بر اساس یافته‌های جدید، تحول عجیبی در جو پلوتو در جریان است. این سیاره‌ی کوتوله‌ی منجمد که در فاصله‌ی ۴٫۸ میلیارد کیلومتری از زمین در کمربند کویپر قرار دارد، در سال ۲۰۱۸ با عبور از مقابل ستاره‌ای بار دیگر توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. پژوهشگرها بر اساس انعکاس نور پلوتو توانستند به مطالعه‌ی جوّ آن بپردازند. آن‌ها در کمال شگفتی متوجه شدند جو پلوتو در حال ناپدید شدن است.
پژوهشگرها با استفاده از تلسکوپ‌های مستقر در نقاط مختلف ایالات متحده و مکزیک به بررسی جوّ نازک پلوتو پرداختند که مانند زمین بخش زیادی از آن را نیتروژن تشکیل می‌دهد. عامل ماندگاری جو پلوتو، فشار ناشی از بخار یخ‌های سطحی است؛ در نتیجه اگر یخ‌های پلوتو گرم شوند، چگالی جوی آن به شکل چشمگیری تغییر می‌کند.
پلوتو تقریبا از ۲۵ سال گذشته در حال دور شدن از خورشید بوده و در نتیجه، دمای سطح آن رو به کاهش است. پژوهشگرها با توجه به رصدهای اخیر به این نتیجه رسیدند که با کاهش دمای پلوتو، جوّ آن به شکل منجمد به سطح بازمی‌گردد. پلوتو در فاصله‌ی دوری از خورشید قرار دارد؛ در نتیجه قبل از آنکه در مدار وسیعش دوباره به خورشید نزدیک شود، به سرد شدن ادامه خواهد داد. به لطف پدیده‌ای به نام اینرسی گرمایی، فشار سطح پلوتو و تراکم جوی آن تا سال ۲۰۱۸ رو به افزایش بود؛ اما با سرد شدن پلوتو، اینرسی هم در حال از بین رفتن است و بخش زیادی از جو با فرود روی سطح ناپدید خواهد شد. به گفته‌ی لسلی یانگ، دانشمند SwRI (مؤسسه‌ی پژوهشی جنوب غرب):
این پدیده را می‌توان با داغ شدن شن‌های روی ساحل مقایسه کرد. نور خورشید هنگام ظهر شدت بیشتری دارد؛ اما بعد از ظهر شن‌ها گرمای بیشتری جذب می‌کنند و در نتیجه داغ‌تر هستند. مقاومت پیوسته‌ی جو پلوتو نشان می‌دهد ذخایر یخ نیتروژنی روی سطح آن به دلیل گرمای ذخیره‌شده زیر سطح، گرمای خود را حفظ می‌کنند. داده‌های جدید نشان می‌دهند این یخ‌ها در حال سرد شدن هستند.
اما چگونه تمام این محاسبات تنها با رصد حرکت پلوتو از مقابل یک ستاره ممکن شد؟ پژوهشگرها با حرکت پلوتو از مقابل ستاره، متوجه محو شدن ستاره شدند و پس از عبور پلوتو، ستاره دوباره قابل دیدن بود. آن‌ها با استفاده از سرعت ورود و خروج ستاره از میدان دید و گذاری که نزدیک به دو دقیقه به طول انجامید، چگالی جوی پلوتو را اندازه گرفتند.
روش فوق به مفهومی به نام «نهفتگی» را نشان می‌دهد. این رویداد وقتی رخ می‌دهد که شیئی کیهانی توسط شیء دیگری که از مقابل آن عبور می‌کند، مخفی شود. بررسی نهفتگی‌ها روشی قدیمی و کاربردی در دنیای نجوم است و پژوهشگرها از سال ۱۹۸۸ از این روش برای بررسی جو پلوتو استفاده می‌کنند. به گفته‌ی یانگ:
کاوشگر نیوهرایزنر در سال ۲۰۱۵ به داده‌های ارزشمندی در رابطه با چگالی پلوتو دست پیدا کرد. بر اساس این داده‌ها، جو پلوتو در هر دهه دو برابر می‌شود؛ اما رصدهای سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهند این روند از سال ۲۰۱۵ ادامه پیدا نکرده است.
پژوهشگرها بر اساس عبور پلوتو از مقابل یک ستاره متوجه درخششی مرکزی در میانه‌ی مسیر سایه‌ی پلوتو شدند. این درخشش که بر اثر شکست نور از جو پلوتو به وجود آمده بود، منحنی نوری که معمولا در طول نهفتگی رخ می‌دهد، تغییر داده بود. این منحنی از حالت U-شکل به حالت W-شکل درآمده بود. به گفته‌ی یانگ:
درخشش مرکزی که در سال ۲۰۱۸ مشاهده شد، قوی‌ترین درخششی است که تاکنون در نهفتگی پلوتو رصد شده است. درخشش مرکزی داده‌های بسیاری دقیق را از مسیر سایه‌ی پلوتو روی زمین می‌دهد.
یانگ نتایج این پژوهش را در تاریخ ۴ اکتبر در پنجاه و سومین نشست سالیانه‌ی علوم سیاره‌ای انجمن نجوم آمریکا ارائه کرد.
نظرات