حیات فرضی در سیارهی زهره کاملا با حیات زمینی متفاوت خواهد بود
بر اساس پژوهشی جدید، حیات روی سیارهی زهره در صورت وجود، ساختار مشابهی با حیات روی زمین نخواهد داشت. در اواخر سال ۲۰۲۰ احتمال وجود حیات روی سیارهی زهره به دلیل کشف فسفین در جو آن نظر بسیاری را به خود جلب کرد؛ بهطوریکه برخی دانشمندان آن را شواهدی از آثار زیستی دانستند.
با وجود بحثهای متفاوت پژوهشگرها دربارهی حیات زهره، کشف فسفین علاقه به کشف حیات در این سیاره را مجددا افزایش داد. از طرفی ناسا روی ارسال دو کاوشگر به زهره کار میکند که میتوانند درک خوبی از این دنیای جهنمی و حیات احتمالی آن فراهم کنند.
اکتشافات آینده در راه هستند؛ اما بر اساس یافتههای جدید علمی که در هفتهی جای منتشر شدند، شاید انتظار برای کشف حیات روی زهره در آیندهای نزدیک بیهوده باشد. بر اساس تحلیلی توسط جان هالسورث، میکروبیولوژیست دانشگاه کویین در بلفاست، نبود آب در ابرهای زهره مانع از رشد حیات در جو این سیاره میشود. حداقل امکان رشد حیات مشابه زمین در جو این سیاره وجود ندارد؛ زیرا موجودات زنده برای رشد به آب نیاز دارند.
پژوهشگرها با اندازهگیری فعالیت آبی (یکی از پارامترهای ترمودینامیک همارز با رطوبت نسبی در شرایط جوی) به این نتیجه رسیدند که جو زهره برای رشد حیات مشابه حیات زمینی بیش از اندازه سوزان است. به نقل از پژوهشگران مقاله:
فعالیت آبی یکی از شاخصهای مهم برای فعالیت سلولهای میکروبی و همچنین شاخصی کلیدی برای سکونتپذیری سیاره است.
فعالیت آبی بر اساس مقیاسی از صفر (حداقل) تا یک (حداکثر، متناسب با رطوبت ۱۰۰ درصد) اندازهگیری میشود. بر اساس دانستهها، فعالیتهای زیستی موجودات زنده زیر فعالیت آبی ۰.۵۸۵ متوقف میشود. این مقدار پائینترین حد برای بقای گونههای قارچ خشکیدوست زروفیل (Asperigillus penicillioides) است.
متأسفانه ابرهای خشک زهره که اغلب از قطرههای سولفوریک اسید تشکیل شدهاند، از نظر فعالیت آبی حتی به مقدار ۰.۵۸۵ نزدیک نمیشوند و مقدار رطوبت آنها کمتر از ۰.۰۰۴ است. به بیان دیگر جو زهره ۱۰۰ برابر خشکتر از آستانهی فرضی حیات است.
بر اساس مقیاسی مشابه، جو مریخ هم برای رونق حیات بسیار خشک است؛ اما سطح فعالیت آبی آن کمی بیشتر از ۰.۵۳۷ است که در مقایسه با زهره فقط اندکی با حد مجاز فاصله دارد. از طرفی ابرهای مشتری از نظر فعالیت آبی به سطوح مجاز نزدیک میشوند؛ اما تنها در دمای بین منفی ۱۰ درجهی سانتیگراد و ۴۰ درجهی سانتیگراد این اتفاق رخ میدهد؛ به همین دلیل پژوهشگرها معتقدند بررسی فعالیت آبی تنها گام اول در بررسی حیات ابری است و دیگر عناصر شیمیایی موجود در ابرها میتوانند بر آن تأثیر بگذارند.
بهطور مشابه، فعالیت آبی در جو زمین برای حیات مناسب است؛ اما حد مجاز صرفا در تروپوسفر پائینی وجود دارد و در مزوسفر و استراتوسفر فوقانی شرایط لازم برای حیات مهیا نیست. برای دیگر سیارههای منظومهی شمسی از جمله زحل، اورانوس و نپتون دادههای کافی دربارهی سازگاری جوی وجود ندارد؛ اما این شرایط در آینده با پرتاب تلسکوپ جیمز وب تغییر خواهد کرد. البته فعالیت آبی اندک زهره و مریخ به معنی غیر ممکن بودن رشد حیات در این محیطها نیست؛ اما شرایط حیات میتواند بسیار متفاوت با شرایط رشد حیات زمینی باشد. به گفتهی پژوهشگرها:
بر اساس بررسی فعلی، فرض میکنیم نوعی موجود زنده در زهره رشد میکند که روایتگر حیات جدیدی در جو این سیاره خواهد بود.
یافتههای پژوهش در Nature Astronomy منتشر شدند.
نظرات