بازگشت به ماه روی لبه تیغ؛ گزارشی تکان‌دهنده هزینه‌های سرسام‌آور موشک ناسا را فاش می‌کند
گزارش مستقلی که هفته‌ی گذشته منتشر شد، حاوی یافته‌هایی نگران‌کننده درمورد هزینه‌هایی بود که آژانس فضایی آمریکا برای سامانه‌ی پیش‌رانش موشک اسپیس لانچ سیستم (SLS) صرف کرده است. علاوه‌براین، پل مارتین، بازرس کل ناسا هشدار می‌دهد که اگر این هزینه‌ها کنترل نشود، برنامه‌های بازگشت به ماه ممکن است به خطر افتد.
به‌گزارش ارز تکنیکا، بازرس کل ناسا به صراحت می‌نویسد اگر مخارج آژانس فضایی مهار نشود، «ناسا و قراردادهایش کماکان از هزینه‌های برنامه‌ریزی‌شده و جداول زمانی تخطی خواهند کرد؛ اتفاقی که به کاهش دسترسی به بودجه، تاخیر در پرتاب‌ها و از بین‌رفتن اعتماد عمومی به توانایی آژانس در خرج مسئولانه‌ی پول مالیات‌دهندگان و رسیدن به اهداف و مقاصد، ازجمله بازگرداندن ایمن انسان به ماه منجر می‌شود.»
گزارش ۵۰ صفحه‌ای اخیر، قراردادهایی را که ناسا با اروجت راکت‌داین برای موتورهای اصلی RS-25 و نورثروپ گرومن برای بوسترهای سوخت جامد بسته، تجزیه‌وتحلیل کرده است. این موتورها و بوسترها نیروی رانش مرحله‌ی اول اسپیس لانچ سیستم را تامین می‌کنند؛ موشکی که نخستین پرواز موفقیت‌آمیزش را آبان سال گذشته انجام داد و برای ارسال فضانوردان در ماموریت‌های آرتمیس به‌کار خواهد رفت.
هزینه‌های سرسام‌آور
گزارش نشان می‌دهد که تلاش‌ها برای نوسازی موتورهای RS-25، ساخت موتورهای جدید و تولید بوسترهای سوخت جامد برای ماموریت‌های اولیه‌ی آرتمیس، به افزایش تقریبا ۶ میلیارد دلاری هزینه‌ها و بیش از ۶ سال تاخیر در برنامه درمقایسه با پیش‌بینی اولیه‌ی ناسا منجر شده است.
برای درک این موضوع، باید اشاره کرد که پل مارتین صرفا درباره‌ی افزایش هزینه‌ها صحبت می‌کند، نه کل هزینه‌ی موتورها و بوسترها؛ بدین معنی که تخطی از هزینه‌های اولیه‌ی سامانه‌ی پیش‌رانش موشک اسپیس لانچ سیستم، به اندازه‌ی بهای ساخت دو ماه‌نشین چندبارمصرف (استارشیپ اسپیس ایکس و بلو مون بلو ارجین) برای آژانس فضایی هزینه‌بر بوده است.
تفاوت اصلی بین سامانه‌ی پیش‌رانش SLS و ماه‌نشین‌ها در روش انعقاد قراردادهای آن‌ها است و مارتین با زبان تند از انتخاب ناسا برای واگذاری قراردادهای قیمت افزایشی انتقاد می‌کند. قراردادهای قیمت افزایشی برای برنامه‌های آزمایشی و دارای فناوری پیشرفته، مانند ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب درنظر گرفته شده است. اما در این مورد، شرکت اروجت موتورهایی را نوسازی می‌کرد که چندین بار در برنامه شاتل فضایی پرواز کرده بودند. نورثروپ گرومن نیز وظیفه‌ی اصلاح بوسترهایی را برعهده داشت که به‌طور مشابه قبلا استفاده شده بودند.
