تماس با فرازمینی‌ها می‌تواند به نابودی تمدن بشر بینجامد

وزارت دفاع ایالات متحده در آوریل ۲۰۲۰ ویدئویی منتشر کرد که با دوربین‌ مادون قرمز هواپیمای ناوگان دریایی این کشور ضبط شده بود. این فیلم برخورد با مجموعه‌ای از پدیده‌های هوایی ناشناس را نشان می‌دهد. خلبان‌ها مدعی بودند اشیای پرنده‌ای با سرعت فراصوت در آسمان دیده‌اند که خیلی سریع تغییر جهت می‌دادند؛ قابلیت‌هایی که فراتر از فناوری هواپیماهای روی زمین بودند.

اما خلبان‌ها دقیقا چه دیده بودند؟ پدیده‌های جوی عجیب؟ فضاپیماهای فرازمینی یا اشیای دیگر؟ بخش‌های مختلف دولتی ایالات متحده به دلیل نگرانی رقبای خود از جمله روسیه و چین به بررسی این اتفاقات پرداختند و دولت در ماه جاری گزارش‌هایی از دانسته‌های خود منتشر کرد. بر اساس این گزارش‌، هیچ مدرکی مبنی بر فعالیت فرازمینی‌ها در دست تیست؛ اما توضیحی برای رویدادهای یادشده وجود ندارد.

البته باید خوشحال باشیم که هنوز شواهدی از تماس با تمدن‌های فرازمینی به دست نیامده است؛ زیرا تلاش برای برقراری ارتباط با فرازمینی‌ها (در صورت وجود) می‌تواند به‌شدت برای تمدن انسان خطرناک باشد. در درجه‌ی اول باید محاسبه کنیم این تمدن‌ها هوشمند یا امن هستند و چگونه می‌توان به شکلی سازمان‌یافته با آن‌ها ارتباط برقرار کرد.

برخی گروه‌های علمی در حال بحث و گفتگو بر سر تماس با تمدن‌های دیگر هستند. این بحث اهمیت ویژه‌ای برای کل زمین دارد. در طول ۶۰ سال گذشته دانشمندان با تلسکوپ‌های رادیویی به جستجوی فرازمینی‌ها پرداختند و در انتظار سیگنال‌های احتمالی فرازمینی‌ها از ستاره‌های دوردست ماندند. بخش عمده‌ای از این تلاش‌ها توسط مؤسسه‌ی جستجوی هوش فرازمینی (SETI) در کالیفرنیا سازماندهی شدند؛ اما تاکنون هیچ موفقیتی به دست نیامده است. برخی دانشمندان به دنبال برنامه‌ای فعال‌تر به نام  ارسال پیام به هوش فرازمینی (METI) هستند. این برنامه فقط شامل شنیدن نیست؛ بلکه شامل ارسال پیام‌های قدرتمند به دیگر ستاره‌ها و برقراری ارتباط است.

جستجوی فرازمینی‌ها به مرحله‌ای بالاتر از پیچیدگی فناوری رسیده است؛ در نتیجه باید به ریسک‌های آن هم توجه داشت و قوانینی در سطح ملی و بین‌المللی اعمال کرد. بدون نظارت، حتی شخصی با دسترسی به فناوری مخابراتی قدرتمند می‌تواند بر آینده‌ی زمین تأثیر بگذارد. به یک دلیل ساده فرازمینی ها می‌توانند از نظر فناوری بسیار پیشرفته‌تر از ما باشند: اغلب ستاره‌های کهکشان قدیمی‌تر از خورشید هستند. اگر تمدن‌هایی روی برخی سیاره‌ها شکل گرفته باشد در نتیجه تمدن‌های زیادی در کهکشان وجود دارند که ممکن است چند میلیون سال از تمدن ما پیشرفته‌تر باشند. ممکن است بسیاری از این تمدن‌ها گام‌های قابل توجهی برای اکتشاف و مستعمره‌سازی کهکشان برداشته باشند.

از این رو راز بزرگی به نام تناقض فرمی (Fermi Paradox) مطرح می‌شود که نام آن برگرفته از انریکو فرمی (فیزیک‌دان ایتالیایی) است. این تناقض نشان می‌دهد که چرا تاکنون هیچ تمدن فرازمینی را مشاهده نکرده‌ایم. راه‌حل‌های زیادی برای این مسئله پیشنهاد شدند. بر اساس یکی از این راه‌حل‌ها تمام تمدن‌ها با رسیدن به ظرفیت کافی فناوری در نهایت خود را نابود می‌کنند. شاید هم فرازمینی‌ها برخلاف انسان‌ها تمایلی به برقراری ارتباط نداشته باشند.

شاید تمدن‌های فرازمینی‌ به یک دلیل مهم از برقراری ارتباط خودداری می‌کنند: ارسال سیگنال می‌تواند فاجعه‌بار باشد. در طول تاریخ زمین شاهد اتفاق‌های متعددی در هنگام برخورد تمدن‌ها با فناوری هستیم، فناوری پیشرفته‌تر یک تمدن می‌تواند باعث نابودی یا مستعمره‌سازی تمدنی دیگر شود. نسخه‌ی کیهانی این اتفاقات می‌تواند دلیلی برای سکوت تمدن‌های فرازمینی احتمالی باشد؛ زیرا نشان دادن خود می‌تواند به معنی به دام افتادن یا شکار شدن باشد.

