چگونه سوسک‌هایی که نمونه‌های قمری آپولو ۱۱ را خورده بودند، از حراجی سردرآوردند؟
برای فروش: یک نمونه‌ی کوچک از خاک آورده‌شده به زمین در سال ۱۹۶۹ به‌دست فضانوردان آپولو ۱۱، نخستین انسان‌هایی که روی سطح ماه قدم گذاشتند. وضعیت: خاک مسیری طولانی را پیموده، یک مرتبه هضم و به دقت از معده‌ی سوسک‌ها استخراج شده است. سه حشره نیز برای فروش هستند.
آنچه در بالا آمد، توصیف چیزی است که آرآر اوکشن، مؤسسه‌ی حراجی مستقر در نیوهمپشایر که به‌صورت تخصصی در زمینه‌ی اشیاء کلکسیونی فضایی فعالیت دارد، برای فروش قرار داده است. خاک سوسک‌خورده‌ی ماه یکی از اقلام کمیاب و برجسته‌ی مزایده‌ی جدید آرآر اوکشن است که پنجشنبه‌ی ۲۶ مه (۵ خرداد) افتتاح شد و تا ۲۳ ژوئن (۲ تیر) ادامه خواهد داشت.
بابی لیوینگستون، نایب‌رئیس آرآر اوکشن به وب‌سایت کالکت‌اسپیس گفت: «آپولو ۱۱ مهم‌ترین مأموریت فضایی محسوب می‌شود و از همین‌رو هر چیز ارائه‌شده از آن همیشه هیجان‌انگیز است؛ اما وقتی چیزی شبیه سوسک‌هایی که با خاک ماه تغذیه شده‌اند، به‌دست می‌آورید، میزان گستردگی برنامه آپولو به‌سادگی نشان داده می‌شود. برای هر یک از ما که ۱۲ یا ۱۳ ساله بودیم و کلاس علوم داشتیم، این اصلاً چندش نیست. این خاک واقعاً شگفت‌انگیز است.»
حشرات ماه
برای درک آنکه چگونه و چرا بخشی از ماه به دستگاه گوارش سوسک‌های آلمانی با نام علمی Blattellas germanica راه پیدا کرد، باید با تاریخ مختصر حشرات ماه آشنا شوید.
پیش از انجام نخستین مأموریت فرود انسان روی ماه، دانشمندان کاملاً مطمئن نبودند که فضانوردان با به چیزی رو‌به‌رو خواهند شد. به‌عنوان مثال، هرچند کاوشگرهای رباتیک برای آزمایش فرود روی سطح ماه از قبل فرستاده شده بودند، برخی از برنامه‌ریزان مأموریت نگران بودند که ماه‌نشین یا فضانوردان در لایه‌ای ضخیم و باتلاق‌مانند از خاکی که ماه را پوشانده است، غرق شوند.
بدین ترتیب، برنامه‌ریزان مأموریت با طراحی کابل و اتخاذ دیگر اقدامات احتیاطی اطمینان حاصل کردند که خدمهی آپولو ۱۱ شامل نیل آرمسترانگ و باز آلدرین می‌توانند درصورت نیاز خروج اضطراری از روی ماه انجام دهند.
اسلایدهای میکروسکوپی تهیه‌شده از سوسک‌هایی که با خاک ماه تغذیه شدند، بخشی از مجموعه‌ی حراجی هستند.
به‌طرز مشابه، هرچند اکثر زیست‌شناسان کاملاً مطمئن بودند که ماه فاقد هرگونه حیات بومی است، نمی‌توانستند این احتمال را که فضانوردان میکروب‌ها «یا حشرات ماه» را با خود به زمین خواهند آورد، به‌طور کامل رد کنند؛ میکروب‌هایی که قادر بودند تمام حیات روی زمین را درمعرض خطر قرار دهند. درنتیجه، خدمهی مأموریت و فضاپیمایشان و تمام چیزهایی که به همراه آن‌ها به زمین بازگشتند، از لحظه‌ی ترک ماه تا چند هفته پس از فرود آبی پیروزمندانه به مدت ۲۱ روز قرنطینه شدند.
فضانوردان درون یکی از تأسیسات ویژه‌ی ناسا به نام آزمایشگاه دریافت ماه که برای جداسازی آن‌ها و مواد ماه از جهان خارج ساخته شده بود، تحت معاینات پزشکی قرار گرفتند. درهمین‌حال، گروهی از موجودات مختلف از ماهی تا موش و البته سوسک، درمعرض سنگ‌های قمری قرار گرفتند تا معلوم شود چگونه به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند.
تقریباً ۱۰ درصد از ۲۲ کیلوگرم سنگ قمری آورده‌شده به زمین درجریان مأموریت آپولو ۱۱ برای آزمایش‌های مخرب اختصاص داده شد. وقتی ماهی و حشرات با خاک ماه تغذیه شدند، هیچ‌کس انتظار نداشت که این مواد قمری را دوباره مشاهده کند.
