لکه‌های خورشیدی جدید چنان عظیم هستند که می‌توانند کل زمین را ببلعند
دو گروه عظیم از لکه‌های خورشیدی روی سطح خورشید ظاهر شده‌اند که نشانگر احتمال افزایش شفق‌های قطبی درخشان و شراره‌های خورشیدی بالقوه آسیب‌رسان درطول ماه‌های پیش رو هستند. برخی از این لکه‌های خورشیدی چنان عظیم هستند که می‌توانند کل زمین را ببلعند.
به‌دنبال دسته لکه‌های خورشیدی جدید که با عنوان «مناطق فعال» ۲۹۹۳ و ۲۹۹۴ شناخته می‌شوند، ظاهراً دسته‌ی سومی ظاهر خواهد شد که فعلاً در پشت لبه‌ی مشاهده‌پذیر شمال شرقی خورشید پنهان شده است. به‌نظر می‌آید این لکه‌ها چند روز پیش شراره خورشیدی قدرتمندی را به‌وجود آوردند که با زمین برخورد نکرد.
هر دسته از چندین لکه خورشیدی تشکیل شده و ناحیه‌ای به وسعت صدها میلیون کیلومتر مربع را پوشانده است که بسیار بزرگ‌تر از قطر زمین می‌شود. لکه‌ها دراثر اختلالات مغناطیسی در بخش مرئی فوتوسفر خورشید به‌وجود می‌آیند و لایه‌های نسبتاً سرد زیر آن را درمعرض دید قرار می‌دهند.
درهم‌تنیدگی و ازهم‌گسیختگی‌های مغناطیسی خورشید در چرخه‌های ۱۱ ساله به‌وقوع می‌پیوندد و هر چرخه دارای مراحل فعالیت کم و زیاد است. چرخه‌های فعالیت خورشیدی از سال ۱۷۷۵، زمانی که ثبت گسترده‌ی فعالیت لکه‌های خورشیدی آغاز شد، شماره‌گذاری شده‌اند. ما اکنون شاهد چرخه‌ی ۲۵ هستیم که هنوز به اوج خود نرسیده و نشان می‌دهد که فعالیت به مراتب بیشتر لکه‌های خورشیدی در راه است.
دین پسنل، فیزیکدان خورشیدی از مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا به وب‌سایت لایوساینس گفت: «مطمئنم که شاهد [مناطق فعال] بزرگ‌تر درطول چند سال آینده خواهیم بود. مناطق فعال ۲۹۹۳ و ۲۹۹۴ از نظر اندازه متوسط هستند و شدیدترین فعالیتی را که چرخه ۲۵ می‌تواند تولید کند، نشان نمی‌دهند.»
پسنل می‌گوید انتظار می‌رود چرخه‌ی کنونی در اواخر سال ۲۰۲۴ یا اوایل ۲۰۲۵ به بالاترین حد فعالیتش برسد. انرژی مناطق فعال می‌تواند به صورت تابش (شراره خورشیدی) و خروج جرم از تاج خورشید (CME) آزاد شود که گلوله‌های پلاسمای فوق‌داغ هستند. این شراره‌های خورشیدی و CME-ها می‌توانند شفق‌های قطبی زیبا به‌وجود آورند؛ اما درعین‌حال قادر هستند شبکه‌های برق، ماهواره‌ها، شبکه‌های مخابراتی و بالقوه حتی مسافران فضایی حاضر در فراتر از سپر مغناطیسی زمین را درمعرض خطر قرار دهند.
شراره خورشیدی عظیم کلاس X1.1 که یکشنبه ۲۸ فروردین شناسایی شد.
چرخه خورشیدی ۲۵
یان یانسنس، متخصص ارتباطات در مرکز تعالی خورشیدی-زمینی در بروکسل به لایوساینس گفت خورشید در چند هفته‌ی گذشته بسیار فعال بوده است و اصلاً نمی‌توان انتظار داشت که به‌زودی از فعالیت آن کاسته شود. هفته‌ی گذشته پلاسمای خورشیدی پرتاب‌شده که با یک دسته‌ی قدیمی‌تر لکه‌های خورشیدی ارتباط داشت، نزدیک بود با زمین برخورد کند.
