فالکون ۹ اکنون ایمن‌ترین موشک پرتاب‌شده در جهان است

اسپیس ایکس اخیراً به سرعت و با شمار بالا درحال پرتاب موشک‌های فالکون ۹ بوده است. این شرکت با ده پرتاب از ابتدای دسامبر تاکنون، موشک‌هایش را با سرعتی بیش از یک مأموریت در هفته به پرواز درآورده است. اسپیس ایکس آخرین بار دیروز پنجشنبه در ساعت ۲۱:۴۳ به وقت ایران، جدیدترین دسته ماهواره‌های استارلینک را از فلوریدا پرتاب کرد. با این مأموریت، فالکون ۹ در کمتر از یک هفته سه مرتبه به پرواز درآمد.

در‌ میان حجم بالای فعالیت فالکون ۹ در هفته‌های اخیر، برخی از دستاوردهای بزرگ این موشک نادیده گرفته شد. موشک فالکون ۹ اکنون درمجموع ۱۳۹ مرتبه پرتاب شده است. از این میان، مأموریت پرتاب محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی برای ناسا در ژوئن ۲۰۱۵ با شکست مواجه شد. در این آمار پرتاب، شکست پیش از پرواز فالکون ۹ و ماهواره‌اش به نام آموس ۶ در جریان آزمایش احتراق ثابت در سپتامبر ۲۰۱۶ لحاظ نشده است.

از سال ۲۰۲۰، فالکون ۹ پس از آنکه در مجموع پرتاب‌ها از موشک اتلس ۵ پیشی گرفت، به باتجربه‌ترین و فعال‌ترین موشک در ایالات متحده تبدیل شده است. در سطح جهان، موشک‌های روسیِ همچنان در‌ حال پرواز سایوز و پروتون تجربه بیشتری از ناوگان فالکون ۹ دارند. سایوز البته کماکان پادشاه تمام موشک‌ها محسوب می‌شود. این پرتابگر روسی بیش از ۱۹۰۰ پرتاب با تقریباً ۱۲ نوع بوستر که قدمتشان به سال ۱۹۵۷ بازمی‌گردد و بیش از ۱۰۰ شکست در کارنامه دارد.

فالکون ۹ در ماه ژانویه، وقتی پروازهایش با تعداد پرتاب‌های شاتل برابر شد و سپس از آن فراتر رفت، به نقطه عطفی مهم در ایالات متحده رسید. شاتل فضایی ناسا در‌ طول بیش از سه دهه خدمات‌دهی خود، ۱۳۵ مرتبه پرتاب شد و از این بین ۱۳۳ مأموریت موفق در کارنامه‌اش ثبت کرد. فالکون ۹ اسپیس ایکس در تقریباً یک‌سوم این زمان موفق شد در تعداد پرواز از شاتل پیشی بگیرد.

هیچ راهی ندارد که بفهمیم فالکون ۹ در‌ نهایت چند مأموریت دیگر را به پرواز درخواهد آورد. این موشک با سرعت کنونی‌اش می‌تواند پیش از پایان دهه جاری به ۵۰۰ پرواز دست یابد. بااین‌حال، اسپیس ایکس نیز فعالانه در‌ ‌حال تلاش برای کنار گذاشتن این پرتابگر خود است. موفقیت پروژه استارشیپ این شرکت احتمالاً در‌ نهایت تعیین می‌کند که فالکون ۹ چه مدت دیگر به کار ادامه خواهد داد.

در هر صورت به‌نظر می‌رسد که فالکون ۹ همچنان تا مدت‌ها پرواز خواهد کرد؛ زیرا این موشک فعلاً تنها وسیله‌ی رساندن فضانوردان آمریکایی به فضا محسوب می‌شود. هرچند اوراین، فضاپیمای اعماق فضای ناسا و استارلاینر، فضاپیمای بوئینگ ظرف مدت چند سال آینده عملیاتی خواهند شد، موشک فالکون ۹ و فضاپیمای کرو دراگون به احتمال زیاد دست‌کم تا یک دهه‌ی آینده کم‌خطرترین و ارزان‌ترین وسیله برای قرار دادن انسان در مدار خواهند بود.

در بحث ایمنی، موشک فالکون ۹ واقعاً خوش می‌درخشد. از زمان شکست مأموریت آموس ۶ حین آزمایش احتراق ثابت، اسپیس ایکس تعداد رکوردشکن ۱۱۲ مأموریت موفق فالکون ۹ را پشت سر هم به پایان برده است. در زمینه‌ی پرتاب‌های موفق پی‌درپی فقط دو موشک دیگر می‌توانند با فالکون ۹ مقایسه شوند. اولی سایوز یو روسی با ۷۸۶ پرتاب از ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۷ و دیگری موشک آمریکایی دلتا ۲ است که به‌تازگی بازنشست شد. موشک اتلس ۵ نیز می‌تواند تا پیش از بازنشستگی در دهه جاری از ۱۰۰ پرتاب موفق متوالی فراتر رود.

به‌نقل از ویکی‌پدیا، سایوز یو روسی درطول عمر طولانی خود، ۱۱۲ پرتاب موفق متوالی را بین ژوئیه ۱۹۹۰ و مه ۱۹۹۶ در کارنامه‌اش ثبت کرد. بااین‌حال، این بازه شامل پرتاب مأموریت کاسموس ۲۲۴۳ در آوریل ۱۹۹۳ است که باید آن را به درستی به‌عنوان شکست دسته‌بندی کرد. آرس‌تکنیکا به‌نقل از جاناتان مک‌داول، دانشمند فضایی می‌گوید در این مأموریت سامانه‌ی کنترل موشک در آخرین مرحله مانور بلاک-۱ با شکست مواجه شد و محموله به‌طور خودکار از‌ بین رفت.

با در ‌نظر گرفتن این شکست، سایوز یو ۱۰۰ پرتاب موفق از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ در کارنامه دارد. این عدد دقیقاً همان تعداد پرتاب‌های موفق متوالی دلتا ۲ است؛ موشکی که ابتدا به‌دست مک‌دانل داگلاس طراحی و ساخته شد و سپس بوئینگ و ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی آن را به پرواز درآوردند. در‌ مجموع موشک دلتا ۲ ۱۵۵ مرتبه پرتاب شد و دو مرتبه شکست خورد. آخرین پرتاب آن در سال ۲۰۱۸، صدمین مأموریت موفق متوالی موشک محسوب می‌شد.

در‌ نتیجه فالکون ۹ اکنون در شمار پرتاب‌های موفق متوالی از موشک‌های سایوز یو و دلتا ۲ پیشی گرفته و ظاهراً هزینه‌های پایین بیمه‌ی پرواز موشک، بازتاب‌دهنده ایمنی بالای آن است. نکته‌ی شگفت‌انگیز درباره این موفقیت این است که فالکون ۹ از همان زمانی شروع به انباشتن رکورد ایمنی‌اش کرد که اسپیس ایکس مشغول آزمایش و نمایش چندبارمصرف‌پذیری موشک بود.

در زمان شکست مأموریت آموس ۶ در سال ۲۰۱۶، اسپیس ایکس هنوز یک مرحله‌ی اول فالکون ۹ را دوباره به پرواز نیاورده بود. اکنون این شرکت برخی از بوسترهایش را تا ۱۱ مرتبه پرتاب کرده و هرگز هیچ مأموریتی را با مرحله‌ی اولِ استفاده‌شده از دست نداده است. با تمام این اوصاف به درستی می‌توان استدلال کرد که فالکون ۹ ایمن‌ترین موشک پرتاب‌شده در جهان است.