ادعای بحث‌برانگیز دانشمند سوئیسی: در آستانه کشف حیات بیگانه هستیم
ما هنوز موفق نشده‌‌ایم حیات را در مریخ پیدا کنیم؛ بااین‌حال به‌اعتقاد یکی از دانشمندان، احتمالاً در ۲۵ سال آینده نشانه‌هایی از حیات را در خارج از منظومه‌ی شمسی پیدا خواهیم کرد. این ادعا را ساشا کوانز، اخترفیزیک‌دان در مؤسسه‌ی فناوری فدرال زوریخ (ETH Zurich) در سوئیس، مطرح کرده است.
کوانز در مراسم افتتاحیه‌ی مرکز پیدایش و رواج حیات در مؤسسه‌ی فناوری فدرال زوریخ به پروژه‌هایی فناوری‌محور اشاره کرد که احتمالاً می‌توانند به دانشمندان برای پاسخ‌دادن به سؤال مهمی کمک کنند که ذهن ما را درگیر کرده است: آیا ما تنها هستیم یا در هستی موجودات زنده‌ی دیگری نیز وجود دارند؟
ساشا کوانز می‌گوید:
در سال ۱۹۹۵، همکارم، دیدیه کلاز و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، اولین سیاره‌ی خارج از منظومه‌ی شمسی را کشف کرد. امروزه، بیش از ۵٬۰۰۰ سیاره فراخورشیدی می‌شناسیم و روزانه سیاره‌های جدیدی کشف می‌کنیم.
براساس گزارش رسانه‌ی اسپیس‌دات‌کام، ستاره‌شناسان اعتقاد دارند تمام بیش از ۱۰۰ میلیارد ستاره‌ی موجود در کهکشان راه شیری حداقل یک سیاره‌ی همراه دارند؛ به‌همین‌دلیل، تعداد سیاره‌های موجود در کهکشان ما بسیار بیشتر از حد تصور است. ساشا کوانز می‌گوید تعداد زیادی از این سیاره‌ها درست مثل زمین‌اند و در فاصله‌ی مناسبی از ستارهشان قرار دارند تا شرایط زندگی، نظیر وجود آب مایع در آن‌ها فراهم باشد.
کوانز می‌گوید:
نمی‌دانیم که این سیاره‌های شبیه زمین همچون محل زندگی ما اتمسفر دارند یا نه. همچنین، نمی‌دانیم اتمسفر آن‌ها از چه چیزی ساخته شده است. باید روی اتمسفر این سیاره‌ها تحقیق کنیم. برای این کار به رویکردی شهودی نیاز داریم؛ رویکردی که به ما امکان دهد از این سیاره‌ها تصویربرداری کنیم.
مراسم افتتاحیه‌ی مرکز پیدایش و رواج حیات در مؤسسه‌ی فناوری فدرال زوریخ در حالی برگزار شد که چند روز پیش اعضای تیم جیمز وب اولین تصویر مستقیم این تلسکوپ فضایی از سیاره‌ای فراخورشیدی را منتشر کردند. سیاره یادشده به دور ستاره‌ای دوردست مشغول گردش است. این غول گازی بزرگ که با نام HIP 65426 b شناخته می‌شود، ۱۲ برابر بزرگ‌تر از مشتری و فاصله‌ی آن از ستاره‌‌اش ۱۰۰ برابر فاصله‌ی زمین از خورشید است.
تلسکوپ فضایی جیمز وب در وهله‌ی اول برای مطالعه‌ی باستانی‌ترین ستاره‌‌های جهان طراحی شده است؛ اما در همین ابتدای کار اکتشافات بزرگی درزمینه‌ی سیاره‌های فراخورشیدی رقم زده است. این تلسکوپ موفق شده است وجود کربن‌دی‌اکسید و آب را در اتمسفر شماری از این سیاره‌ها تأیید کند.
ساشا کوانز می‌گوید جیمز وب با اینکه قدرتمندترین رصدخانه‌ی موجود در فضا به‌حساب می‌آید، به‌حدی قوی نیست که سیاره‌های کوچک‌تری به‌اندازه‌ی زمین را مشاهده کند که در فاصله‌ی نزدیک‌تری به ستارهشان مشغول گردش هستند و احتمالاً آب دارند.
