ناسا فضاپیمای دارت را به سیارک دیمورفوس کوبید و جهان پخش زنده آن را تماشا کرد

بامداد امروز به وقت ایران، ناسا در اتفاقی هیجان‌انگیز و بی‌سابقه، برخورد فضاپیمای دارت به سیارک دیمورفوس را از فاصله تقریباً ۱۱ میلیون کیلومتری به‌طور زنده پخش کرد. دارت (مخفف تغییر مسیر سیارک دوگانه) در ساعت ۲:۴۴ صبح سه‌شنبه خود را به سطح دیمورفوس کوبید تا مدار این سنگ فضایی کوچک به دور سیارکی دیگر به نام دیدیموس را به‌طور جزئی تغییر دهد.

یک ساعت پیش از برخورد، سیارک هدف با نام دیمورفوس حتی در تصاویر فضاپیما مشاهده‌پذیر نبود. در برخی از تصاویر اولیه ارسال‌شده به زمین، حتی دیدیموس، سیارک بزرگ‌تر همراه دیمورفوس مانند ذره‌ای درمقابل دریایی سیاه به‌نظر می‌آمد. بااین‌حال فضاپیمای دارت با سرعت بیش از ۲۲ هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کرد و جزئیات به سرعت پدیدار شد. با پرواز خودکار فضاپیما به سمت دیمورفوس، تماشاگران روی زمین سطح سنگلاخی و ناهموار دیدیموس را مشاهده کردند. پیش از آنکه صفحه به نشانه ازدست‌رفتن سیگنال قرمز شود، تخته‌سنگ‌ها کل صفحه را پر کردند و دارت به مقصد نهایی خود رسید.

در اتاق عملیات، از راه رسیدن تصاویر سیارک موجب شگفتی اعضای تیم مأموریت شد. النا آدامز، مهندس سامانه‌های مأموریت دارت به نقل از ورج گفت: «برای نخستین‌بار بود که این سیارک به میدان دید ما وارد می‌شد. واقعاً نمی‌دانستیم چه انتظاری داشته باشیم. ما واقعاً از شکل سیارک آگاه نبودیم؛ اما می‌دانستیم که قرار است به کجا برخورد کنیم. درنتیجه فکر می‌کنم همگی ما به نوعی نفسمان را در سینه حبس کرده بودیم. یک جورهایی از اینکه هیچ کداممان واقعاً از هوش نرفتیم، تعجب کردم.»

تلسکوپ‌های سرتاسر جهان و تعداد کمی در فضا، اکنون توجه خود را به صحنه برخورد معطوف کرده‌اند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا دریابند که برخورد دارت با دیمورفوس تا چه حد بر حرکت این سیارک تأثیر گذاشته است. این تصادم عمدی بخشی از نخستین آزمایش عملی دفاع سیاره‌ای بود تا بفهمیم آیا بشر می‌تواند روزی مسیر سیارکی را که به سمت سیاره ما حرکت می‌کند، تغییر دهد یا خیر.

لوری گلیز، مدیر واحد علوم سیاره‌ای ناسا، بلافاصله پس از برخورد دارت گفت: «ما درحال آغاز عصری جدید در تاریخ بشر هستیم؛ دورانی که در آن به‌طور بالقوه می‌توانیم از خودمان دربرابر تهدیدی مانند برخورد مخاطره‌آمیز یک سیارک محافظت کنیم. چه اتفاق شگفت‌انگیزی. ما قبلا هرگز این توانایی را نداشتیم.»

باید خاطرنشان کرد که دیمورفوس و دیدیموس هیچ‌کدام برای زمین خطرناک نیستند. درواقع درحال‌حاضر هیچ سیارک شناخته‌شده‌ای تهدید فوری و درخورتوجهی برای سیاره ما نیست؛ اما ناسا در درحال آمادگی برای مواجهه با رویدادهای غیرمنتظره در آینده است. سازمان فضایی می‌خواهد اگر یک روز سیارکی در مسیری خطرناک به سمت زمین مشاهده شود، ما انسان‌ها راهکارهایی برای جلوگیری از وقوع فاجعه دراختیار داشته باشیم.

راهکاری که دارت درحال آزمودنش است، یکی از سرراست‌ترین گزینه‌ها محسوب می‌شود. اگر ما چیزی را به سیارکی بکوبیم، آیا نحوه حرکت آن تغییر خواهد کرد؟ ازآنجاکه مدار دیمورفوس، آن را بین سیارکی دیگر (دیدیموس) و زمین قرار می‌دهد، پژوهشگران به‌زودی به پاسخ این پرسش دست خواهند یافت.

دیمورفوس سیارکی نسبتاً کوچک است و از همین‌رو، دانشمندان درست تا پیش از برخورد نمی‌توانستند واقعاً آن را ببینند. اما هر بار که دیمورفوس از بین دیدیموس و زمین می‌گذرد، تلسکوپ‌ها می‌توانند افت نور دیدیموس را مشاهده کنند. پژوهشگران بدین وسیله می‌توانند دریابند که سیارک با چه سرعتی حرکت می‌کند. آن‌ها انتظار دارند که پس از برخورد، افزایش سرعت مدار دیمورفوس را ببینند؛ اما اینکه رفتار سیارک چقدر با مدل‌های کامپیوتری مطابقت دارد، هنوز معلوم نیست.

انتظار می‌رود که دراثر برخورد دارت با دیمورفوس، مدار آن به دور دیدیموس کوتاه‌تر شده باشد.

احتمالاً چند ماه طول می‌کشد تا به‌طور کامل دریابیم که فضاپیمای دارت، مدار دیمورفوس را چقدر تغییر داده است. بااین‌حال در روزها و هفته‌های آتی، برخی تصاویر و داده‌ها از منابع مختلف سرتاسر منظومه شمسی منتشر خواهد شد.

فضاپیمای دارت پیش از برخورد، ماهواره‌ای کوچک‌تر ساخت ایتالیا به نام لیسیاکیوب را رها کرد. این فضاپیمای کوچک، نظاره‌گر برخورد دارت با دیمورفوس بود و از صحنه تصادم عکس‌هایی گرفت که به دست پژوهشگران روی زمین خواهد رسید. تلسکوپ‌های هفت‌قاره و همچنین فضاپیمای لوسی، تلسکوپ فضایی جیمز وب و تلسکوپ فضایی هابل نیز نگاهشان را به منظومه سیارکی خواهند دوخت. سپس در سال ۲۰۲۴، آژانس فضایی اروپا با ارسال فضاپیمایی دیگر، دیمورفوس و بقایای به‌جامانده از دارت را از نزدیک مشاهده و بررسی خواهد کرد.

اما در این بین، آخرین تصاویر فضاپیما، جزئیات فراوان جذابی دراختیار پژوهشگران قرار دادند. کارولین ارنست، دانشمندی که روی سامانه تصویربرداری دارت به نام دریکو کار می‌کند، یکی از این پژوهشگران است. او در کنفرانس مطبوعاتی پس از برخورد، با هیجان درباره شکل شگفت‌انگیز هر دو سیارک و صخره‌ها، نقاط صاف و دهانه‌های دیدیموس که فقط برای مدتی کوتاه قابل مشاهده بودند، صحبت کرد. ارنست با اشاره به مهندسان همکارش گفت: «این بچه‌ها کارشان تمام شده؛ اما کار ما تازه شروع شده است.»