آیا جف بزوس با سفر به مرز فضا به فضانورد تبدیل شده است؟
بلو ارجین، شرکت هوافضای متعلق به جف بزوس، مدیرعامل سابق آمازون ادعا می‌کند که مشتریان آن‌ها با سفر به فضا برفراز موشک نیو شپرد به فضانورد تبدیل می‌شوند؛ اما برخی از کارشناسان دراین‌باره اظهار تردید کرده‌اند. این شرکت دوشنبه صبح در صفحه‌ی توییتر خود اعلام کرد که «فضانوردان ما آموزش‌ها را به اتمام رسانده‌اند و آماده‌ی پرتاب هستند.»
کمتر از ۱۰ ساعت بعد از ارسال توییت یادشده، بزوس و سه مسافر دیگر شامل والی فانک، خلبان ۸۲ ساله، اولیور دیمن، جوان ۱۸ ساله‌ی هلندی و مارک بزوس، برادر جف بزوس، پرواز تقریبا ده دقیقه‌ای خود را با موفقیت به پایان بردند و در نزدیکی سایت پرتاب نیو شپرد در تگزاس غربی فرود آمدند.
در بالاترین نقطه‌ی صعود، کپسول مسافربری بلو ارجین از محدوده‌ی خط کارمان در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری از سطح دریا عبور کرد. برخی دانشمندان، این خط را نقطه‌ی پایان جو زمین و آغاز فضای بیرونی می‌دانند. ظاهرا مسئله ساده است. ثروتمندترین مرد روی زمین به فضای بیرونی رفت و از این‌رو باید فضانورد نامیده شود. بااین‌حال، کارشناسان فضایی می‌گویند صرفا با عبور از مرز فضا نمی‌توان عنوان فضانورد را تصاحب کرد.
اسکات منلی، گزارشگر مطرح فضایی در پاسخ به توییت بلو ارجین در توییتر نوشت «به یاد داشته باشید که والی [فانک] اکنون بیش از هر فضانورد دیگری در فضا تجربه‌ی پرواز دارد.» فانک ۱۹ هزار ساعت پرواز را با طیف متنوعی از هواگردها به ثبت رسانده و به بیش از ۳ هزار نفر، مهارت پرواز آموخته است. او که سال ۱۹۶۱ به عنوان بخشی از برنامه‌ی مرکوری ۱۳ برای فضانوردی آماده می‌شد، تنها عضو خدمه‌ی بلو ارجین با هرگونه آموزش پرواز بود.
افراد متقاضی فضانوردی برای حضور در برنامه‌ی آموزشی ناسا باید در زمینه‌ی علوم تجربی، فناوری، مهندسی و ریاضیات مدرک کارشناسی ارشد یا دو سال تجربه‌ی حرفه‌ای مرتبط یا هزار ساعت سابقه‌ی پرواز به‌عنوان خلبان اصلی را با هواپیمای جت داشته باشند. پس از داشتن این شرط اولیه، باید آزمون‌های ارزیابی بدنی شدید را پشت سر بگذارند تا درنهایت فرصت حضور در برنامه‌ی آموزشی پایه‌ی دو ساله را پیدا کنند. به‌نقل از ناسا، افراد در این مرحله همه‌چیز از چگونگی خلبانی فضاپیما تا نحوه‌ی برقراری ارتباط به روسی با مرکز کنترل مأموریت روسکاسموس را یاد می‌گیرند.
فضانوردان ناسا پس از گذراندن آموزش‌های پایه، برای شایستگی ارزیابی و سپس به‌منظور حضور در مأموریت انتخاب می‌شوند. این فرایند زمان‌بر است و فرد پیش از آنکه آماده‌ی پرواز شود، احتمالا باید سال‌ها منتظر بماند. فضانوردان حاضر در ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌منظور حضور ۶ ماهه در فضا معمولا به‌مدت دو سال آموزش می‌بینند. سال ۲۰۱۷، بیش از ۱۸ هزار نفر برای حضور در کلاس فضانوردی ناسا درخواست دادند؛ اما فقط ۱۲ نفر برای آموزش‌های بعدی انتخاب شدند.
درمقابل، به‌گفته‌ی استیو لانیوس، مدیر ارشد پرواز بلو ارجین، بزوس و خدمه‌ی او پیش از پرتاب اخیر فقط ۱۴ ساعت آموزش را در طول دو روز پشت سر گذاشتند و در جریان آن، برای رویه‌های اضطراری، قابل قبول و غیرقابل قبول درون کپسول مسافربری آماده شدند. صرف‌نظر از تجربه‌ی پیشین فانک، این ۱۴ ساعت تنها آموزشی بود که خدمه دیدند.
