شکست بلو ارجین در دعوی قضایی علیه ناسا؛ اسپیس ایکس همچنان تنها برنده مناقصه ماه‌نشین
بلو ارجین، شرکت فضایی جف بزوس در دعوی قضایی علیه ناسا بر سر قرارداد ساخت ماه‌نشین انسانی بعدی این سازمان شکست خورد. حکم دادگاه به تلاش چندین ماهه بلو ارجین برای دریافت بودجه دولتی به‌منظور ساخت ماه‌نشین موسوم به بلو مون برای ناسا خاتمه می‌دهد.
به گزارش ورج، قاضی ریچارد هرتلینگ که بر پرونده نظارت داشت، دیروز پنجشنبه با صدور حکم اعلام کرد که درخواست بلو ارجین برای دادرسی رد شده است. این رای هنوز به‌صورت علنی صادر نشده و تمام طرف‌های درگیر پیش از اعلام آن در ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان)، بخش‌هایی را که مایل به بازنگری هستند، پیشنهاد خواهند داد.
بلو ارجین امیدوار بود که بتواند در پروژه بلندپروازانه ناسا برای بازگرداندن انسان به ماه با نام برنامه آرتمیس مشارکت کند. ناسا به‌منظور دستیابی به این هدف درحال همکاری با شرکت‌های مختلف فعال در صنعت فضا است تا موشک‌ها و فضاپیماهایی را بسازد که به ارسال نخستین انسان‌ها به سطح ماه از زمان پایان برنامه آپولو کمک خواهند کرد. یک بخش مهم این برنامه شامل ساخت ماه‌نشینی خصوصی است که بتواند فضانوردان را به‌طور ایمن بین مدار ماه و سطح ماه جابه‌جا کند.
پیش از واگذاری قراردادهای ساخت ماه‌نشین، ناسا به‌طور علنی اشاره کرده بود که به‌منظور داشتن گزینه پشتیبان و ایجاد رقابت، دو شرکت را انتخاب خواهد کرد. سازمان فضایی درنهایت انتخاب‌هایش را به سه شرکت نهایی شامل بلو ارجین، اسپیس ایکس و داینتیکس محدود کرد. سپس در فروردین امسال، ناسا به‌طور غیرمنتظره فقط یک قرارداد به ارزش ۲/۹ میلیارد دلار به اسپیس ایکس واگذار و استارشیپ، فضاپیمای غول‌پیکر این شرکت را به‌عنوان ماه‌نشین بعدی خود انتخاب کرد.
ناسا تصمیم خود برای انتخاب فقط یک برنده را ناشی از کمبود بودجه برای برنامه ماه‌نشین دانست. این سازمان در بودجه امسال خواستار دریافت ۳/۲ میلیارد دلار برای برنامه ماه‌نشین انسانی بود؛ اما کنگره فقط با اختصاص ۸۵۰ میلیون دلار یا صرفا یک‌چهارم عدد درخواستی ناسا موافقت کرد.
درهمین‌حال، ناسا به‌سختی درحال تلاش برای تحقق فرود روی ماه تا سال ۲۰۲۴ است؛ ضرب‌الاجلی به‌شدت بلندپروازانه که در نبود بودجه کافی، دست‌نیافتنی به‌نظر می‌آید. با توجه به کمبود بودجه، ناسا تصمیم گرفت شرکتی را انتخاب کند که ارزان‌ترین گزینه را پیشنهاد داده است. بلو ارجین برای طرح مفهومی بلو مون خود، ۵/۹ میلیارد دلار درخواست داده بود.
بلو ارجین از زمان شکست در مناقصه، تمام تلاش خود را کرد تا به هر نحو تصمیم ناسا را عوض کند. این شرکت اول شکایت خود را نزد دیوان محاسبات آمریکا برد؛ اما دیوان درنهایت درخواست بلو ارجین را رد کرد. دیوان محاسبات اعتراضات مشابه ازسوی داینتیکس را نیز وارد ندانست. این نهاد نظارتی استدلال کرد که حق ناسا برای واگذاری چند قرارداد، یک قرارداد یا صفر قرارداد محفوظ است.
