فضانورد ناسا پس از اقامت رکوردشکن در فضا با فضاپیمای سایوز به زمین بازگشت

فضاپیمای سایوز حامل مارک ونده هی، فضانورد ناسا و آنتون شکاپلروف و پیوتر دوبروف، کیهان‌نوردان روس دیروز چهارشنبه در ساعت ۱۵:۵۸ به وقت ایران با موفقیت در قزاقستان فرود آمد. بازگشت ونده هی به زمین پایان‌بخش اقامت رکوردشکن ۳۵۵ روزه‌ی او در فضا بود. وی همچنین در حالی با فضاپیمای روسی سایوز به خانه بازگشت که تنش‌ها بین روسیه و ایالات متحده به‌دنبال بحران اوکراین به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است.

ونده هی از آوریل ۲۰۲۱ در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) حضور داشت؛ وقتی سوار بر یک موشک سایوز دیگر از قزاقستان پرتاب شد. او در اصل قرار بود طبق زمان استاندارد اقامت اغلب فضانوردان، فقط ۶ ماه در ایستگاه حضور داشته باشد؛ اما در ماه سپتامبر ناسا اعلام کرد که به‌منظور اسکان بهتر چند گردشگر بازدیدکننده و گروه فیلمسازی روسیه که اواخر سال گذشته به ISS پرتاب شدند، زمان اقامت ونده هی تمدید شده است. به‌لطف این تمدید، ونده هی اکنون با ۳۵۵ روز اقامت، رکورد طولانی‌ترین حضور پیوسته‌ی یک آمریکایی در فضا را دراختیار دارد.

در طول حضور تقریباً یک‌ساله‌ی ونده هی در فضا، همواره قرار بود که او با موشک سایوز به زمین بازگردد؛ اما پس از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در ماه فوریه، برخی افراد درباره‌ی تأثیر احتمالی این بحران نظامی بر سفر ونده هی نگران شدند. ابتدای جنگ، ناسا به عموم اطمینان داد که این سازمان همکاری‌اش با روسکاسموس در زمینه‌ی حفظ عملکرد عادی ایستگاه فضایی را تداوم خواهد داد. ناسا همچنین خاطرنشان کرد که ونده هی همچنان طبق برنامه با سایوز به زمین بازخواهد گشت.

مارک ونده هی پس از بازگشت به زمین با کپسول سایوز.

بااین‌حال اوضاع در ۵ مارس تغییر کرد؛ وقتی ریانووستی، خبرگزاری دولتی روسیه ویدئویی را در تلگرام منتشر کرد که شامل تصاویری از ونده هی،‌ آنتون شکاپلروف و پیوتر دوبروف در ایستگاه فضایی بود. این ویدئو به گونه‌ای تدوین شده بود که انگار کیهان‌نوردان درحال رهاکردن ونده هی در فضا هستند. ویدئو سپس جداشدن کامل بخش روسی را از سایر قسمت‌های ایستگاه فضایی به تصویر کشید.

ریانووستی محتوای خود را ویدئویی طنز توصیف کرد؛ اما برخی رسانه‌ها تصاویر را جدی گرفتند و ویدئو را به‌عنوان تهدید روسیه به رهاکردن ونده هی در فضا تفسیر کردند. وقتی دیمیتری راگوزین، مدیر روسکاسموس نیز این ویدئو را در کانال تلگرام خود به اشتراک گذاشت، نگرانی‌ها افزایش یافت. راگوزین از ابتدای جنگ بارها آمریکا را به قطع همکاری روسیه با این کشور در ایستگاه فضایی تهدید کرده بود. او حتی اشاره کرد که در صورت خروج روس‌ها از برنامه‌ی ایستگاه فضایی، ISS ممکن است روی زمین سقوط کند.

پس از آنکه رسانه‌هایی همچون فاکس نیوز درباره‌ی رهاشدن ونده هی در ایستگاه فضایی بین‌المللی گمانه‌زنی کردند، روسیه به‌طور رسمی این مسئله را رد کرد. تاس، خبرگزاری دولتی روسیه نوشت: «فضانورد آمریکا که قرار است به زمین بازگردد، به‌زودی طبق برنامه در ۳۰ مارس با کپسول روسیه همین کار را خواهد کرد.»

ناسا همچنین در کنفرانسی خبری در ۱۴ مارس تکرار کرد که فعالیت‌های ایستگاه طبق روال عادی ادامه خواهد داشت. وقتی از جوئل مونتالبانو، مدیر برنامه‌ی ISS درباره‌ی ویدئوی تهدیدآمیز روسیه پرسیده شد، او گفت «واقعیت این است که مارک ونده هی در ۳۰ مارس به همراه آنتون [شکاپلوف] و پیوتر [دوبروف] به خانه می آید. تمام. واقعاً چیز زیادی برای اضافه‌کردن در این مورد وجود ندارد. ما تأییدیه‌ی همکاران روس خود را داریم.» مونتالبانو همچنین تأکید کرد که ناسا و روسکاسموس برای تداوم فعالیت ایستگاه به یکدیگر نیاز دارند و هیچ برنامه‌ای فوری برای پایان‌دادن به این همکاری وجود ندارد.

ونده هی و شکاپلروف پس از جشن تغییر فرماندهی یکدیگر را در آغوش گرفتند.

ونده هی و دو کیهان‌نورد همراهش دیروز در حوالی ساعت ۸:۳۰ به وقت ایران با سایر فضانوردان حاضر در ایستگاه وداع کردند و سپس با ورود به سایوز، دریچه‌ی فضاپیما را بستند. سایوز در حدود ساعت ۱۱:۵۱ از ایستگاه فضایی جدا شد و خود را از آن دور کرد. کپسول درنهایت برای خروج از مدار پیشرانه‌هایش را روشن کرد و خود را در مسیر فرود در قزاقستان قرار داد. ونده هی پس از فرود با هلی‌کوپتر به شهر قراغندی سفر کرد و از آنجا با هواپیمای ناسا به هیوستون تگزاس باز خواهد گشت.

با وجود نگرانی‌های مداوم درباره‌ی تأثیر احتمالی روابط ژئوپولیتیکی بر فضا، خدمه‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی در آستانه‌ی بازگشت سایوز اتحادشان با یکدیگر را به نمایش گذاشتند. روز سه‌شنبه، با برگزاری جشن تغییر فرماندهی، شکاپلروف کلید نمادین ایستگاه فضایی را به توماس مارش‌بورن، فضانورد ناسا تحویل داد. در جریان جشن، شکاپلروف به درگیری‌های درحال وقوع روی زمین اشاره کرد. او گفت: «به اینکه فرمانده این خدمه‌ی بی‌نظیر بودم، افتخار می‌کنم. افراد روی زمین درگیر مشکلات هستند‌،‌ [اما] ما در مدار یک خدمه هستیم.»