سیاره‌ای که یک سالش، تنها معادل ۷/۷ ساعت زمینی است

ستاره‌شناسان سیاره‌ای موسوم به GJ 367 b را کشف کرده‌اند که جرمش نیمی از جرم زمین است. این سیاره که تقریبا از آهن خالص ساخته شده، یکی از سیاره‌های فراخورشیدی سبکی است که در فاصله‌ی بسیار اندکی از ستاره‌ی میزبان خود قرار دارد و تنها در ۷/۷ ساعت مدار آن را کامل می‌کند.

سیاره‌ی یادشده به‌دلیل موقعیت و ترکیبش اَبَرعطارد نیز نامیده می‌شود و بسیاری از نظریه‌های شکل‌گیری سیاره‌ای را به چالش گرفته است. این سیاره می‌تواند نشانه‌ای از وجود دنیاهای کوچکی باشد که تنوع آن‌ها بسیار فراتر از حد انتظار است. دیانا والنسیا، اخترفیزیک‌دان دانشگاه ترونت اسکاربروگ، در‌این‌باره می‌گوید: «یافتن چنین سیاره‌ای دستاورد بزرگ و حیرت‌آوری است.»

GJ 367b در اطراف کوتوله‌ای سرخ در فاصله‌ی ۳۱ سال نوری از زمین قرار دارد. پژوهشگران این سیاره را با استفاده از تلسکوپ فضایی TESS ناسا (ماهواره‌ی نقشه‌برداری از سیاره‌ی فراخورشیدی در حال گذار) کشف کردند. این تلسکوپ با اندازه‌گیری نوسان‌های نوری ستاره‌های میزبان حین عبور سیاره‌ها آن‌ها را کشف می‌کند. دانشمندان با این روش می‌توانند اندازه‌ی سیاره را هم تخمین بزنند.

قطر دنیای جدید تقریبا نُه‌هزار کیلومتر یا سه‌چهارم قطر سیاره‌ی زمین است. رصدهای بعدی با ابزار HARPS (جست‌وجوگر دقیق سرعت شعاعی سیاره)، ابزاری روی تلسکوپ رصدخانه‌ی La Silla در شیلی، به پژوهشگران اجازه داد جرم این سیاره را هم تخمین بزنند.

آشکارساز HARPS به‌دنبال نوسان‌هایی است که سیاره‌های فراخورشیدی بر ستاره‌های میزبان خود وارد می‌کنند. هرچقدر سیاره‌ای سنگین‌تر باشد، این نوسان‌ها قوی‌تر ظاهر می‌شوند. دانشمندان با داشتن جرم و قطر سیاره‌ی GJ 367 b، توانستند چگالی آن را هم مقایسه کنند. ترکیب این سیاره به عطارد شباهت دارد و بخش زیادی از آن را آهن تشکیل می‌دهد. کریستین دبلیو. اف. لم، ستاره‌شناس مرکز هوافضای آلمان در برلین و مؤلف ارشد این مقاله، بیان می‌کند:

این سیاره گوی عجیبی است. GJ 367 b به‌دلیل فاصله‌ی نزدیک به ستاره‌اش احتمالا بسیار آتشین است و دمای سمت روز آن می‌تواند به بیش از ۱،۴۸۰ درجه‌ی سانتی‌گراد برسد؛ دمایی بسیار داغ که می‌تواند سنگ و حتی آهن را هم ذوب کند و احتمالا این سیاره دنیایی گدازه‌ای است.

طرح مفهومی هنرمند از ماهواره‌ی نقشه‌برداری فراخورشیدی در حال گذار یا TESS که اولین رصد از GJ 367b را ثبت کرد.

GJ 367 b روشی برای بررسی دنیاهای نزدیک به ستاره‌ها در‌اختیار دانشمندان قرار می‌دهد. براساس نظریه‌ای پیشتاز، سیاره‌ی سنگی عطارد در آغاز حیات منظومه‌ی شمسی نزدیک به خورشید شکل گرفت. اجرام فضایی به‌تدریج این سیاره را بمباران و پوسته و گوشته‌ی آن را محو کردند؛ در‌نتیجه عطارد در‌واقع هسته‌ی سیاره‌ای غول‌آسایی است که در نزدیکی خورشید آتشین قرار گرفته است.

بااین‌حال، مشکل این سناریو آن است که کاملا نتیجه‌بخش نیست. برخوردها ممکن است لایه‌های خارجی عطارد را از بین برده باشند؛ اما این مواد معمولا زیاد دور نمی‌شوند و طبیعتا باید در جاذبه‌ی خورشید گرفتار شده و در مداری نزدیک به آن قرار گرفته باشند و مجددا دوباره به سطح آن برگردند.

پژوهشگران می‌خواهند رصدهای بیشتری از منظومه‌ی یادشده نیز انجام دهند. آنان احتمالا از تلسکوپی عظیم برای برداشت نور از GJ 367b استفاده کنند و به خصوصیات جوّی و سطحی آن پی ببرند.

کشف دنیاهای بزرگ‌تر همیشه آسان‌تر از دنیاهای کوچک‌تر بوده است و پژوهشگران مجموعه‌ای از سیاره‌های مشابه مشتری را همراه با ویژگی‌‌های مداری و ترکیب کشف کرده‌اند. با توسعه‌ی بیشتر تلسکوپ‌ها، اکتشافات آسان‌تر خواهند شد و امکان کشف اجرام کوچک‌تر مثل GJ 367b هم افزایش خواهد یافت. جاناتان فورتنی، دانشمند سیاره‌ای دانشگاه کالیفرنیا، درپایان می‌گوید:

به‌یاد داشته باشید که این سیاره‌ها داستان خود را دارند. روش‌های جدیدی نشان می‌دهند که سیاره‌ها تنوع زیادی دارند.