جایزه پنهان
هیچ‌کس به جز ماریون بروکس، حشره‌شناس از دانشگاه سنت پل که برای مطالعه‌ی بیشتر سوسک‌های خاک ماه خورده با ناسا قرارداد بسته بود، از سرنوشت مواد قمری اطلاع نداشت. دوره‌ی قرنطینه درحالی تمام شد که هیچ‌یک از جانوران یا فضانوردان دراثر قرارگرفتن درمعرض ماه جانشان را از دست ندادند؛ اما ناسا خواستار درک کامل‌تر هرگونه اثرات نامطلوب احتمالی این مواد فرازمینی بود.
تصویر بزرگ‌نمایی‌شده از محتویات هضمی روده سوسک که حاوی نمونه‌های خاک بازیابی‌شده از آزمایش‌های زیستی پس از مأموریت آپولو ۱۱ است.
درنتیجه هرچند دیگر پژوهشگران سرتاسر جهان در انتظار دریافت خاک دست‌نخورده‌ی قمری برای مطالعه بودند، بروکس نخستین کسی بود که نمونه‌های ماه را البته درون هشت سوسک حفظ‌شده به‌دست آورد. سال ۱۹۶۹ او در گفتگو با نشریه‌ی مینیاپولیس تریبون از عبارت «سوسک‌های ترشی‌انداخته» برای توصیف این موجودات استفاده کرد.
هرچند بروکس به گفته‌ی خود می‌توانست خاک ماه درون حشرات را با چشم غیرمسلح ببیند، آن‌ها را تشریح کرد تا اسلایدهای بافتی را برای مطالعه‌ی میکروسکوپی آماده کند. او در کنار مجموعه‌ای از سوسک‌ها که خاک استریل‌شده‌ی ماه را بلعیده بودند، با گروهی از سوسک‌ها کار می‌کرد که رگولیت خام قمری و غذای معمولی به‌صورت نصف‌نصف به آن‌ها خورانده شده بود.
بروکس در آن زمان به مینیاپولیس تریبون گفت: «هیچ شواهدی از عوامل عفونی پیدا نکردم.» او همچنین هیچ نشانه‌ای از سمی یا خطرناک بودن خاک ماه برای سوسک‌ها پیدا نکرد. با وجود این وضعیت، بروکس به مطالعات خود ادامه داد و اسلایدها و لاشه‌ی سوسک‌ها را حفظ کرد.
یادگاری‌های نصب‌شده ماه
بروکس در سال ۱۹۸۶ از دانشگاه بازنشسته شد؛ اما پیش از آن، آنچه از مطالعات قمری باقی‌مانده بود شامل یکی از اسلایدهای بافتی، بریده‌ی روزنامه‌ای که مطالعاتش را توصیف کرده بود، کارت‌پستالی از مرکز فضاپیمای سرنشین‌دار (امروزه مرکز فضایی جانسون ناسا) در هیوستون، ماکت پلاک آپولو ۱۱ که روی ماه به جا مانده است و یک پاکت مهرخورده‌ی یادگاری را روی یک نگهدارنده‌ی نمونه نصب کرد.
در مرکز نگهدارنده، بروکس ویال شیشه‌ای کوچکی را با نمونه‌های قمری بازیابی‌شده از آزمایش‌های زیستی و لاشه‌ی حفظ‌شده‌ی سه سوسک آلمانی قرار داد. او سپس یادگاری‌ها را به دیواری در خانه‌اش آویزان کرد و آن‌ها برای سال‌ها در همانجا باقی ماندند. بروکس سرانجام در سال ۲۰۰۷ در سن ۸۹ سالگی در خانه‌اش از دنیا رفت.
ویترین یادگاری‌های قمری آپولو ۱۱ شامل سه سوسک حفظ‌شده و نمونه‌های قمری بازیابی‌شده از درون معده‌ی آن‌ها.
سه سال بعد، ویترین نمونه به همراه دو اسلاید میکروسکوپی تهیه‌شده از سوسک‌های تغذیه‌شده با خاک ماه و همچنین ۶۶ اسلاید دیگر در یک حراجی به قیمت ۱۰ هزار دلار فروخته شد. ویال درون ویترین تقریباً محتوی ۴۰ میلی‌گرم مواد قمری است.
در ماه آوریل امسال، مؤسسه‌ی حراجی بونهامز، نمونه‌ای میکروسکوپی از خاک ماه آپولو ۱۱ را به مبلغ ۵۰۴٬۳۷۵ دلار به حراج گذاشت. مقدار خاک چنان کم بود که امکان اندازه‌گیری وزن آن وجود نداشت. در این مورد، نمونه‌های قمری پس از مجموعه‌ای از دعاوی قضایی دراختیار یک کلکسیونر قرار گرفت.
در یک نمونه‌ی دیگر در سال ۲۰۱۸، سه سنگریزه‌ی بسیار کوچک با وزن کلی تقریباً ۰٫۲ گرم که در سال ۱۹۷۰ با کاوشگر رباتیک لونا ۱۶ متعلق به اتحاد جماهیر شوروی به زمین آمد، در یک حراجی به قیمت ۸۵۵ هزار دلار فروخته شد. آرآر اوکشن تخمین می‌زند که یادگاری‌های آپولو ۱۱ اکنون به قیمت ۴۰۰ هزار دلار به فروش برسند.
نظرات