ناسا به اسپیس ایکس برای ساخت سطح‌نشین قمری انتقاد کرد.
برنامه‌ی سامانه‌ی فرود انسانی ناسا که هزینه‌ی ساخت سه نمونه‌ی آزمایشی از سطح‌نشین‌های قمری شرکت‌های اسپیس ایکس و بلو ارجین و داینتیکس را تأمین می‌کند، قرار بود دو برنده را در آوریل انتخاب کند. بااین‌حال، ناسا به‌دلیل کمبود بودجه ترجیح داد از بین سه فضاپیما فقط موشک استارشیپ اسپیس ایکس را انتخاب کند. علاوه‌بر بلو ارجین، داینتیکس نیز به انتخاب اسپیس ایکس معترض شده است.
بلو ارجین در متن اعتراضش، ناسا را به قضاوت نادرست درباره‌ی بخش‌های متعددی از طرح پیشنهادی‌اش برای سطح‌نشین خود به‌نام بلو مون متهم کرده است. بلو ارجین در قالب گروهی با عنوان «تیم ملی» و همکاری پیمان‌کاران فضایی و دفاعی باسابقه شامل نورثروپ گرومن و لاکهید مارتین و دریپر مشغول ساخت سطح‌نشین خود است.
ناسا در توضیح دلیل شکست بلو ارجین و داینتیکس اعلام کرد هزینه‌ی پیشنهادی کمتر و ظرفیت حمل بیشتر استارشیپ موجب انتخاب اسپیس ایکس شد. به‌گفته‌ی ناسا، استارشیپ با قرارداد این سازمان دو مأموریت نمایشی را به‌پرواز درخواهد آورد: یکی مأموریتی بدون سرنشین به سطح ماه و دیگری مأموریتی برای حمل انسان به ماه در سال ۲۰۲۴.
بلو ارجین روز دوشنبه بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن، تصمیم ناسا را پرریسک نامید و گفت این سازمان خدماتی ناقص را برای برنامه‌ی سامانه‌ی فرود انسانی خریده است. بلو ارجین ناسا را به عهدشکنی در واپسین دقیقه نیز متهم کرد. این شرکت در بیانیه‌‌اش نوشته است «تصمیم آنها فرصت‌ها برای رقابت را از بین می‌برد و بستر تأمین را به‌طرز چشمگیر محدود می‌کند و بازگشت آمریکا به ماه را نه‌تنها به تأخیر، بلکه به‌خطر می‌اندازد. به‌همین‌دلیل، اعتراض خود را برای دیوان محاسبات فرستاده‌ایم.»
ناسا اذعان کرده از اعتراض‌ها مطلع شده است؛ اما به‌گفته‌ی سخن‌گوی این سازمان، به‌دلیل مسائل حقوقی نمی‌تواند توضیح بیشتری دهد. درمقابل، ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس، با توییتی طعنه‌آمیز به اعتراض بلو ارجین واکنش نشان داد. او با اشاره به اینکه بلو ارجین پس از سال‌ها هنوز نتوانسته موشکی به مدار پرتاب کند، نوشت: «آنها نمی‌توانند به مدار برسند.»
قرارداد سطح‌نشین قمری بخش اصلی برنامه‌ی آرتمیس ناسا محسوب می‌شود. سازمان فضایی با این پروژه می‌خواهد نخستین فضانوردان پس از پایان برنامه‌ی آپولو را به ماه بازگرداند و سکوی پرشی نیز برای تحقق سفر انسان به مریخ فراهم کند. سال گذشته، کنگره‌ی آمریکا از ۳/۳ میلیارد دلار درخواستی برای تهیه‌ی سطح‌نشین‌های قمری، فقط ۸۵۰ میلیون دلار به ناسا اختصاص داد. به‌گفته‌ی ناسا، این محدودیت بودجه موجب انتخاب اسپیس ایکس به‌عنوان تنها برنده‌ی رقابت شد.
- اسپیس ایکس، بلو ارجین و داینتیکس؛ شرکت‌های برگزیده ناسا برای ساخت سطح‌نشین قمری
- سطح‌نشین قمری بلو ارجین موسوم به Blue Moon رونمایی شد
بلو ارجین در اعتراضش ادعا می‌کند ناسا به آنها فرصت نداد پس از اطلاع از کمبود بودجه، در طرح پیشنهادی‌شان بازنگری کنند. به‌ادعای این شرکت، ناسا غیرمنصفانه اسپیس ایکس را انتخاب کرده و مشکلات فنی مرتبط با استارشیپ ازجمله تکنیک اثبات‌نشده‌ی این سامانه‌ی موشکی برای سوخت‌گیری دوباره در مدار را نادیده گرفته است. در متن اعتراض بلو ارجین، آمده است: «ناسا با کوچک‌شمردن خطرهای چشمگیر در طراحی و برنامه‌ی زمانی اسپیس ایکس، برآورد اسپیس ایکس را به‌طرز غیرمنطقی ترجیح داده و درعین‌حال، خطرهای یکسان یا مشابه در طرح پیشنهادی بلو ارجین را بزرگ‌نمایی کرده است.»
دیوان محاسبات آمریکا می‌تواند به‌عنوان دادگاهی برای حل اختلافات بین شرکت‌ها و سازمان‌های فدرال عمل کند. این سازمان نظارتی در بررسی اعتراض‌هایی نظیر نمونه‌ی بلو ارجین می‌تواند تصمیم بگیرد آنها را قبول یا رد کند. اگر اعتراض بلو ارجین پذیرفته شود (که بعید است)، دیوان محاسبات مجموعه‌ای از توصیه‌‌ها را برای ناسا ارسال خواهد کرد. بسیار بعید است سازمان‌های فدرال از رعایت توصیه‌های دیوان سرپیچی کنند. بلو ارجین در اعتراضش از دیوان خواسته است فسخ قرارداد با اسپیس ایکس و برگزاری دوباره‌ی رقابت با اعلام کمبود بودجه و بحث و گفت‌وگو با تمام شرکت‌کنندگان در مناقصه در روند جدید را به ناسا توصیه کند.
این نخستین‌بار نیست که بلو ارجین پس از شکست در مناقصه اعتراض می‌کند. در سال ۲۰۱۹ نیز این شرکت از راهبرد نیروی هوایی ارتش آمریکا برای انتخاب دو شرکت از بین چهار شرکت پیشنهاد‌دهنده در مناقصه برای پرتاب ماهواره‌های پنتاگون به فضا در چند سال آتی انتقاد کرده بود. در آن زمان، دیوان محاسبات بخشی از اعتراض بلو ارجین را پذیرفت؛ اما این شرکت را به هدف مدنظرش نرساند.