سرچشمه آبفشان‌های انسلادوس ممکن است اقیانوس زیرسطحی آن نباشد

انسلادوس، قمر یخی سیاره زحل، ستون‌هایی از بخار آب را به فضا می‌افشاند. دانشمندان تصور می‌کردند که این ستون‌ها از یک اقیانوس زیرسطحی عمیق سرچشمه می‌گیرند ولی شبیه‌سازی‌های جدید تفسیر دیگری ارائه می‌دهند.

براساس نتایج بدست‌آمده از این شبیه‌سازی‌ها که در قالب مقاله‌ای در نشست پاییز اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا ارائه شد، این آب ممکن است از حفره‌هایی مملو از یخ و آب در پوسته یخی این قمر خارج شود.

جیکوب بافو دانشمند علوم سیاره‌ای از کالج دارتموث می‌گوید: «ممکن است شیارهایی که این آب را به سطح می‌رساندد از تمام عمق پوسته عبور نکنند و ما را به اقیانوس زیرسطحی نرسانند و فقط به یکی از این حفره‌ها برسیم.»

به گفته بافو این یافته می‌تواند یک هشدار باشد. اقیانوس پنهان، انسلادوس را به یکی از بهترین اهداف برای جستجوی حیات در منظومه شمسی تبدیل کرده است. طرح‌های مفهومی از مأموریت‌های آینده به مقصد انسلادوس، بر این ایده استوار هستند که نمونه‌های بدست آمده از این ستون‌ها نشان‌دهنده ترکیب اقیانوس زیرسطحی هستند و این به معنی بی‌نیازی از حفاری یا ذوب یخ‌های انسلادوس برای رسیدن به اقیانوس است. اما شبیه‌سازی‌های جدید نشان می‌دهند با این روش ممکن است از ترکیب یک محدوده دوغاب مانند در میانه پوسته نمونه برداری کنیم که شاید با ترکیب شیمیایی اقیانوس زیر آن یکسان نباشد.

انسلادوس دانشمندان علوم سیاره‌ای را از زمانی که فضاپیمای کاسینی ناسا، ستون‌های آبفشانی این قمر را در سال ۲۰۰۵ آشکار کرد، شیفته خود کرده است. در ابتدا پژوهشگران فکر می‌کردند این افشانه‌ها ریشه در سطح یخی انسلادوس دارند، جایی که اصطکاک ناشی از لرزه‌های صفحات یخی می‌تواند منجر به ذوب یخ و فرار آن به‌صورت بخار آب خالص در فضا شود. ولی شواهد جمع‌آوری‌شده بعدی توسط کاسینی، بیشتر دانشمندان را متقاعد کرد که این آبفشان‌ها از میان شکستگی‌هایی درون پوسته عبور می‌کنند که ریشه آن‌ها به یک دریای شور زیرسطحی می‌رسد.

به گفته کالین مِیِر فیزیکدان کالج دارتموث، یکی از محکم‌ترین شواهد وجود اقیانوس زیرسطحی، مشاهده نمک‌ها در ترکیب این ستون‌های آب بود. فرضیه لرزه‌ای پیشین نمی‌توانست وجود این نمک‌ها را توضیح دهد و براساس آن، هرگونه نمکی در یخِ ذوب شده باید در فرایند فرار آب به فضا، بر سطح قمر باقی می‌ماند؛ مانند نمکی که پس از تعریق بر پوست باقی می‌ماند.

دکتر میر که فیزیک یخ‌ها در دریاهای زمین را مطالعه کرده است، دریافت که بسته‌های آب ذوب‌شده در پوسته یخی می‌توانند نمک‌ها و سایر ترکیبات را غلیظ کنند. او به همراه بافو و سایر همکارانش از مدل‌های توسعه داده شده برای شبیه‌سازی یخ‌های دریایی سیاره زمین، برای شرایط مشاهده شده در انسلادوس استفاده کردند. این گروه دریافتند که بسته‌های یخ و آب می‌توانند به‌راحتی در پوسته انسلادوس ایجاد شوند و تمام محتویات خود از جمله نمک‌ها را به سطح و در نهایت فضا برسانند.

به گفته میر، این یافته‌ها به این معنی نیست که انسلادوس اقیانوسی زیر سطح خود ندارد. بافو اضافه می‌کند که این به معنی غیرقابل سکونت بودن این اقیانوس هم نیست.

امیلی مارتین، دانشمند سیاره‌ای از موزه ملی هوا و فضای اسمیتزونین در واشنگتون که در این پژوهش شرکت نداشته می‌گوید: «تأثیر این نتایج بسیار بزرگ است؛ به‌ویژه برای مأموریت‌های پیشنهاد شده برای یافتن حیات در انسلادوس. اگر ستون‌ها به اقیانوس متصل نباشند، دیدگاه ما درباره آنچه از درون انسادوس به ما می‌گویند کاملا تغییر خواهد کرد و این بسیار مهم است.»