مسافران نخستین پرواز سرنشین‌دار بلو ارجین به‌مدت چند دقیقه بی‌وزنی را تجربه کردند.
چارلز بولدن، فضانورد و مدیر پیشین ناسا می‌گوید کاندیداها برای آنکه به‌عنوان فضانورد درنظر گرفته شوند، باید برای به پرواز درآوردن وسیله‌ی نقلیه و فعالیت در مواقع اضطراری آماده شوند؛ درحالی‌که کپسول مسافربری نیو شپرد به‌عنوان فضاپیمایی خودران به‌گونه‌ای طراحی شده است تا از هرگونه دخالت مسافران برای هدایت خود بی‌نیاز باشد.
بولدن پیش از پرتاب اخیر در گفتگو با سی‌بی‌اس نیوز گفت شرکت‌هایی که درصدد پرتاب گردشگران فضایی هستند، می‌خواهند تعامل مسافرانشان را با وسیله‌ی نقلیه‌ی حامل آن‌ها به حداقل ممکن برسانند. با افزایش هرچه بیشتر پروازهای گردشگری زیرمداری در آینده، ابهام در اینکه تعریف «فضانورد» باید گردشگرانی را که صرفا دقایقی در مرز فضا شناور می‌شوند دربربگیرد یا نه، بحث‌برانگیزتر خواهد شد.
تعریف رسمی ناسا از فضانورد به‌سختی می‌تواند برطرف‌کننده‌ی ابهام باشد. براساس این تعریف، هم اعضای خدمه‌ی سوار بر فضاپیما و هم فردی که فرمان هدایت فضاپیما را برعهده دارد، فضانورد محسوب می‌شوند. اداره‌ی هوانوردی فدرال آمریکا نیز به‌تازگی با صدور یک فرمان گفت اعضای خدمه‌ی پرتاب‌های تجاری برای دریافت نشان فضانورد باید حین پرواز فعالیت‌هایی را انجام دهند که به ایمنی پرواز فضایی انسانی مرتبط است. درنتیجه، بعید است مسافران بلو ارجین و همچنین هواپیمای فضایی ویرجین گلکتیک ازنظر دولت آمریکا واجد شرایط دریافت نشان فضانورد باشند.
- چرا تعیین مرز فضا برای آینده سفرهای فضایی اهمیت دارد؟
- اسپیس ایکس درصدد راه‌اندازی گردشگری فضایی با کپسول کرو دراگون است
علاوه‌بر ابهام در تعریف فضانورد، بر سر تعریف مرز دقیق فضا نیز اتفاق نظر وجود ندارد. برخی افراد خط کارمان را محدوده‌ی آغاز فضای بیرونی می‌دانند. در این نقطه، جو زمین برای حفظ پرواز هواگرد معمولی بیش از حد رقیق می‌شود. عده‌ای دیگر معتقدند که این خط ممکن است در ارتفاع ۱۵۰ کیلومتری باشد. براساس تعریف اول، بزوس می‌تواند فضانورد قلمداد شود و با تعریف دوم، او حتی گردشگر فضایی نیز به‌حساب نمی‌آید.
ادوین ترنر، استاد علوم اخترفیزیکی در دانشگاه پرینستون به بیزینس اینسایدر گفت «من به‌طور منطقی مطمئن هستم که هیچ تعریف قانع‌کننده‌ای برای مرز فضا وجود ندارد.» ترنر می‌گوید تعریف عامیانه از فضا باید کم‌ترین ارتفاعی باشد که وسیله‌ی نقلیه می‌تواند در آن پیش از کاهش سرعتش دراثر اصطکاک جوی و کشیده‌شدن به سمت زمین، (بدون نیاز به افزایش ارتفاع خود) یک بار به‌طور کامل به‌دور زمین بچرخد.
احتمالا اتکای صرف به تعاریف کمک‌کننده نیست. پس از پرواز زیرمداری مختصر اخیر، بهترین راه برای اینکه عنوان فضانورد را متعلق به جف بزوس بدانیم یا نه، احتمالا پرسیدن این سؤال است که آیا او اکنون شرایط لازم برای فعالیت به‌عنوان فضانورد را دارد یا نه. اگر پاسخ منفی است، شغل فضانوردی و این عنوان شاید باید صرفا برای افراد حرفه‌ای باقی بماند.