روسیه با وجود تحریم‌های بین‌المللی، برنامه‌های بزرگی برای فضا دارد

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز سه‌شنبه به مناسبت شصت‌ویکمین سالگرد نخستین پرواز تاریخی یوری گاگارین به فضا، از جدیدترین پایگاه فضایی کشورش بازدید کرد. در این بازدید دیمیتری راگوزین، مدیر روسکاسموس، سازمان فضایی روسیه و الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس که از سال ۱۹۹۴ تاکنون موفق به حفظ سمت خود شده است، پوتین را همراهی می‌کردند.

روس‌ها به‌طور قابل درک به پرواز فضایی تاریخی گاگارین به‌عنوان افتخاری ملی نگاه می‌کنند. پوتین در بازدید خود با صحبت درباره‌ی اقدامات روسیه در زمینه‌ی پروازهای فضایی غیرنظامی، می‌خواست به روس‌ها توضیح دهد که چگونه میراث گاگارین را تداوم خواهد داد.

رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی خود گفت «ما باید با موفقیت دربرابر چالش‌های اکتشافات فضایی بایستیم.» به‌نقل از پوتین، روسیه بدین منظور مشغول کار روی نسل بعدی سامانه‌ی حمل‌ونقل فضایی و همچنین یک یدک‌کش فضایی هسته‌ای است. علاوه‌براین به‌نقل از گزارش رسانه‌های روسیه، پوتین افزود این کشور برنامه‌ی قمری‌اش را از سر خواهد گرفت.

سامانه‌ی حمل‌ونقل فضایی نسل بعدی احتمالاً به «اورل» یا ایگل اشاره دارد؛ فضاپیمایی که از توانایی پرتاب کیها‌ن‌نوردان به مدار نزدیک زمین و همچنین ماه برخوردار است. فضاپیمای اورل که با چهره‌ها و نام‌های مختلف ظاهر شده است، به مدت تقریباً دو دهه در دست ساخت بوده است و احتمالاً همچنان سال‌ها با پرواز فاصله دارد. یدک‌کش فضایی هسته‌ای نیز طرحی مفهومی است که تا سال‌ها یا احتمالاً دهه‌ها و حتی هرگز پرتاب نخواهد شد.

تنها هدف دست‌یافتنی در آینده‌ی نزدیک، بازگشت به ماه است. این برنامه شامل مجموعه‌ای از سه مأموریت رباتیک به نام‌های لونا ۲۵، لونا ۲۶ و لونا ۲۷ است که برای پرتاب به ماه برنامه‌ریزی شده‌اند. این مأموریت‌ها نیز برای مدت‌های بسیار طولانی در مراحل برنامه‌ریزی بوده‌اند. لونا ۲۵ ابتدا قرار بود یک دهه پیش سوار بر موشک سایوز پرتاب شود و تاریخ پرتاب کنونی آن اوت ۲۰۲۲ است.

اما به نقل از اریک برگر، سردبیر بخش فضا در آرس‌تکنیکا، به یک دلیل باید درباره‌ی تحقق تمام برنامه‌های یادشده تردید داشت. حتی پیش از وقوع جنگ در اوکراین، پوتین بودجه‌ی روسکاسموس را به نحو چشمگیر کاهش داده بود. اکنون با وجود بحران اوکراین، منابع روسیه احتمالاً بیش از همیشه وقف اقدامات جنگی خواهد شد.

ترک مدار نزدیک زمین با مأموریت لونا ۲۵، اتفاق بزرگی برای روسیه خواهد بود. این کشور از سال ۱۹۸۸ تاکنون حتی یک مأموریت میان‌سیاره‌ای نیمه‌موفق پرتاب نکرده است. در آن سال، کاوشگر فوبوس ۲ به مدار پیرامون مریخ رسید و پیش از آنکه ارتباطش با زمین قطع شود، برخی فعالیت‌ها را انجام داد. بااین‌حال لونا ۲۵ ازآنجاکه فقط قادر به فرود تقریباً ۳۰ کیلوگرم محموله‌ی علمی روی سطح ماه خواهد بود، مأموریتی ساده محسوب می‌شود. به‌عنوان مقایسه، کاوشگرهای چانگ‌ای که چین درطول یک دهه‌ی گذشته روی ماه فرود آورده است، بسیار سنگین‌تر و پیچیده‌تر بودند.

همچنین مأموریت‌های لونا اکنون دیگر با همکاری اروپایی‌ها انجام نخواهند شد. چند ساعت پس از سخنرانی پوتین در پایگاه فضایی وستوچنی در خاور دور روسیه، شورای آژانس فضایی اروپا (ایسا) نشستی برگزار کرد که در آن اعضا بر سر توقف فعالیت‌های مشترک با روسیه در سه مأموریت لونا به توافق رسیدند.

ایسا می‌گوید به‌جای همکاری با روسیه اکنون با ناسا و شریکان تجاری این سازمان کار خواهد کرد. به‌عنوان مثال، مأموریت بلندپروازانه‌ی حفاری ماه با نام PROSPECT از مأموریت لونا ۲۷ خارج خواهد شد. سطح‌نشین حفاری‌کننده قرار بود برای بررسی امکان دسترسی به یخ‌آب و دیگر مواد معدنی در قطب جنوب ماه فرود آید. اکنون مأموریت پراسپکت روی یک سطح‌نشین تجاری آمریکایی پرواز خواهد کرد که ناسا به‌عنوان بخشی از برنامه‌ی خدمات ترابری قمری تجاری خود خریداری کرده است.

به‌نقل از آناتولی زک، روزنامه‌نگار فضایی روس، استفاده از سطح‌نشین تجاری آمریکایی بدان معنا است که پراسپکت احتمالاً شانس بهتری برای رسیدن به سطح ماه خواهد داشت. او می‌گوید حتی پرتاب مأموریت کوچک لونا ۲۵ ممکن است دوباره به تعویق بیفتد.

پوتین در اظهارات اخیر خود به ایستگاه فضایی بین‌المللی که واپسین پیوند بزرگ باقی‌مانده بین روسیه، ایالات متحده، اروپا، کانادا و ژاپن است، اشاره نکرد. فعلاً انتظار می‌رود این همکاری با وجود تشدید جنگ در اوکراین تداوم یابد؛ زیرا ایستگاه فضایی بخش مهمی از جایگاه روسیه و غرب در مدار نزدیک زمین محسوب می‌شود.