یانسنس می‌گوید: «این وضعیت در این مرحله از چرخه خورشیدی معمول است. هرچه چرخه خورشیدی به سمت حداکثر فعالیت خود برود، مناطق دارای لکه‌های خورشیدیِ بیش از پیش پیچیده‌تری که بعداً می‌توانند شراره‌های خورشیدی تولید کنند، به چشم خواهند آمد.» به‌گفته‌ی یانسنس، سوابق نیز نشان می‌دهند که سطح کنونی فعالیت خورشیدی تقریباً مشابه سطح چرخه‌ی پیشین بوده و حتی در این زمان از سطح فعالیت دو چرخه‌ی خورشیدی پیشین کمتر است.
پسنل که دانشمند پروژه در رصدخانه پویایی‌شناسی خورشید ناسا است، می‌گوید شراره خورشیدی قدرتمند کلاس X1.1 که یکشنبه ۲۸ فروردین شناسایی شد، اکنون به‌نظر می‌آید از دسته‌ی سوم لکه‌های خورشیدی ناشی شده که پشت مناطق ۲۹۹۳ و ۲۹۹۴ در صفحه‌ی مشاهده‌پذیر خورشید درحال چرخش است.
به‌نقل از ناسا، دانشمندان شراره‌های خورشیدی را به پنج کلاس A و B و C و M و X تقسیم می‌کنند که هرکدام ۱۰ برابر از کلاس پیشین قوی‌تر است. هر دسته‌بندی ۹ بخش دارد و قدرتمندترین شراره‌های خورشیدی کلاس X می‌توانند از شراره‌های X1 بیش از ۱۰ برابر قوی‌تر باشند؛ درنتیجه روی کاغذ هیچ محدودیتی برای بزرگ‌شدن آن‌ها وجود ندارد. قدرتمندترین شراره‌ی ثبت‌شده در سال ۲۰۰۳، حسگرها را در سطح X25 از کار انداخت.
شراره‌های خورشیدی
مرکز پیش‌بینی آب‌وهوای فضایی در اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا به‌تازگی گزارش داد که یک پالس پرتو ایکس از شراره‌ی خورشیدی کلاس X1 یکشنبه موجب قطعی شدید فرکانس‌های رادیویی زیر ۳۰ مگاهرتز در سرتاسر جنوب شرق آسیا و استرالیا شد؛ اما این شراره مشخص کرد که CME مواد ستاره‌ای حاصل از آخرین شراره خورشیدی به زمین برخورد نخواهد کرد.
بااین‌حال وقتی CME-ها به زمین برخورد می‌کنند، می‌توانند اثرات شدید داشته باشند؛ به‌عنوان مثال از کار انداختن شبکه‌های برق یا ارتباطات رادیویی یا حتی آسیب به فضانوردان حاضر در فضا. آن‌ها می‌توانند به‌طور مستقیم به تجهیزات الکترونیکی ماهواره‌ها آسیب برسانند و با گرمایش گازهای جو فوقانی، نیروی درگ وارد بر ماهواره‌های واقع در مدار نزدیک زمین را افزایش دهند.
پسنل می‌گوید: «شراره‌ها و خروج جرم از تاج خورشید در چند سال آینده بیشتر خواهند شد و سطح خطر فعالیت خورشیدی را افزایش خواهند داد.» تاکنون دنیای مدرن با شدیدترین آثار طوفان‌های خورشیدی مواجه نشده است و اپراتورهای شبکه‌های برق اکنون تجهیزاتشان را دربرابر چنین اختلالاتی مقاوم می‌کنند. بااین‌حال برخی از بدترین شراره‌های خورشیدی ثبت‌شده در سال ۲۰۰۳، برق را در بخش‌هایی از اروپا و آفریقای جنوبی برای چند ساعت قطع کردند.
نظرات