تلسکوپ جیمز وب نخستین تصویر مستقیم خود از جهانی بیگانه را ثبت کرد

اکثریت مطلق سیاره‌های فراخورشیدی فقط ازطریق رصد افت نورهای جزئی در روشنایی ستارگانی که به دورشان می‌چرخند، مشاهده شده‌اند و دانشمندان تاکنون فقط از ۲۰ سیاره به‌طور مستقیم عکس‌برداری کرده‌اند. بااین‌حال با دستاورد جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب، وضعیت ممکن است به‌زودی تغییر کند. قدرتمندترین تلسکوپ فضایی جهان کمتر از دو ماه پس از آغاز فعالیت علمی خود، نخستین تصویرش از سیاره‌ای در خارج از منظومه شمسی را ثبت کرده است.

به‌گزارش اسپیس‌دات‌کام، سیاره عکس‌برداری‌شده غولی گازی است که به دور ستاره‌ای به نام HIP 65426 در فاصله تقریباً ۳۸۵ سال نوری از زمین می‌چرخد. این سیاره فراخورشیدی در تصویر به صورت لکه کوچکی نزدیک به ستاره درخشانش ظاهر شده است. جیمز وب این عکس را با استفاده از دوربین فروسرخ نزدیک (نیرکم) و ابزار فروسرخ میانی (میری) خود که هرکدام بر نوع متفاوتی از نور فروسرخ تمرکز می‌کنند، گرفته است.

ساشا هینکلی، اخترشناس دانشگاه اکستر در بریتانیا که هدایت رصدها را برعهده داشت، در بیانیه‌ای می‌گوید: «این لحظه‌ای تحول‌آفرین، نه فقط برای جیمز وب، بلکه به‌طور کلی برای نجوم است.»

دانشمندان سیاره مورد بحث را در سال ۲۰۱۷ با تلسکوپ وی‌ال‌تی در شیلی کشف کرده بودند. نکته جالب این است که جیمز وب برای کشف سیاره‌های فراخورشیدی جدید طراحی نشده؛ اما درعوض جزئیات تازه درباره‌ی جهان‌هایی را که دیگر تلسکوپ‌ها شناسایی کرده‌اند، به دانشمندان می‌آموزد.

رصد مستقیم سیاره‌های فراخورشیدی بسیار دشوار است؛ زیرا آن‌ها بسیار کم‌نور از ستارگانی هستند که به دورشان می‌چرخند. سیاره‌ی عکس‌برداری‌شده با جیمز وب به نام HIP 65426 b تنها به لطف ترکیبی از عوامل شناسایی‌پذیر است. اول، سیاره فاصله بسیار زیادی با ستاره والد خود دارد؛ به‌طوری که صدبرابر دورتر از فاصله زمین تا خورشید است. برای مقایسه، پلوتو فقط تقریباً ۴۰ واحد نجومی از خورشید فاصله دارد. دوم HIP 65426 b جهانی بسیار بزرگ است؛ به‌گونه‌ای که ۱۲ برابر مشتری، بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی اندازه دارد.

بااین‌حال، 65426 b در فروسرخ نزدیک، تقریباً ده هزار بار و در فروسرخ میانی، چند هزار بار کم‌نورتر از ستاره والد خود است. اما تلسکوپ فضایی جیمز وب به لطف حساسیت بالای خود توانست دو جرم را از یکدیگر تفکیک کند.

آرین کارتر، اخترشناس دانشگاه کالیفرنیا سانتا کروز که هدایت تجزیه‌وتحلیل تصاویر را برعهده داشت، در بیانیه خبری گفت: «به‌دست‌آوردن این تصویر مانند حفاری برای گنج فضایی بود. درابتدا تنها چیزی که می‌توانستم ببینم نور ستاره بود؛ اما با پردازش دقیق تصویر توانستم آن نور را حذف و سیاره را کشف کنم.»

هر دو ابزار نیرکم و میری به دستگاه‌هایی به نام تاج‌نگار مجهز هستند که نور ستاره مرکزی را مسدود می‌کند. هینکلی گفت اینکه تاج‌نگارهای جیمز وب با عملکرد خوب خود توانستند نور ستاره والد را حذف کنند، واقعا تأثیرگذار بود.

دانشمندان با رصد ستاره ازطریق چهار فیلتر مختلف، درنهایت موفق شدند تصاویری را به‌دست آورند که سیاره را به صورت لکه‌ نورانی کوچکی نشان می‌دهد. به‌نقل از بیانیه دانشمندان، شکل متفاوت لکه در هر تصویر، نتیجه فرعی اپتیک تلسکوپ است.

جرم HIP 65426 b در مقایسه با زمین ۴٫۵ میلیارد ساله، سیاره‌ای بسیار جوان است که فقط ۱۵ تا ۲۰ میلیون سال عمر دارد. این جهان به دلیل ماهیت گازی خود قطعاً نمی‌تواند میزبان حیات باشد. بااین‌حال هنوز پرسش‌های جالب فراوانی ازجمله جزئیات ترکیب شیمیایی و سن درباره این جهان و بسیاری از دیگر سیاره‌هایی که جیمز وب در آینده از آن‌ها عکس‌برداری خواهد کرد، وجود دارد که دانشمندان مایل به یافتن پاسخ برایشان هستند.