آلودگی نوری، پیوند باستانی بشریت با ستارگان را قطع کرده است

انسان‌ها ذاتا از تاریکی می‌ترسند. ما گاهی هیولایی را زیر تخت خوابمان تصور می‌کنیم یا اینکه سرعت قدم‌هایمان را در خیابان‌های تاریک در شب افزایش می‌دهیم. برای غلبه بر ترسمان، ممکن است چراغی را در طول شب روشن نگه‌داریم تا هیولا را فراری دهیم یا لامپی را بالای در ورودی نصب کنیم تا احتمال ورود دزد‌ها را کاهش دهیم.

همزمان که برای حفظ امنیت خود، زیر دریایی از نور زندگی می‌کنیم، ارتباطمان با آسمان شب را از دست می‌دهیم. شمارش ستارگان در کمپین آگاهی بخشی عمومی «جهان در شب» نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۲۲، روشنایی مصنوعی آسمان شب دو برابر شده است. با این حال، اقدامات محلی می‌توانند تغییرات چشمگیری در این روند ایجاد کنند.

آلودگی نوری ما را از تماشای یکی از عجایب طبیعت محروم کرده، به حیات‌وحش آسیب می‌زند و پژوهش‌های مرتبط با مقابله با تغییرات اقلیمی را متوقف می‌کند. ستاره‌ها، فقط چراغ‌های سوسو زن زیبایی در آسمان نیستند. آن‌ها اساطیر هر یک از تمدن‌های بشری را شکل داده‌اند و پرندگان را در کوچ‌های شگفت‌انگیزشان راهنمایی می‌کنند. اکنون ما باید سهم خود را در حفظ ستاره‌ها برای آیندگان ایفا کنیم و با آلودگی نوری مقابله کنیم.

چشم انسان می‌تواند ۵۰۰۰ ستاره را در آسمان شب شناسایی کند. ولی نور‌های تابیده از آسمان‌خراش‌ها، چراغ‌های خیابان و خانه‌ها، به جز تعداد اندکی از پرنورترین ستاره‌ها، باقی را محو می‌کنند.

پیشینیانِ ما از زمان طلوع و غروب صورت‌های فلکی، به عنوان نوعی تقویم استفاده می‌کردند. آن‌ها همچنین با استفاده از ستارگان در جستجوی سرزمین‌های جدید مسیریابی کرده یا راه‌های دریایی جدیدی پیدا می‌کردند. امروزه دریانوردان دیگر به طور معمول از ستارگان برای جهت‌یابی استفاده نمی‌کنند ولی همچنان آموزش می‌بینند که در صورت خرابی سامانه‌های جهت‌یابی، چگونه از این روش‌ها استفاده کنند.

جانوران مهاجر، از جمله پرندگان و حشرات، بخاطر «آسمان‌تاب» خیره‌کننده‌ی شهر‌ها، از مسیر‌های طبیعی پرواز خود منحرف می‌شوند. در تابستان ۲۰۱۹، میلیون‌ها ملخ مهاجر، به لاس‌وگاس هجوم آوردند در حالی که پرتو‌های یادمان نورانی ۱۱ سپتامبر، دسته‌های پرندگان مهاجر که شبانه پرواز می‌کنند را مانند آهنربا به خود جذب می‌کنند.

این پرندگان که توسط روشنایی‌های شهر از مسیر خود منحرف شده‌اند، با آسمان‌خراش‌ها برخورد می‌کنند. جمعیت حشرات در سراسر جهان رو به کاهش است و آلودگی نوری، زندگی شبانه آن‌ها را مختل می‌کند.

آلودگی نوری توسط همان ساز‌و‌کاری ایجاد می‌شود که آسمان را در طول روز، آبی‌رنگ می‌کند. نور خورشید شامل تمام رنگ‌های رنگین‌کمان است که هر یک طول موج متفاوتی دارند. هوای پیرامون ما، از اجزای کوچکی (مانند مولکول‌های اکسیژن و دی‌اکسید کربن) تشکیل شده است.

