یک مأموریت دیگر و یک موشک سرگردان دیگر؛ چین ماژول جدید ایستگاه فضایی‌اش را پرتاب کرد
دیروز یکشنبه در ساعت ۱۰:۵۲ به وقت ایران، یک موشک بزرگ چینی دیگر به فضا پرتاب شد و دوباره هیچ‌کس نمی‌داند چه زمانی و کجا روی زمین سقوط خواهد کرد. پرتاب اخیر چینی‌ها، سومین پرواز لانگ مارچ ۵بی، یکی از بزرگ‌ترین موشک‌های مورد استفاده در حال حاضر محسوب می‌شود. تقریباً یک هفته پس از پرتاب ناظران زباله‌های فضایی، بوستری ۲۳ تنی به ارتفاع یک ساختمان ۱۰ طبقه را هم‌زمان با کشیده شدن آرام آن به سمت زمین دراثر اصطکاک با جو ردیابی خواهند کرد.
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، احتمال اینکه موشک به کسی روی زمین برخورد کند، پایین است؛ اما اغلب کارشناسان این احتمال را به‌طرز چشمگیر بالاتر از حد قابل‌قبول می‌دانند.
موشک قدرتمند لانگ مارچ ۵بی به‌طور ویژه برای پرتاب قطعات ایستگاه فضایی تیان‌گونگ چین طراحی شده است. در مأموریت اخیر، یک ماژول آزمایشگاهی به نام ونشن که ظرفیت پژوهش‌های علمی ایستگاه را گسترش می‌دهد، به فضا پرتاب شد. این ماژول همچنین سه فضای خواب دیگر برای فضانوردان و یک قفل هوایی بیشتر برای انجام پیاده‌روی‌های فضایی به سکونتگاه مداری چین اضافه می‌کند.
تکمیل و راه‌اندازی ایستگاه فضایی در رسانه‌های دولتی چین به‌عنوان اقدامی مهم برای تقویت وجهه‌ی ملی این کشور توصیف شده است. بااین‌حال چینی‌ها درجریان پروازهای قبلی موشک لانگ مارچ ۵بی، آسیب بدی به اعتبار خود وارد کردند. این موشک پس از نخستین پرتابش در سال ۲۰۲۰، برفراز غرب آفریقا به جو زمین بازگشت و بقایای آن بدون واردکردن آسیب به کسی در روستاهای ساحل عاج روی زمین افتاد.
پرتاب ماژول جدید ونشن ایستگاه فضایی تیان‌گونگ برفراز موشک لانگ مارچ ۵بی.
بوستر پرتاب دوم در سال ۲۰۲۱ به‌طور بی‌خطر در نزدیکی مالدیو در اقیانوس هند سقوط کرد. بااین‌حال، بیل نلسون مدیر ناسا با صدور بیانیه‌ای در انتقاد از چین گفت روشن است که این کشور در رعایت استانداردهای مربوط به زباله‌های فضایی کوتاهی می‌کند. چین این انتقاد را با هیاهوی درخورتوجه رد و هوآ چانینگ، سخنگوی ارشد وزارت امور خارجه‌اش، ایالات متحده را به گزافه‌گویی متهم کرد.
نامراتا گوسوامی، نویسنده‌ی کتاب «تقلا برای آسمان: مسابقه قدرت‌های بزرگ برای کنترل منابع فضای بیرونی» می‌نویسد فضا برای دولت چین پرستیژ بی‌اندازه‌ای دارد و این کشور هر پرتاب بزرگ خود را به‌عنوان گامی درجهت تقویت قدرت فضایی‌اش می‌بیند. به‌گفته‌ی گوسوامی، چین در پیچیدگی برنامه‌ی فضایی خود از روسیه پیشی گرفته است. «برنامه فضایی چین در مقایسه با روسیه از نظر پروژه‌های قمری و مریخی و همچنین سازمان فضایی نظامی جلوتر است.»
چین در سمت پنهان ماه سطح‌نورد فرود آورده، نمونه‌های قمری را برای انجام مطالعات علمی جمع‌آوری کرده و به زمین بازگردانده و موفق به فرود و کنترل مریخ‌نورد در سیاره سرخ نیز شده است. ایالات متحده تنها کشور دیگر صاحب این دستاورد محسوب می‌شود.
تا آوریل امسال، چین درمجموع ۶ مأموریت برای ساخت‌وساز ایستگاه فضایی‌اش انجام داده است. سه خدمه از فضانوردان ازجمله گروهی سه‌نفره که این هفته ماژول ونشن را دریافت خواهند کرد، در این ایستگاه زندگی کرده‌اند.
تقریباً ۱۵ دقیقه پس از پرتاب، بوستر موشک با موفقیت فضاپیمای ونشن را در مسیر مداری مورد نظر قرار دارد و ماژول جدید دیشب با ایستگاه فضایی چین ملاقات کرد. سازمان فضایی چین هیچ نشانه‌ای مبنی بر اعمال تغییر در بوستر موشک ارائه نداده است.
