سرقت ستاره‌ای؛ از هر ۵۰ سیاره احتمالاً یکی از منظومه‌ای دیگر دزدیده شده است

از مدت‌ها قبل فکر می‌کردیم که جهان‌های واقع در مدارهای بسیار وسیع به دور ستارگان ممکن است در جایی دیگر متولد شده باشند؛ زیرا تشکیل آن‌ها در فواصل خیلی دور از ستاره‌ی والد بسیار سخت است. به‌عنوان مثال، سیاره‌ی فرضی نهم در دوردست‌ترین بخش منظومه‌ی شمسی، احتمالاً از ستاره‌ای در حال گذر ربوده شده است. به‌گزارش نیوساینتیست، تقریباً از هر ۵۰ سیاره، یکی ممکن است در دوران اولیه‌ی تشکیل از دیگر ستارگان ربوده شده باشد.

چنین رویدادهایی ممکن است در اوایل زندگی ستارگان رخ دهد؛ زمانی که آن‌ها در خوشه‌های متراکم از ابر گاز و غبار مشابه متولد می‌شوند. این خوشه‌ها می‌توانند حاوی هزاران خورشید جوانی باشند که اغلب پیش از آنکه بعداً پراکنده شوند، نسبتاً نزدیک به یکدیگر شکل گرفته‌اند. اگر سیاره‌ای در اطراف این ستارگان تشکیل شود، ممکن است با عبور ستارگان دیگر از نزدیکش، در دام گرانش آن‌ها بیفتد و منظومه‌ی خود را ترک کند.

اما دافرن پاول، دانشمند داده از دانشگاه شفیلد انگلیس و همکارانش در مطالعه‌ای تازه تلاش کرده‌اند تا دریابند رویداد ربایش سیاره هر چند وقت یک‌ بار می‌تواند رخ دهد. آن‌ها خوشه‌ای نمونه شامل هزار ستاره را که هرکدام یک‌سوم سال نوری از یکدیگر فاصله داشتند، شبیه‌سازی کردند. نیمی از این ستارگان، تک‌سیاره‌ای در دوردست دست‌کم به‌اندازه‌ی فاصله‌ی نپتون از خورشید داشتند. این مدل بدین‌منظور طراحی شده بود تا نشان دهد که رویداد ربایش یا انتقال سیاره هر چند وقت یک‌ بار می‌تواند در محیط‌های پیچیده‌تر رخ دهد.

نتایج نشان داد که تقریباً ۲ درصد از سیاره‌ها در ۱۰ میلیون سال نخست خوشه «دزدیده شدند». این یعنی پیش از پراکندگی ستارگان، به‌طور مستقیم بین آن‌ها جابه‌جا شدند. ۲ درصد دیگر جهان‌های به‌دام‌افتاده بودند؛ یعنی اول به سیاره‌های سرگردان تبدیل شدند و سپس در دام گرانش ستاره‌ای دیگر افتادند. سایر سیاره‌ها در منظومه‌ی اولیه‌ی خود باقی ماندند یا با اختلال در مدار درنهایت ستارگان والدشان را از دست دادند.

شان ریموند، اخترفیزیک‌دان از دانشگاه بوردو فرانسه، مطالعه‌ی جدید را نگاهی تازه به تعاملات سیاره‌ها در خوشه‌های ستارگان جوان می‌داند. او می‌گوید:

فکر نمی‌کردم احتمال ربایش سیاره‌ها زیاد باشد. برای آنکه ستاره‌ای بتواند سیاره‌ای را از ستاره‌ای دیگر برباید، باید تا چند صد واحد نجومی به آن نزدیک شود (یک واحد نجومی فاصله‌ی بین زمین و خورشید است).

ریچارد پارکر، اخترفیزیک‌دان از دانشگاه شفیلد و یکی از نویسندگان مطالعه، می‌گوید سیاره‌های به‌دام‌افتاده درمقایسه‌با سیاره‌های دزدیده‌شده در مدارهای وسیع‌تر قرار دارند؛ زیرا رویارویی بین اجرام کم‌انرژی‌تر است. پارکر می‌افزاید:

اگر تعاملی بسیار پرانرژی داشته باشید، آن سیاره باید مداری نسبتاً کوچک داشته باشد. سیاره‌های به‌دام‌افتاده و دزدیده‌شده هر دو مدارهای کم‌دایره‌ای‌تر و پرشیب‌تر دارند و در موقعیت‌هایی زاویه‌دار نسبت به صفحه‌ی مسطح منظومه می‌چرخند.

با تصویربرداری مستقیم از منظومه‌های ستاره‌ای و ازطریق نقشه‌برداری از مدار سیاره‌های به‌دام‌افتاده و دزدیده‌شده، می‌توانیم به‌دنبال آن‌ها بگردیم. متیو کِنورثی، متخصص سیاره‌های فراخورشیدی در دانشگاه لیدن هلند، می‌گوید قبلا شواهد چنین جهان‌هایی را مشاهده کرده بودیم. او می‌افزاید گروه پژوهشی‌اش سه سیاره را یافته است که در فاصله‌ی ۱۰۰ تا ۵۰۰ واحد نجومی قرار دارند.

درحال‌حاضر، فقط از چندده سیاره فراخورشیدی به‌طور مستقیم تصویربرداری کرده‌ایم؛ اما با روشن‌شدن تلسکوپ‌های قدرتمند نظیر تلسکوپ بسیار بزرگ اروپایی در سال‌های آینده، این تعداد باید افزایش یابد.