فعالیت‌های METI در ازای دستاوردهای اندک می‌توانند ریسک‌های زیادی تحمیل کنند؛ اما این نگرانی‌ها حامیان این فعالیت‌ها را متقاعد نمی‌کنند. داگلاس واکوچ از مؤسسه‌ی بین‌المللی MET معتقد است نیازی به نگرانی برای خطر تهاجم فضایی نیست. در طول یک قرن اخیر سیگنال‌های رادیویی و تلویزیونی متعددی به فضا ارسال شده‌اند و تمدن‌های پیشرفته‌تر از ما احتمالا این سیگنال‌ها را کشف کرده‌اند. اگر می‌خواستند به ما حمله کنند حتما تاکنون این کار را انجام داده بودند.

واکوچ معتقد است در ارزیابی ریسک‌ها نه‌تنها باید ریسک ناشی از یک اقدام بلکه باید ریسک اقدام نکردن را هم در نظر گرفت. دنیای کنونی با تهدید‌های بالقوه‌ی متعددی مثل گرمایش جهانی و بی‌ثباتی محیطی روبه‌رو است و ممکن است تمدن‌های پیشرفته‌تر در گذشته با این مشکلات روبه‌رو شده و برایشان راه‌حلی پیدا کرده باشند. به گفته‌ی واکوچ:

اگر سیگنالی ارسال نکنیم، خود را از راه‌حل نجات تمدن بشر محروم کرده‌ایم.

به دلایل واضحی بسیاری از نظرات مربوط به فرازمینی‌ها وابسته به قضاوت و شهود هستند. بهترین روش شاید گسترش بحث باشد. اگر بشریت در حین تلاش با تماس با فرازمینی‌ها با پیامدهایی روبه‌رو شود، باید افراد بیشتری را در تصمیم‌گیری درباره‌ی اقدام هوشمندانه سهیم کرد و این وظیفه نباید صرفا بر عهده مجموعه‌ای از ستاره‌شناسان رادیویی قرار بگیرد. جان گرتز، ستاره‌شناس SETI و یکی از منتقدان ایده‌ی تماس مستقیم با فرازمینی‌ها است که طرحی پیشنهادی را در جهت توجه جامع‌تر به این فعالیت‌ها ارائه داده.  به باور گرتز، به قوانین و اقدامات بین‌المللی برای نظارت بر تماس‌های آشکار نیاز است. گتز می‌گوید:

 تماس با فرازمینی‌ها بدون توافق گسترده‌ی قبلی باید به‌عنوان اقدامی خطرناک برای بشریت در نظر گرفته شود که می‌تواند پیامدهای ناگواری به دنبال داشته باشد. این اقدام باید در سطح ملی و بین‌المللی تحت نظارت قرار بگیرد.

امروزه هیچ منعی برای ارتباط با فرازمینی‌ها وجود ندارد. پژوهشگران SETI از برخی پروتکل‌های غیر رسمی برای برقرار ارتباط با فرازمینی‌ها استقبال کرده‌اند؛ اما این پروتکل‌ها هنوز تا مرحله‌ی قانونی‌ شدن فاصله دارند؛ زیرا تاکنون صحبت درباره‌ی ملاقات یا تماس با فرازمینی‌ها با وجود منطقی بودن چنین رویدادی هنوز در سطح فرضیه باقی مانده است. ارزیابی مزایا و معایب فعالیت‌های جستجوی فرازمینی‌ها آسان نیست. نمی‌دانیم اصلا تمدن‌های فرازمینی وجود دارند یا خیر. در صورت وجود دوستانه رفتار می‌کنند یا خیر. با توجه به ریسک‌های احتمالی تلاش برای تماس با فرازمینی‌ها آیا بهتر است صبر کنیم؟

اما چرا وقتی مسیرهای امن‌تری برای کشف فرازمینی‌ها داریم باید ریسک‌های زیاد را تحمل کنیم؟ البته حتی گوش دادن به سیگنال‌ها مشکلات نظارتی خود را دارد: برای مثال اگر شخصی بتواند سیگنالی فرازمینی کشف کند، باید برای پاسخگویی و چگونگی پاسخ دادن تصمیم‌گیری شود. قطعا چنین اقدامی نتیجه‌ی تصمیمی جمعی است و می‌تواند زندگی بشر را تهدید کند؛ اما فعلاً هیچ مکانیزم نظارتی وجود ندارد. هر فرد یا ملتی می‌تواند به خواست خود سیگنال‌هایی ارسال کند. هر دو مسیر گوش دادن به فرازمینی‌ها یا تلاش برای برقراری ارتباط با آن‌ها به مرحله‌ای رسیده که مستلزم بحث‌ عمومی و گسترده و همچنین قانون‌گذاری است. رهبران ملت‌ها باید در این راستا تلاش کنند و از طریق سازمان ملل اقدامی هماهنگ را انجام بدهند؛ وگرنه ممکن است خیلی دیر شود.