جاناتان مک‌داول، اخترفیزیکدان در مرکز اخترفیزیک کمبریج در ماساچوست که رفت‌وآمد اجرام در فضا را ردیابی می‌کند، می‌گوید همان داستان قرار است تکرار شود. به‌گفته‌ی او «این امکان وجود دارد که طراحان موشک توانسته باشند تغییراتی جزئی در موشک اعمال کنند که به آن‌ها اجازه می‌دهد مرحله‌ی موشک را به‌طور کنترل‌شده از مدار خارج کنند. اما من چنین انتظاری ندارم.»
اگر طراحی موشک تغییر نکرده باشد، هیچ پیشرانه‌ای نزول آن را هدایت نخواهد کرد و موتورهای بوستر نمی‌توانند دوباره روشن شوند. بارش نهایی بقایا که انتظار می‌رود شامل رسیدن چند تن فلز تا سطح زمین باشد، می‌تواند در هر نقطه از مسیر موشک که تا ۴۱٫۵ درجه عرض شمالی و ۴۱٫۵ درجه عرض جنوبی حرکت می‌کند، اتفاق بیفتد. این یعنی هیچ خطری برای شهرهایی نظیر شیکاگو یا رم که هردو کمی در شمال مسیر مداری قرار دارند، وجود نخواهد داشت. اما لس‌آنجلس، نیویورک، قاهره و سیدنی ازجمله شهرهایی هستند که بوستر برفراز آن‌ها حرکت خواهد کرد.
پیش‌بینی محل سقوط یک موشک عملی پرزحمت و دشوار است. جو زمین بسته به‌شدت تابش خورشید در یک روز خاص متورم می‌شود و این پدیده سرعت سقوط اجرام را سرعت می‌بخشد یا کاهش می‌دهد.
از نظر طراحی، مرحله‌ی اصلی لانگ مارچ ۵بی که بیش از ۱۵ متر طول دارد، ماژول ونشن را به سمت مدار می‌راند؛ بدان معنا که بوستر نیز به همراه محموله‌ی خود به مدار خواهد رسید. این طراحی با ساختار اغلب موشک‌ها متفاوت است. در موشک‌های دیگر، مراحل پایین‌تر معمولاً اندکی پس از پرتاب به زمین بازمی‌گردند. مراحل فوقانی که به مدار می‌رسند، معمولاً پس از رهاسازی محموله‌های خود، موتورشان را دوباره روشن می‌کنند و به سمت ورود دوباره به جو برفراز ناحیه‌ای خالی از سکنه مانند وسط اقیانوس هدایت می‌شوند.
مشکلات فنی گاه‌وبیگاه موجب ورود دوباره‌ی کنترل‌نشده و ناخواسته می‌شوند؛ مانند مرحله‌ی دوم یک موشک اسپیس ایکس که در سال ۲۰۲۱ برفراز ایالت واشنگتن فرود آمد. بااین‌حال مرحله‌ی فوقانی فالکون ۹ با وزن تقریباً چهار تن کوچک‌تر از مرحله‌ی اصلی است و کمتر احتمال داشت که خسارت یا جراحت در پی داشته باشد.
به‌گفته‌ی تد مولهاپت، متخصص زباله‌های فضایی، معمولاً ۲۰ تا ۴۰ درصد از موشک یا ماهواره پس از ورود دوباره به جو زمین سالم می‌ماند. این بدان معنا است که تقریباً ۴۵۰۰ تا ۹۰۰۰ کیلوگرم از بوستر لانگ مارچ ۵بی می‌تواند به سطح زمین اصابت کند. مولهاپت می‌گوید ایالات متحده و برخی از دیگر کشورها در صورتی که احتمال جراحت به شخصی روی زمین بالاتر از یک در ۱۰ هزار باشد، از ورود دوباره‌ی کنترل‌نشده‌ی زباله‌های فضایی اجتناب می‌کنند.
تا به امروز، هیچ مورد شناخته‌شده‌ای وجود نداشته است که فردی با سقوط زباله‌های انسان‌ساخت آسیب دیده باشد. مولهاپت می‌افزاید بدون دسترسی به جزئیات طراحی موشک چینی، امکان محاسبه‌ی ریسک برخورد آن به افراد وجود ندارد. بااین‌حال او کاملاً اطمینان دارد که این مقدار بسیار بالاتر از آستانه‌ی خطر یک در ۱۰ هزار است.
درجریان پخش زنده‌ی پیش از پرتاب در رسانه‌ی دولتی CGTN، یکی از مقام‌های سابق سازمان ملی فضایی چین با اشاره به حادثه‌ی سقوط بقایای موشک این کشور در ساحل عاج در سال ۲۰۲۰ گفت «ما از آن زمان تاکنون فناوری‌هایمان را بهبود بخشیده‌ایم» تا مرحله‌ی موشک را در منطقه‌ای خالی از سکنه پایین بیاوریم. بااین‌حال او جزئیات خاصی ارائه نداد.
داستان احتمالاً به همین‌جا ختم نمی‌شود. در اکتبر امسال، چین به‌منظور تکمیل مونتاژ تیان‌گونگ، دومین ماژول آزمایشگاهی خود به نام منگتیان را پرتاب خواهد کرد. این ماژول نیز مانند مأموریت دیروز برفراز موشک دردسرساز لانگ مارچ ۵بی پرواز خواهد کرد.
نظرات