کاموآلوا؛ همسفر تازه شناخته شده زمین ممکن است فرزند گمشده ماه باشد

برای زمین وفادار بودن به ماه کار آسانی است؛ چراکه برخلاف مشتری و سیاره زحل که تعداد زیادی قمر به دور خود دارند، تنها یک ماه دور زمین در چرخش است. در اصل سیاره ما انتخابی دیگری نداشته است. اما در سال ۲۰۱۶ برای اولین بار جرمی شبیه به ماه (HO3) در حال حرکت در مداری مارپیچ اطراف زمین مشاهده شد. با تکیه بر نتایج مطالعه‌ای که اخیراً توسط انتشارات Nature به چاپ رسیده، بلاخره می‌توانیم از نحوه‌ی شکل گرفتن این «شبه‌ماه» مطلع شویم.

این شبه‌ماه که «کاموآلوا» (Kamo’oalewa)، به معنی «شیء آسمانی در حال چرخش» به زبان بومیان هاوایی، نام گرفته ابعادی کمتر از ۵۰ متر دارد. این شیء آسمانی که اولین بار توسط تلسکوپی در هاوایی رؤیت شد، در مسیری مارپیچ به دور زمین می‌چرخد و در طول این مسیر از ۴۰ تا ۱۰۰ برابر فاصله ماه تا زمین، به ما دور یا نزدیک می‌شود. مسیر حرکت غیرمعمول کاموآلوا به‌دلیل تأثیر توأمان جاذبه‌های خورشید و زمین روی آن است؛ به این صورت که مدام مسیر این ماه کوچک را خم‌ می‌کنند و می‌چرخانند و امکان حرکت روی مسیری شبیه مدار‌های رایج را از آن سلب می‌کنند.

بن شارکلی، نویسنده اصلی این مقاله پژوهشی از دانشگاه آریزونا، درباره مسیر حرکت این شبه‌ماه می‌گوید:

بیشترین تأثیر روی حرکت کاموآلوا ناشی از جاذبه خورشید است. اما الگوی ناآشنا در مسیر این ماهک از چرخش نه چندان کامل این جرم فضایی به دور زمین نیز نشأت می‌گیرد.

اما چنین رفتار نامعمولی به این معنی نیست که کاموآلوا از جایی عجیب و غریب نشأت گرفته است. در سراسر منظومه شمسی سیارک‌های بی‌شماری شناور هستند که برخی از آن‌ها توسط جاذبه سیاره‌ها به کنترل در می‌آیند و شبیه به ماهواره‌ای طبیعی در مداری ساده دور سیاره دوران می‌کنند‌. بقیه سیارک‌ها به شکلی ناآشنا دور سیاره‌ها می‌گردند. گاهی جلوی سیاره‌ها حرکت می‌کنند و گاهی پشت‌ها آن‌ها؛ شبیه حرکت سیارک‌های تروجان اطراف مشتری.

محاسبات انجام شده روی مسیر حرکت این سیارک نشان می‌دهد کاموآلوا از حدودا ۱۰۰ سال پیش در کنار زمین مشغول این رقص چرخشی بوده و تا چند قرن آینده نیز ما را همراهی خواهد کرد. اما شناسایی دقیق همسفر جدید زمین کار آسانی نیست؛ چراکه مطالعه آن ازطریق تلسکوپ، به دلیل ابعاد بسیار کوچک و همچنین تمایل آن به پنهان‌ شدن در سایه‌ها، دشوار است.

اما مقاله‌ای که در ابتدا به آن اشاره کردیم ادعا کرده که بلاخره معمای نحوه‌ی تشکیل شدن این سیارک را حل کرده است. اخترشناسان با مشاهده کاموآلوا در لحظات کوتاهی که درمعرض تابش خورشید بوده است، متوجه شده‌اند این سیارک از ماده منجمدی که قبلا در سطح ماه یافت شده بود، تشکیل شده است.

انتظار می‌رفت که کاموآلوا از همان موادی تشکیل شده باشد که در سیارک‌های دیگر نیز موجود بوده است. اما این تحقیق ادعا می‌کند که کاموآلوا واقعا شبیه نسخه‌ی بسیار کوچک ماه است. براساس مدار و ترکیبات سازنده‌ آن به نظر می‌آید این ماهک قطعه‌ای جداشده از ماه است که در گذشته بر اثر برخورد شهاب‌سنگ، از ماه جدا شده است.

کاموآلوا که تصور می‌شد نسخه‌ی مینیاتوری ماه باشد، برخلاف ماه که تقریباً به‌طور کامل تحت تأثیر جاذبه‌ی زمین است، بیشترین تأثیر را از جاذبه خورشید می‌گیرد؛ اگر ناگهان زمین ناپدید شود این شبه‌ماه حرکتش به دور خورشید را ادامه می‌دهد.

این تیم تحقیقاتی اتفاقی بودن شباهت مواد تشکیل‌دهنده کاموآلوا با ماه را به‌طور قطع رد نمی‌کند و سناریوی دیگری را نیز مطرح می‌کند:

کاموآلوا ممکن است سیارکی با ترکیبات سازنده شبیه ماه باشد که تحت برآیند جاذبه‌های خورشید و زمین در این مسیر به تله افتاده است. حتی ممکن است قسمتی از یک سیارک باشد که بر اثر کشش گرانشی «سیستم زمین و ماه» قطعه قطعه شده است. با این وجود، داده‌ها سناریوی اول را محتمل‌تر نشان می‌دهند.

نتایج این پژوهش در مجله‌ی Communications earth and environment منتشر شده است.