مارتین می‌نویسد: «اتکای ناسا به قراردادهای قیمت افزایشی، ریسک مالی سازمان را افزایش می‌دهد. از نظر ما، ناسا برای ساخت بوسترها و موتورهای اسپیس لانچ سیستم، بیش از حد مجاز از ساختار قراردادهای قیمت افزایشی استفاده کرده است.» بازرس ناسا می‌افزاید هرچند SLS موشکی جدید است، بوسترها و موتورهایش، سخت‌افزارهایی باسابقه و به ارث‌رسیده از برنامه شاتل فضایی هستند.
قراردادهای قیمت افزایشی، کل هزینه‌ها را به اضافه‌ی دستمزدها به پیمانکاران می‌پردازد. این ساختار برخلاف قراردادهای قیمت ثابت است که ناسا برای ساخت ماه‌نشین‌ها به اسپیس ایکس و بلو ارجین واگذار کرده است. ناسا درحالی چنین قراردادهایی را با این شرکت‌ها بسته که طراحی ماه‌نشین درمقایسه با سامانه‌ی پیش‌رانش SLS، ماهیتی آزمایشی‌تر با فناوری پیشرفته‌تر دارد.
گزارش جدید همچنین دستمزدهای پرداخت‌شده در قالب قراردادهای سامانه‌ی پیش‌رانش را زیر سوال می‌برد. به‌عنوان مثال، هرچند اروجت راکت‌داین تا پایان قرارداد خود فقط پنج واحد از ۱۶ موتور نوسازی‌شده‌ی RS-25 را تحویل داده بود، آژانس فضایی رتبه‌ی «بسیار خوب» را به این عملکرد ضعیف اعطا کرد.
موتورهای پرهزینه
موارد دیگری نیز وجود دارد که در گزارش مطرح شده است. به‌عنوان مثال، هزینه‌ی کنونی ساخت نمونه‌ای جدید از موتور RS-25 که برای ماموریت آرتمیس ۵ و به بعد به‌کار خواهد رفت، تقریبا صد میلیون دلار است. ناسا و اروجت درتلاش هستند تا ۳۰ درصد از هزینه‌ها را تا پایان دهه‌ی جاری کاهش دهند و قیمت نهایی را به ۷۰٫۵ میلیون دلار برسانند.
بااین‌حال، مارتین با اشاره به پیش‌بینی این صرفه‌جویی‌ها خاطر نشان می‌کند که ناسا از گنجاندن برخی هزینه‌ها غفلت کرده است. او می‌گوید: «ناسا و اروجت هنگام محاسبه‌ی هزینه‌ی کل موتورهای جدید RS-25، فقط مواد، پشتیبانی مهندسی و فعالیت نیروی کار را درنظرگرفته‌اند؛ درحالی‌که مدیریت پروژه و هزینه‌های سربار گنجانده نشده است. چه کسی می‌داند، شاید مدیران اروجت تا چند سال مجانی کار کنند!»
درمقایسه با بخش خصوصی، حتی کاهش هزینه‌ی موتور اسپیس لانچ سیستم به ۷۰٫۵ میلیون دلار، همچنان قیمتی بسیار بالا است. بلو ارجین موتورهای با قدرت و اندازه‌ی مشابه BE-4 را با قیمت کمتر از ۲۰ میلیون دلار تولید می‌کند و اسپیس ایکس به دنبال رساندن هزینه‌ی موتور قدرتمند رپتور به زیر یک میلیون دلار به ازای هر واحد است.
بازرس کل ناسا براساس تمام داده‌های جدید، در تازه‌ترین گزارش خود می‌گوید دفتر او مجبور شده است در برآورد خود از کل هزینه‌ی اسپیس لانچ سیستم، شامل سامانه‌های زمینی و فضاپیمای اوراین بازنگری کند. پیش‌تر اعلام شده بود که این هزینه، ۴٫۲ میلیارد دلار است.
نظرات