نور خورشید در زمان عبور از میان هوا، با این اجزا برخورد کرده و در جهات تصادفی پراکنده می‌شود. نور آبی (با طول موج کوتاه‌تر) بیشتر از نور قرمز (با طول موج بلند‌تر) پراکنده می‌شود. در نتیجه، چشم ما نور آبی بیشتری از آسمان در تمام جهات دریافت می‌کند.

همین اجزای هوا، باعث روشن شدن آسمان در شب می‌شوند. کسر کوچکی از آسمان‌تاب، حاصل منابع نوری طبیعی چون نور ستارگان و جو زمین است. اما بیشتر نوری که آسمان‌تاب را می‌سازد، مصنوعی است.

آلودگی نوری توانایی ما برای مطالعه کیهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حتی رصدخانه‌های جدیدی که بر فراز قله‌های دوردست ساخته شده‌اند، تحت تاثیر آسمان‌تابِ حاصل از گسترش شهر‌ها قرار دارند. آلودگی نوری به اندازه‌ای گسترده است که بر سه‌چهارم کل رصد‌ها تاثیر گذاشته است.

دلیلی برای ناامیدی وجود ندارد؛ هر چند ما آلودگی نوری را ایجاد کرده‌ایم، خودمان هم می‌توانیم آن را برطرف کنیم.

انجمن‌های آسمان تاریک در سراسر جهان در تلاش برای آموزش مخاطرات آلودگی نوری به مردم و رایزنی برای وضع قوانینِ حفظ ذخیره‌گاه‌های آسمان تاریک هستند. آن‌ها مردم را به برقراری مجدد ارتباط خود با آسمان تاریکِ پرستاره تشویق می‌کنند.

مبارزه با آلودگی نوری از خانه شروع می‌شود. اگر برای امنیت باید چراغ‌های محوطه را روشن نگه‌دارید، از لامپ‌های سرپوش‌دار استفاده کنید که فقط نور را به سمت پایین می‌تابانند. از لامپ‌هایی استفاده کنید که در طول موج‌های فرابنفش و آبی تابش نمی‌کنند؛ زیرا این نور‌ها برای حیات‌وحش مضر هستند. کنترل هوشمند چراغ‌ها نیز به کاهش تاثیر خانه‌ی شما بر حیات‌وحش کمک کرده و تماشای آسمان شب را برای شما ساده‌تر می‌کند.

نقشه‌های پراکندگی آلودگی نوری به شما در شناخت شرایط آلودگی نوری منطقه زندگی‌تان کمک می‌کنند. این نقشه‌ها از داده‌های ماهواره‌ای و گزارش‌های شهروند-دانشمندانی که در شمارش سالانه ستارگان شرکت می‌کنند، ساخته شده‌اند.

شما نیز می‌توانید در شمارش ستارگان همکاری کنید و گزارش خود را برای کمپین جهان در شب ارسال کنید.

مراحل ارسال گزارش ساده است: در شبی صاف و بدون ابر، بیرون بروید و ستاره‌هایی که در صورت‌های فلکی شناخته شده‌ای مانند شکارچی، می‌توانید ببینید را بشمارید و گزارش کنید.

برای مقابله با آلودگی نوری، باید شدت آن را بدانیم و سیاست‌های ملی و محلی (مانند جایگزینی لامپ‌های خیابان با لامپ‌های LED) را بشناسیم. برای نمونه، شمارش ستارگان در انگلیس نشان می‌دهد که آلودگی نوری در سال ۲۰۲۰ به اوج خود رسیده و پس از آن شروع به کاهش کرده است.

شاید مهم‌ترین نتیجه‌ی شمارش ستارگان، یادآوری آسمان شبِ رو به نابودیمان و ایجاد تکاپو در ما برای برداشتن گام‌های موثر در جهت بازیابی آن باشد.

در نهایت، هر یک از ما باید برای کاهش تاثیرمان بر آسمان، شیوه‌ی نورپردازی خانه‌ها و محله هایمان را تغییر دهیم و خواسته‌ی خود برای وضع قوانین حامی آسمان تاریک را از قانون‌گذاران طلب کنیم.