سپس در تابستان، جف بزوس با نوشتن نامه برای بیل نلسون، مدیر ناسا تخفیفی دو میلیارد دلاری را برای ساخت ماه‌نشین بلو مون پیشنهاد داد. بااین‌حال، ناسا تحت‌تأثیر این پیشنهاد وسوسه‌انگیز قرار نگرفت و بلو ارجین درنهایت نزد دادگاه دعاوی فدرال آمریکا از این سازمان شکایت کرد.
ناسا استدلال کرد که بلو ارجین بر سر پیشنهادش برای برنامه ماه‌نشین قمار کرد و درنهایت شکست خورد. این شرکت فرضی اشتباه درباره بودجه ماه‌نشین ناسا در ذهن داشت و پیشنهادش را براساس این عدد تنظیم کرد. بلو ارجین همچنین فکر می‌کرد اگر ناسا قادر به پرداخت هزینه پیشنهادی اولیه آن‌ها نباشد، همچنان این شرکت را انتخاب می‌کند و سپس در مذاکرات بعدی قیمت را کاهش می‌دهد. اما تمام این فرضیات اشتباه از آب درآمدند.
در واکنش به حکم دادگاه، ناسا اشاره کرد که در آینده فرصت برای مشارکت دیگر شرکت‌ها در برنامه آرتمیس فراهم خواهد بود. این سازمان در بیانیه ارسالی خود به ورج گفت علاوه بر قرارداد واگذارشده به اسپیس ایکس، ناسا به‌منظور تقویت رقابت و آمادگی تجاری برای حمل‌ونقل انسانی به سطح ماه، به همکاری با شرکت‌های آمریکایی متعدد ادامه خواهد داد.
هر دو شکایت بلو ارجین نزد دیوان محاسبات آمریکا و دادگاه فدرال موجب تعلیق قرارداد ناسا با اسپیس ایکس شد. اکنون که حکم نهایی صادر شده است، ناسا می‌گوید همکاری‌اش با اسپیس ایکس را از سر خواهد گرفت. ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس واکنشی طنز‌آمیز به خبر در توییتر نشان داد.
بلو ارجین در واکنش به حکم دادگاه گفت چشم‌انتظار تداوم همکاری با ناسا در قرادادهای احتمالی آینده است. جف بزوس در توییتر نوشت «تصمیم [دادگاه] آن چیزی نبود که می‌خواستیم؛ اما به قضاوت دادگاه احترام می‌گذاریم و آرزوی موفقیت کامل برای ناسا و اسپیس ایکس در این قرارداد داریم.» این اظهارنظر نشان می‌دهد که بلو ارجین احتمالا خواستار تجدیدنظر در رای دادگاه نخواهد بود.
این احتمال وجود دارد که ناسا بسته به میزان بودجه دریافتی در آینده، بتواند قراردادهای آتی را به بلو ارجین و داینتیکس واگذار کند. جیم برایدنستاین، مدیر سابق ناسا هنگام شهادت در برابر کمیته بازرگانی، علم و حمل‌ونقل سنا گفت فکر می‌کند سازمان باید دست‌کم دو تأمین‌کننده ماه‌نشین داشته باشد. پیش‌نویس لایحه بودجه کمیسیون تخصیص بودجه مجلس نمایندگان برای ناسا که در ماه اکتبر منتشر شد، به سازمان فضایی فرمان می‌دهد تا تأمین‌کننده دوم را انتخاب کند. علاوه‌براین، ابتدای امسال، بیل نلسون هم خواستار دریافت ۵/۴ میلیارد دلار بودجه بیشتر برای برنامه ماه‌نشین انسانی شد.