کوانز می‌گوید:
HIP 65426 منظومه‌ای بسیار ویژه است. در این منظومه، یک سیاره‌ی غول‌پیکر گازی در فاصله‌ی بسیار دوری از ستاره گردش می‌کند. توانایی جیمز وب درزمینه‌ی تصویربرداری در سیاره‌ها در همین حد است. نمی‌توانیم تصویری از سیاره‌های کوچک بگیریم. جیمز وب به حدی قوی نیست که چنین کاری انجام دهد.
درحالحاضر، دانشمندان مشغول کار روی ابزارهای تصویربرداری جدیدی هستند تا این شکاف مهم در توانایی‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب پر شود. کوانز و اعضای تیمش رهبر پروژه‌ی تولید METIS (تصویرگر و طیف‌نگار ELT فروسرخ میانی) هستند و قصد دارند آن را به تلسکوپ بسیار بزرگ اروپایی موسوم به ELT اضافه کنند.
ELT هم‌اکنون در شیلی مراحل تولید را می‌گذراند و پس از تکمیل‌شدن در اواخر دهه‌ی جاری میلادی، آینه‌ای به عرض ۴۰ متر خواهد داشت. بهره‌مندی از این آینه باعث می‌شود ELT بزرگ‌ترین تلسکوپ نوری دنیا باشد.
به‌گفته‌ی کوانز، هدف اصلی ساخت METIS ثبت اولین تصویر از سیاره‌های زمین‌سان در اطراف یکی از نزدیک‌ترین ستاره‌ها است: «هدف بلندمدت ما این است که چنین کاری را برای ده‌ها ستاره انجام دهیم و روی اتمسفر ده‌ها سیاره فراخورشیدی زمین‌سان تحقیق کنیم.»
کوانز می‌گوید که احتمالاً METIS نیز نمی‌تواند نشانه‌های حیات در سیاره‌های خارج از منظومه‌ی شمسی را کشف کند. تلسکوپی زمینی نظیر ELT با مانعی مهم، یعنی اتمسفر زمین، مواجه است و همین مانع می‌تواند اندازه‌گیری‌ها را غیردقیق کند. به‌گفته‌ی این دانشمند، احتمالاً جیمز وب نیز نمی‌تواند نشانه‌های حیات را شناسایی کند؛ بنابراین، به مأموریت کاملاً جدیدی نیاز است.
طبق ادعای کوانز، مأموریت جدید را دانشمندان اروپایی در آژانس فضایی اروپا به بحث گذاشته‌اند. ایده‌پردازی مأموریت مذکور که فعلاً با نام LIFE (مخفف تداخل‌سنج بزرگ برای سیاره‌های فراخورشیدی) شناخته می‌شود، در سال ۲۰۱۷ انجام شد. این مأموریت فعلاً در مراحل اولیه است و رسماً تأیید نشده است. LIFE درحالحاضر بودجه‌ی خاصی دراختیار ندارد؛ ولی به‌گفته‌ی کوانز، LIFE احتمالاً یکی از مأموریت‌های بزرگ بعدی آژانس فضایی اروپا خواهد بود.
تلسکوپ فضایی جدید نگاهی به تعداد زیادی از سیاره‌های فراخورشیدی خواهد انداخت تا نشانه‌هایی از وجود مولکول در اتمسفر آن‌ها پیدا کند. وجود مولکول در اتمسفر احتمالاً حضور موجودات زنده در سیاره‌ها را تأیید می‌کند. مرکز پیدایش و رواج حیات در مؤسسه‌ی فناوری فدرال زوریخ امیدوار است زمینه‌‌های مأموریت LIFE را فراهم کند و درک انسان از شیمیِ حیات را افزایش دهد.
ساشا کوانز می‌گوید زمان‌بندی ۲۵ ساله برای کشف نشانه‌های حیات در سیاره‌های فراخورشیدی جاه‌طلبانه به‌نظر می‌رسد؛ اما غیرواقع‌گرایانه نیست. او ادامه می‌دهد: «هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد؛ اما قرار است در مسیر دستیابی به این هدف چیزهای دیگری نیز یاد بگیریم.»
نظرات